امید عزیزیان: رئیس سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع ایران، در دماوند ترور شد؛ تروری که طبق شواهد و اظهارات مقام های نظامی و امنیتی توسط اسرائیل طراحی و اجرا شده است. البته با توجه به اطلاعات بدست آمده از ترورهای پیشین، دست داشتن رژیم اسرائیل در ترور شهید فخری زاده دور از انتظار نیست. حذف فیزیکی دانشمندان هسته ای و نیروهای موثر در بحث نظامی و دفاعی بدون داشتن اطلاعات وسیع و جزئیات تردد حتی برای سازمان های جاسوسی پیشرفته امکان پذیر نیست. انجام یک عمل تروریستی در این ابعاد، آن هم در کمتر از سه دقیقه نیازمند برنامه ریزی دقیق، البته همراه با اطلاعات کامل می باشد که باید با بررسی کارشناسی، حفره های احتمالی امنیتی شناسایی شوند.
اما نکته قابل تامل پس از ترور فخری زاده؛ محکومیت این عمل از سوی بسیاری از نهادها و دولت های جهان بود که در این بین واکنش کشورهای حوزه خلیج فارس که رابطه ای پرتنش با ایران دارند قابل توجه بود. امارات متحده عربی، بحرین و عربستان سعودی کشورهای مهم حوزه خلیج فارس بودند، که علی رغم اختلافات عمیق با ایران این عمل تروریستی را محکوم کردند. این مسئله مهم می تواند فرصت مناسبی برای وزارت خارجه ایران باشد تا روابط پرتنش فعلی را از طریق مذاکره با همسایگان بهبود ببخشد. تنش زدایی با کشورهای منطقه و عادی سازی روابط با آنها بر مسئله امنیت ملی کشور تاثیر بسزایی خواهد داشت.
واکنش احساسی چه در عمل و چه در اظهار نظر مقامات موثر نظام، بدون در نظر گرفتن نیات و اهداف پشت پرده بانیان ترور می تواند به زیان کشور باشد.
مصوبه نمایندگان مجلس شورای اسلامی مبتنی بر توقیف اجرای پروتکل الحاقی در شرایط بحرانی فعلی یکی از رفتارهای آنی و شتاب زده ای است که می تواند، بحران های فعلی را چه در سطح داخلی و چه بین المللی تشدید کند و اندک فرصت های احتمالی برای حل این بحران ها در آینده را نابود کند. مصوبه توقیف پروتکل الحاقی با هشدار جدی از سوی دیپلمات های کارکشته و صاحب نظران، همراه بود که در هیاهوی احساسی مجلسی ها مجالی برای شنیدن صدای شان نبود. رفتارهای احساسی و تنش زا و عدم هماهنگی بین نیروها و نهادهای موثر می تواند در راستای اهداف بانیان ترور باشد و هزینه های بیشتری به کشور تحمیل کند. در صورت اجرایی مصوبه مجلس، واکنش شورای حکام قابل پیش بینی بوده و در چنین شرایطی امکان اجماع علیه ایران در شورای امنیت دور از انتظار نیست.
امروزه مسئله امنیت ملی و حفاظت از شخصیت ها موثر علاوه بر اشراف اطلاعاتی دقیق در داخل نیازمند حضوری موثر در منطقه است. گستره عمق استراتژیکی رقبای منطقه ای ایران طی سالهای اخیر به صورت هشدار دهنده ای افزایش یافته است. عادی سازی روابط پاره ای از کشور های عربی خلیج فارس با اسرائیل یکی از مسائل مهم و موثر بر امنیت ایران می باشد که وزارت امور خارجه به عنوان وظیفه ذاتی خود نباید از این تحولات جدی غافل بماند.
عادی سازی روابط سران عرب خلیج فارس با رژیم اسرائیل می تواند زنگ خطری جدی باشد که مجموعه امنیت منطقه ای را تحت تاثیر خود قرار دهد. با توجه به زمینه های تنش قبلی، بین ایران و کشورهای خلیج فارس؛ حضور گسترده اسرائیل در این منطقه می تواند سطح تنش ها را عمیق تر کرده و سطح نازل روابط دیپلماتیک فعلی را نیز به خطر بی اندازد.
حضور اسرائیل در کشورهای منطقه که طی سالیان اخیر رابطه ای پر فراز و نشیب و گاها پر تنش با ایران داشته اند فرصتی مهم برای موساد است تا با شناسایی و شکار عناصر مورد نیاز و جمع آوری و کسب اطلاعات دقیق و استخدام عوامل لازم به ترورهای از این دست و خراب کاری های عمیق تر در آینده دست بزند.
پر واضح است، تنش در روابط ایران و عربستان که با رفتار نسنجیده و غلط گروهی به اصطلاح خودجوش با حمله به سفارت عربستان در تهران در سال ۹۴ به اوج رسید و کماکان ادامه دارد، بر حضور موثر اسرائیل در منطقه و عادی سازی روابط با کشورهای مانند بحرین و امارات متحده بی تاثیر نبود. تنش ایران با دولت سعودی بر سر رقابت منطقه ای که با مسئله یمن به اوج گرفت؛ فرصت را در اختیار اسرائیل قرار داد تا با دخالت ایالات متحده در روابطش با اعراب به موفقیت های کم‌نظیر دست پیدا کند و در واقع به گستره عمق استراتژیک خود توسعه دهد.
دیپلمات های وزارت خارجه و کارشناسان امنیتی بر این مسئله واقف اند که حضور اسرائیل در منطقه خلیج فارس از نظر امنیتی می تواند تهدیدی جدی به شمار آید که نیازمند تاملی جدی می باشد.
تجدید نظر در روابط منطقه ای و ایجاد روابط حسنه با همسایگان و سایر دولت ها وظیفه وزارت خارجه است اما برای رسیدن به این مهم همکاری سایر قوا و نیروهای موثر و دخیل در منطقه ضرروی است. درک درست از تحولات منطقه ای می تواند به تجدید نظر در روابط همسایگان منجر شود. دیپلماسی عرصه بده بستان است و با تهدید و ایجاد ترس و وحشت نمی توان به نتیجه رسید. ایجاد روابط بدون تنش با احترام متقابل و تلاش برای حل عوامل تنش زای فی مابین از طریق گفت و گو و کاهش جنگ رسانه ای و تحریک گروه های مخالف در داخل خاک کشور ها که طی سال های اخیر به اوج خود رسیده است می تواند آغازی برای حل تنش ها باشد. پاره ای از نیروهای موثر و بازیگران محافظه کار باید بدانند ایجاد تنش با همسایگان و تحریک آنها با پیامد های بی شماری منجر خواهد شد که یکی از آنها گستره حضور اسرائیل در منطقه بوده که مجموعه امنیت منطقه ای را دستخوش دگرگونی می کند و فرصتی موثر برای سرویس های اطلاعاتی فراهم می کند که با جولان در مرزهای آبی و زمینی ایران کار را برای دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی کشور پیچیده کند.
امید عزیزیان، کارشناس مسائل سیاسی
