مسئله آلودگی هوا اگر یکی از حادترین مسائل ناشی از تمدن ماشینی نباشد بدون شک از بغرنج ترین آنها است چرا که هوا در همه جا گسترده است . در اعماق چند صد متری زمین و یا در ارتفاعات چند کیلومتری ارتفاعات هوا وجود دارد . ملکول گازی که امروزه از کارخانه یا منبع آلوده کننده دیگر در گوشه ای از جهان وارد هوا می شود اگر تجزیه نشود ویا تغییر نکند بعد از چندی می توان آنرا در ریه ی انسانهای در معرض آلودگی ردیابی کرد.ضمن این که آلودگی هوا هزینه بالایی را از نظر اقتصادی به کشور تحمیل می کند و از نظر بهداشتی نیز سلامت جامعه و کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار داده و به کاهش کارآیی منجر می شود.
محمد جعفرپور فارغ التحصیل مهندسی بهداشت محیط از دانشگاه علوم پزشکی تهران در همین خصوص در سایتش می نویسد:یکی از مواردی که در صورت آلودگی هوا افزایش می یابد منو اکسید کربن است و میل ترکیبی هموگلوبین خون ، با منواکسید کربن تقریبا 200 مرتبه بیشتر از میل ترکیبی آن با اکسیژن است . دی اکسید نیتروژن هم امراض ششی مزمن ایجاد می کند.بیماریهای حاد منجر به مرگ, دگرگونی اعمال فیزیولوژیک مانند تنفس یا دگرگونی دستگاه عصبی,احساس تحریک بدون علت مشخص,کاهش دید و ...از اثرات دیگر آلودگی هوا بر انسان است که بسته به غلظت آلوده کننده ها و حساسیت مردم بروز می کند .
آمار تاسف بار مرگ و میرهای ناشی از آلودگی هوا
مرکز تحقیقات محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران هم اعلام می کند :سالیانه 3 میلیون نفر در اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند که 90 درصد آنان در کشورهای توسعه یافته هستند . دربعضی کشورها تعداد افرادی که در اثر همین عامل جان خود را از دست می دهند بیشتر از قربانیان سوانح رانندگی است!
پیشتر هم یکی از مسئولان تعداد مرگ و میرهای شهروندان تهرانی بر اثر آلودگی هوا را با کشته شدگان جنگ تحمیلی مقایسه کرده بود و گفته بود تلفات آلودگی هوای تهران در 8 سال گذشته بیشتر از آمار شهیدان دوران 8 ساله دفاع مقدس است!!
این شرایط در ایران و بخصوص در تهران از وضعیت حادتری برخوردار است. هوای پایتخت کشورمان به مرحله ای از آلودگی رسیده که حتی بارندگی های کم سابقه اخیر تهران نیز تاثیر چندانی در کاهش این آلودگی نداشته و همین مهم علاوه بر اساتید و متخصصان داخلی و اندیشمندان و صاحب نظران خارجی، مراکز و نهادهای بین المللی را نیز به واکنش واداشته است.
به گفته یک مقام مسوول در تهران: هوای تهران علاوه بر این که به دلیل موقعیت جغرافیایی قدرت خود پالایی و دفع آلودگی‌ها را ندارد ، به طور مستقیم منجر به مرگ نمی شود اما عمر را کم می‌کند.
حتی یک مقام مسئول در ستاد محیط زیست شهرداری تهران هم اعلام کرد : 70 درصد مرگ و میرها در تهران ناشی از مشکلات تنفسی و قلبی است که این مشکلات ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم با آلودگی هوای تهران دارد .
با این حال سه سال پیش معاون امور انسانی سازمان محیط زیست کشور با تایید اثرات زیستی آلودگی هوا در تهران بر انسان تاکید کرد: مطالعاتی که در مورد تعداد مرگ و میر شهروندان بر اثر آلودگی هوای تهران انجام شده است، جنبه محرمانه دارد!
اما یک سال بعد یعنی سال 89 دکتر ندافی از وزارت بهداشت اعلام کرد در سال، 3641 نفر در تهران بر اثر آلودگی هوا جان می بازند؛حداقل 2658 نفر در اثر ذرات معلق ، 15 نفردر اثر تنفس منوکسید کربن ، 72 نفر بخاطر وجود ازُن و 896 نفر هم در اثر دی اکسید گوگرد.
در همین سال نیز مدیرکل کنترل کیفیت هوای تهران هم جسارت یافت و بر اساس مستندات بانک جهانی خسارات وارده به شهروندان بر اثر آلودگی هوا را روزانه حدود 22 میلیون دلار اعلام کرد.‏ یوسف رشیدی با تایید تحمیل خسارات 8 میلیارد دلاری آلودگی هوا بر شهروندان ایرانی گفت: برآورد بانک جهانی بر اساس مطالعه آمار و اطلاعات چند شهر آلوده ایران بوده و متاسفانه هیچ مرجعی در ایران نتوانسته در این زمینه تحقیقی انجام دهد و به نظر می رسد این میزان خسارت حداقل ِ براورد خسارات آلودگی هوا است.‏

طبق آمار سال گذشته و بر اساس آمار و ارقام سازمان بهشت ‌زهرا تنها در 2 ماه اول پاییز پارسال،7611 شهروند تهرانی بر اثر ایست قلبی که ارتباط نزدیک با آلودگی هوا دارد جان خود را از دست دادند که اگر همین آمار را به روز محاسبه کنیم روزانه 126 شهروند تهرانی ایست قلبی کرده‌اند.
طبق همین گزارش در 6 ماه اول پارسال هم که به علت گرمای هوا انتظار می‌رفت آلودگی هوای شهر اندکی تعدیل شود و شهر از این حیث وضعیت نسبتا خوبی داشته باشد به علت افزایش غلظت آلاینده‌های زیست‌محیطی که شهر را هر روز در شرایط ناسالم قرار می‌داد 3068 نفر بر اثر ایست قلبی جان خود را از دست دادند که با احتساب آمار 2 ماهه پاییز تعداد مرگ و میر ناشی از ایست قلبی به 10679 نفر می‌رسد که این رقم در سکته قلبی 7963 نفر است که در یک جمع‌بندی کلی می‌توان گفت از اول فروردین پارسال تا آخر آبان 18642 شهروند تهرانی بر اثر ایست قلبی و سکته قلبی جان خود را از دست دادند !
سکته مغزی از مرگ‌های ناگهانی که گفته می‌شود آلودگی هوا در بروز آن تاثیر دارد بعد از عارضه‌های قلبی بیشترین آمار مرگ و میر در تهران را به خود اختصاص می‌دهد. بطوریکه شش ماهه اول سال گذشته 1216 نفر بر اثر همین عارضه در تهران جان باختند.
تاسف بار این که در مهر و آبان سال 90 هر روز 310 شهروند تهرانی مرگ ناگهانی ناشی از آلودگی هوا داشته‌اند.
رابطه آلودگی هوا با افزایش سرطان
به گفته یک استاد دانشگاه علوم پزشکی : آلودگی هوا در شهرهای بزرگ، باعث افزایش ناگهانی و رشد جهشی در سرطان شهروندان شده است.
به اعتقاد دکتر قوام نصیری، رئیس سابق مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه مشهد آلودگی هوای شهرها که ناشی از سوخت فسیلی است، سرطانهای مغز استخوان و ریه را در افراد افزایش داده است و تاکید می کند که کودکان در خصوص ابتلا به سرطان مغز استخوان ناشی از آلودگی هوا آسیب پذیر ترند.
بررسی ها نشان داده ، کودکان و سالخوردگان، دو گروه آسیب پذیر بر اثر آلودگی هوا هستند اما کودکان صدمات بیشتری را متحمل می شوند چرا که تعداد تنفس هوای آنها بیشتر است، به این ترتیب میزان آلاینده های بیشتری را وارد سیستم تنفسی خود می کنند.
با این همه یکی از کارشناسان عرصه سلامت محیط اعتراف می کند که ما در حل معضل آلودگی شهرهای بزرگ که به نوعی منجر به افزایش موارد ابتلا به سرطان و کاهش سن ابتلا به این بیماری در کشور شده است از نظر اجرایی مشکل داریم!
دکتر علی اصغر فرشاد عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران معتقد است بنزین با کیفیت پایین، فرسوده بودن خودروهاو سیستم مهندسی ناقص موتور خودروها باعث تشدید آلودگی هوا در شهرها می‌شود و به تبع آن موارد ابتلا به سرطان در سطح شهرها افزایش خواهد یافت.
با این حال بحران آلودگی هوا در سایر شهر های ایران در حال توسعه است: تبریز، مشهد، اراک، اصفهان، شیراز و اهواز از دیگر شهر های آلوده ایران هستند که کسی معضل افزایش آلودگی هوای این شهر ها را جدی نگرفته.
تهران می میرد...
وضعیت آلودگی هوای تهران آنقدر حاد است که طبق گزارش ها "نئومن"رئیس و بنیانگذار بنیاد جهانی انرژی هم معترض شد و هر گونه تاخیر در حرکت به سمت انرژی های تجدیدپذیر را باعث بدتر شدن وضعیت و کاهش کیفیت زندگی در تهران دانست و عنوان کرد: امروزه محیط زیست از بزرگ ترین چالش های جوامع بشری محسوب می شود و در تهران نیز با توجه به جمعیت زیاد این کلان شهر، به مسئولان جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد می کنم بحث آلودگی هوای تهران را جدی بگیرند و اقدامات مناسبی برای کنترل این معضل انجام دهند.معضل آلودگی هوا گسترده تر از آن چیزی است که تصور می شود و اگر به همین ترتیب پیش برویم مرگ تهران در آینده حتمی است.
پروفسور پرویز کردوانی در همین خصوص در سایتها اعلام کرد : اگر هنوز فکر می کنیم با انجام طرح های مقطعی و ایجاد برخی محدودیت ها می توانیم مشکل آلودگی هوای تهران را حل کنیم، خودمان را گول زده ایم .
به گفته کردوانی: مسئولان کاری کرده اند که هر روز بر میزان منابع آلاینده اضافه می شود و با این اوضاع و احوال شاید دیگر نتوان برای تهران کاری کرد.