هرسال در تاریخ اول دسامبر(۱۱ آذر)، روز جهانی ایدز گرامی داشته می‌شود. افراد در سراسر جهان متحد می‌شوند تا از مبتلایان به ویروس HIV حمایت کنند و یاد درگذشتگان بیماری ایدز را گرامی دارند. روز جهانی ایدز برای افزایش آگاهی درباره ویروس HIV و بیماری ایدز و همبستگی بین‌المللی در برابر بیماری همه‌گیر را نشان می‌دهد.

داده‌های اخیر نشان می‌دهد اگرچه پیشرفت‌های زیادی حاصل‌شده است اما این پیشرفت در داخل و بین کشورها نابرابر و این بیماری، همچنان یکی از علل اصلی مرگ در سراسر جهان و مهم‌ترین دلیل مرگ‌ومیر در بین زنان در سن باروری است. شکست ایدز به ‌عنوان یک تهدید سلامت عمومی در بسیاری از جهات به چگونگی واکنش جهان به کووید-۱۹ بستگی دارد.

در گزارش‌ جدید یونیسف آمده که تقریبا در هر دقیقه و ۴۰ ثانیه، یک کودک یا جوان زیر ۲۰ سال  به ویروس HIV آلوده می‌شود و درنتیجه آمار کودکان مبتلا به HIV به ۲.۸ میلیون نفر می‌رسند.

ویروس اچ‌آی‌وی در سال ۱۹۸۴ شناسایی و مراسم روز جهانی ایدز برای اولین بار در سال ۱۹۸۸ برگزار شد. از آن زمان، حدود ۴۰ میلیون نفر در سراسر جهان براثر ویروس HIV یا بیماری ایدز جان خود را ازدست‌داده‌اند و حدود ۳۷ میلیون نفر با HIV زندگی می‌کنند و این موضوع به‌عنوان یکی از مهم‌ترین موضوعات بهداشت عمومی جهانی ثبت ‌شده در تاریخ تبدیل شده است.

HIV نه‌تنها بر سلامتی افراد تاثیر دارد بلکه بر خانواده‌ها، جوامع، توسعه و رشد اقتصادی کشورها نیز تاثیرگذار است. بسیاری از کشورهایی که به‌ شدت تحت تاثیر HIV قرار دارند به دلیل سایر بیماری‌های عفونی، ناامنی غذایی و مشکلات اضافی بهداشت و توسعه جهانی با چالش‌های جدی روبه‌رو هستند.

با توجه بهبودهای اخیر در زمینه درمان، تخمین زده می‌شود که سالانه دو میلیون نفر به دلیل ابتلا به  این بیماری جان خود را از دست می‌دهند و بیش از ۲۵۰ هزار نفر آن‌ها کودک هستند.

جهان از اواخر دهه ۱۹۹۰ در زمینه مقابله با این بیماری پیشرفت چشمگیری داشته اما همچنان ‌HIV مهم‌ترین مساله بهداشت عمومی در جهان است و مانند بسیاری دیگر از مسائل مهم بهداشتی در همه‌گیری کووید-۱۹ با چالش‌های اضافی روبه‌رو شده است.

سال ۲۰۲۰ به ‌عنوان سال بین‌المللی پرستاری، فراخوانی برای حمایت بیشتر از این کارکنان بهداشتی است که مدت‌ها در خط مقدم ارائه خدمات HIV بوده‌اند. همه می‌توانیم در تلاش برای پایان دادن به ایدز و ایجاد جهان به مکانی سالم سهیم باشیم.

روز جهانی ایدز ازآن‌جهت مهم است که به مردم و دولت‌ها یادآوری می‌کند که HIV از بین نرفته است و هنوز برای جمع‌آوری پول، افزایش آگاهی، مبارزه با تعصبات و بهبود به آموزش نیاز هست.

همبستگی جهانی، مسئولیت مشترک

در سال ۲۰۲۰، به علت بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ توجه تمام جهان بر سلامتی و چگونگی تاثیر همه‌گیری‌ها بر زندگی و معیشت معطوف شده است. بیماری کووید-۱۹ نشان می‌دهد که چگونه سلامتی با سایر موارد مهم مانند کاهش نابرابری، حقوق بشر، برابری جنسیتی، حمایت اجتماعی و رشد اقتصادی در ارتباط است. با توجه به این موضوع، امسال روز جهانی ایدز «همبستگی جهانی، مسئولیت مشترک» نام‌ گرفته است.

بیماری کووید-۱۹ نشان داد در همه‌گیری، تا زمانی که همه در امنیت نباشند، هیچ فردی ایمن نیست. اگر بخواهیم موفق باشیم، پشت سر گذاشتن افراد تنها گزینه نیست. برای پایان دادن به همه‌گیری‌هایی مانند بیماری ایدز و شکست بیماری کووید-۱۹ باید ننگ و تبعیض را از بین ببریم، افراد را در مرکز توجه قرار دهیم و پاسخ‌های خود در رویکردهای پاسخگو به حقوق بشر و جنسیت را ارائه دهیم.

همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ نابرابری‌های مسلم (ریشه‌دار) موجود در جوامع را نشان داده است. این بحران سلامتی، مانند بسیاری از بحران‌ها، فقیرترین و آسیب‌پذیرترین افراد را بیش از همه در معرض آسیب قرار می‌دهد.

دیده‌ایم که چگونه بحران کووید-۱۹ چالش‌های پیش روی افراد مبتلابه HIV، زنان و دختران و جمعیت‌های کلیدی برای مواردی همچون دسترسی به مراقبت‌های سلامتی نجات‌دهنده زندگی را تشدید کرده است. همچنین دیده‌ایم که چگونه بحران، نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی را افزایش داده و باعث افزایش آسیب‌پذیری گروه‌های نادیده گرفته ‌شده در برابر HIV می‌شود. با این ‌حال، این بحران به‌عنوان زنگ هشدار، فرصتی برای انجام کارها با یکدیگر به‌ صورت متفاوت و بهتر بوده است. رهبری و تعامل جوامع که برای موفقیت در پاسخ به ایدز نقش مهمی دارد در پاسخ به بیماری کووید-۱۹ نیز نقش اساسی خواهد داشت.

نمونه‌های بی‌شماری را مشاهده کرده‌ایم که چگونه فعالیت و همبستگی جامعه در ارائه اطلاعات، خدمات، حمایت اجتماعی و امید به افراد آسیب‌دیده از HIV سرآمد بوده است. با این ‌حال چنین همبستگی نمی‌تواند تنها مسئولیت جوامع باشد. دولت‌ها، اهداکنندگان، رهبران مذهبی، جامعه مدنی و هر یک از ما باید در ساختن جهان به مکانی سالم کمک کنیم.

بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ نشان داده که چگونه اراده سیاسی می‌تواند تغییر ایجاد کند. دیده‌ایم که دولت‌ها اقدامات سیاسی و منابع مالی فوق‌العاده‌ای را برای نجات جان مردم و محافظت از معیشت خود اعمال می‌کنند. همکاری بین کشورها را برای اطمینان از تداوم درمان HIV مشاهده کرده‌ایم و همچنین کشورهایی که به دنبال فراخوان بین‌المللی برای ساختن واکسن کووید-۱۹ به‌عنوان واکسن مردمی و در دسترس همه با هم متحد شده‌اند.

در حالی ‌که وارد آخرین دهه برای پایان دادن به ایدز به ‌عنوان تهدیدی برای سلامت عمومی تا سال ۲۰۳۰ می‌شویم، برای رسیدن به هدف خود نیاز به اراده سیاسی داریم. همبستگی جهانی و مسئولیت مشترک ما را ملزم می‌کند که پاسخ‌های بهداشت جهانی ازجمله پاسخ به ایدز را به روشی جدید مشاهده کنیم. این امر مستلزم یکپارچگی جهان است تا اطمینان حاصل کند:

• سلامت به‌طور کامل تامین می‌شود. دولت‌ها باید دور هم جمع شوند و راه‌های جدیدی برای اطمینان از تامین اعتبار کامل بهداشت و درمان پیدا کنند. هیچ کشوری به‌تنهایی نمی‌تواند این کار را انجام دهد. بودجه داخلی و بین‌المللی برای سلامت باید افزایش یابد.
• نظام سلامت(سیستم‌های بهداشتی) تقویت شود. در چند دهه گذشته سرمایه‌گذاری در پاسخ به ایدز به تقویت این سیستم‌ها کمک و از پاسخ به کووید-۱۹ حمایت کرده است، اما برای بهبود بیشتر سیستم‌های بهداشتی و محافظت از مراقبان سلامت باید کارهای بیشتری انجام شود.
• داروهای نجات‌دهنده زندگی، واکسن‌ها و تشخیص‌ها باید به‌عنوان کالاهای عمومی در نظر گرفته شوند. باید همبستگی جهانی و مسئولیت مشترک وجود داشته باشد تا اطمینان حاصل شود که هیچ فرد، جامعه یا کشوری نیست که از دسترسی به موارد بهداشتی که باعث نجات جان افراد می‌شود، دور بماند.
• رویکرد حقوق بشر که در همه‌جا اعمال می‌شود، نتایج پایداری برای سلامتی به همراه خواهد داشت. بیماری همه‌گیر کووید- ۱۹ موارد اشتباه در جامعه و چگونگی پشت سر گذاشتن جمعیت‌های کلیدی در بسیاری از نقاط جهان را نشان می‌دهد.

روز جهانی ایدز نشان می‌دهد که کشورها باید تلاش خود را برای دستیابی به جوامع سالم افزایش دهند. روز جهانی ایدز اجازه می‌دهد تا همبستگی جهانی و مسئولیت مشترک وجود داشته باشد.

مبارزه با ایدز در زمان مقابله با ویروس کرونا فراموش نشده است

گزارش سال ۲۰۱۹ مرکز ملی کنترل و پیشگیری از بیماری ایدز در چین ۱۶ هزار مورد مبتلابه HIV یا ایدز را شناسایی کردکه بیش از ۳۰۰۰ مورد از آن‌ها دانشجویان جوان و در سن ۱۵ تا ۲۴ سال بودند.

آنتونیوگوترش، دبیر کل سازمان ملل، برای روز جهانی ایدز عنوان کرد: توجه جهانیان به بحران بیماری کووید-۱۹ یادآوری نیاز به حفظ تمرکز بر بیماری همه‌گیر جهانی دیگری است که حدود ۴۰ سال پس از شیوع هنوز با ماست.

با وجود موفقیت‌های چشمگیر، وضعیت اضطراری ایدز پایان نیافته است. در سال ۲۰۱۹ گزارش‌های UNAIDS نشان داد که  هنوز سالانه HIV(HIV) ۱.۷ میلیون نفر را آلوده می‌کند و حدود ۶۹۰ هزار نفر را به کام مرگ می‌کشاند و نابرابری‌ها بدان معناست که افراد با حداقل توانایی دفاع از حقوق خود همچنان بیشترین آسیب را می‌بینند.

بیماری کووید-۱۹ زنگ بیداری برای جهان بوده است. نابرابری در سلامتی بر همه تاثیر می‌گذارد. هیچ فردی در امان نیست مگر اینکه همه در امان باشیم. پاسخ HIV موارد زیادی برای آموزش مبارزه با بیماری کووید-۱۹ دارد. ثروت نباید تعیین کند که آیا افراد مراقبت‌های بهداشتی موردنیاز را دریافت می‌کنند یا خیر. به واکسن کووید-۱۹ و درمان HIV و مراقبت‌هایی نیاز داریم که مقرون‌به‌صرفه و برای همه در دسترس باشد.

ایدز، بیماری همه‌گیر دیگر

درحالی‌که بیماری کووید- ۱۹ آسیب‌های فراوانی به جوامع جهانی وارد کرده و از اواخر سال گذشته در کانون توجهات باقی‌مانده است، نباید ویروس اچ‌آی‌وی یا بیماری ایدز را که بیماری همه‌گیر بوده و از کشنده‌ترین بیماری‌های عفونی تاریخ است را فراموش کنیم.

سازمان جهانی بنیاد بهداشتی ایدز (AHF) موضوع روز جهانی ایدز ۲۰۲۰ با عنوان "ایدز، بیماری همه‌گیر دیگر" را اعلام کرده است.

ایدز (سندرم نقص ایمنی اکتسابی) یکی از مهم‌ترین شرایط سلامتی است که در سطح جهانی افراد به آن مبتلا می‌شوند و تنها در هند ۲.۱ میلیون نفر با این بیماری زندگی می‌کنند. علت آن ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) است که لنفوسیت‌های T در بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این عفونت  از طریق به اشتراک گذاشتن سوزن، خون یا رابطه جنسی محافظت نشده از فردی به فرد دیگر و همچنین در دوران بارداری، زایمان یا شیردهی نیز از مادر به کودک منتقل شود.

اگرچه بیماری در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارد، اما فرد مبتلا در آینده می‌تواند علائمی شبیه آنفلوآنزا مانند تب، درد مفاصل، بدن‌درد و بزرگ شدن غدد لنفاوی را تجربه کند. با پیشرفت این بیماری، سیستم ایمنی بدن ضعیف می‌شود و فرد را در معرض بیماری‌های دیگر مانند سل و غیره قرار می‌دهد.

شایان ذکر است که این بیماری با آزمایش خون تشخیص داده می‌شود.

افراد HIV مثبت ممکن است بدون علامت باقی بمانند اما همچنان می‌توانند ویروس را به دیگران منتقل کنند.  HIV، ویروسی که باعث ایدز (سندرم نقص ایمنی اکتسابی) می‌شود، از مهم‌ترین چالش‌های سلامت و توسعه در جهان است. بسیاری از افراد مبتلابه HIV یا در معرض خطر ابتلا به HIV دسترسی به پیشگیری، درمان و مراقبت ندارند و البته هنوز درمان قطعی برای این بیماری نیست.

سازمان UNAIDS و سایر سازمان‌های دیگر برای پایان دادن به اپیدمی بیماری ایدز هدف ۹۰-۹۰-۹۰ را ارائه کردند. بر اساس این هدف، ۹۰ درصد مبتلایان تشخیص داده می‌شوند، ۹۰ درصد افراد تشخیص داده‌شده، تحت درمان قرار ‌می‌گیرند و ۹۰ درصد افراد تحت درمان بهبود می‌یابند.

از سال ۲۰۰۱ به بعد شیوع جهانی در میان بزرگسالان (۱۵ تا ۴۹ سال) کاهش‌یافته و در سال ۲۰۱۹، هفت درصد بوده است. در سال ۲۰۱۹،  ۳۸ میلیون نفر با HIV زندگی می‌کردند، درحالی‌که در سال ۲۰۱۰،  ۳۰.۷ میلیون نفر بود. از افرادی که در سال ۲۰۱۸ با HIV زندگی می‌کردند، ۳۶.۲ میلیون بزرگسال و ۱.۸ میلیون کودک زیر ۱۵ سال بودند. از هر پنج نفر یک نفر (۱۹ درصد) هنوز از آلوده بودن خود مطلع نیست.

در دهه‌های اخیر، تلاش‌های جهانی بسیاری برای حل این همه‌گیری انجام‌شده است و باوجود چالش‌ها پیشرفت چشمگیری حاصل‌شده است. جامعه جهانی توافق کرده است که هدف خود را برای پایان دادن به اپیدمی ایدز تا سال ۲۰۳۰ اعلام کند.

لازم به ذکر است که نگرانی فزاینده‌ای در مورد تاثیر احتمالی بیماری کووید- ۱۹ در پاسخ به ویروس اچ‌آی‌وی یا بیماری ایدز در کشورهای کم‌درآمد و متوسط، ازجمله در دسترس بودن داروهای ضدویروسی و دسترسی به خدمات پیشگیرانه وجود دارد که  منجر به افزایش آمار مرگ‌ومیر خواهد شد.