یک کارشناس اقتصادی با بیان اینکه صادرات ریالی موجب افزایش تقاضای ارز است، تصریح کرد: در سال ۱۳۹۸، بانک مرکزی این امکان را فراهم کرد که صادرکنندگانی که اسناد صادرات ریالی خود را ارائه می‌دهند بتوانند از بازار آزاد ارز مورد نیاز خود را تهیه کرده و رفع تعهد کنند. اما واقعیت آن است که در سال ۱۳۹۹ این امکان به هیچ وجه فراهم نیست چراکه این امر سبب افزایش تقاضای ارز شده و نرخ ارز را افزایش می‌دهد.
مسعود حقیقت طلب در گفتگو با «انتخاب» درباره صادرات ریالی گفت: برخی صادرکنندگان کشور در مقابل صادرات به کشور‌های عراق و افغانستان، ریال دریافت می‌کنند. این نوع صادرات بیشتر در مورد محصولات خام نظیر پسته و زعفران که فرآیند تولید آن‌ها ارزبری ندارد اتفاق می‌افتد. ولی صادرکننده‌ای که در تولید محصول خود نیازمند واردات مواد اولیه و تجهیزات تولیدی است و نیاز به ارز دارد، صادرات ریالی در مورد آن مصداق ندارد.
وی درخصوص موضع بانک مرکزی در قبال صادرات ریالی تصریح کرد: بانک مرکزی از زمان آغاز به کار بازار نیما در سال ۱۳۹۷ بار‌ها اعلام کرده با صادرات ریالی مخالف است و حتی این نوع صادرات را نوعی خروج سرمایه تلقی می‌کند. علت این است که صادرات ریالی دستمایه برخی صادرکنندگان برای عدم رفع تعهد صادراتی در بازار نیما شده است.
این کارشناس اقتصادی در ادامه افزود: برخی صادرکنندگان با استفاده از عنوان (صادرات ریالی) ارز‌های خود را در بازار‌های سلیمانیه و هرات به فروش رسانده و سبب شده‌اند که عرضه ارز در بازار نیما کاهش یافته و افزایش‌های غیرمنطقی در قیمت حواله پدید آید. برخی دیگر نیز ارز‌های خود را در بازار آزاد به فروش رسانده و به تامین ارز کالا‌های لوکس و غیرضروری کمک کرده‌اند. این در حالی است که کشور با شدیدترین تحریم‌ها مواجه است و منابع ارزی کافی برای واردات مواد اولیه و تجهیزات تولیدی و کالا‌های اساسی و دارو وجود ندارد.
حقیقت طلب تاکید کرد: بنابراین، شایسته نیست صادرکنندگانی که از نیروی کار و منابع انرژی ارزان قیمت داخلی بهره‌مند هستند و در سال‌های گذشته به دفعات منابع ریالی و ارزی برای توسعه فعالیت‌های تولیدی خود از بانک مرکزی دریافت کرده‌اند، اکنون که کشور در شرایط سخت اقتصادی است، صادرات ریالی را دستمایه عدم رفع تعهد قرار دهند. البته، بانک مرکزی منکر این نیست که برخی صادرکنندگان به صورت سنتی اقدام به صادرات ریالی می‌کنند. حتی در سال ۱۳۹۸ چندین بار به این صادرکنندگان اجازه داد که به صورت ریالی اقدام به رفع تعهد کنند، اما به صورت همزمان به این صادرکنندگان اعلام کرد که با صادرات ریالی مخالف است و از آن‌ها درخواست کرد که برای صادرات محصولاتشان قرارداد ارزی منعقد کنند.
وی درباره چرایی تشدید این موضع بانک مرکزی در سال جاری عنوان کرد: در سال ۱۳۹۹ به دلیل تداوم بیماری کرونا و تحریم‌های ظالمانه، عرضه ارز در بازار نیما نسبت به سال ۱۳۹۸ کاهش یافته است. به علاوه صف تخصیص ارز که نماینده‌ای از تقاضای ارز در بازار نیماست بسیار شلوغ است و بسیاری از واردکنندگانی که گواهی تخصیص ارز در اختیار دارند منتظر تامین ارز هستند. همین نشان می‌دهد تا علت پافشاری بانک مرکزی بر رفع تعهد ارزی تمامی صادرکنندگان آشکار شود. امروز کشور در شرایطی است که همه صادرکنندگان باید کمک کنند تا عرضه ارز در بازار نیما افزایش یابد تا کالا‌های ضروری هرچه زودتر تامین ارز شده و وارد کشور شود.
حقیقت طلب درباره راهکاری که صادرکنندگان ریالی بتوانند به واسطه آن تعهدات صادراتی خود را رفع کنند، تأکید کرد: در سال ۱۳۹۸، بانک مرکزی این امکان را فراهم کرد که صادرکنندگانی که اسناد صادرات ریالی خود را ارائه می‌دهند بتوانند از بازار آزاد ارز مورد نیاز خود را تهیه کرده و رفع تعهد کنند. اما واقعیت آن است که در سال ۱۳۹۹ این امکان به هیچ وجه فراهم نیست چراکه این امر سبب افزایش تقاضای ارز شده و نرخ ارز را افزایش می‌دهد. بنابراین، بهتر است آن دسته از صادرکنندگانی که هنوز قرارداد‌های ریالی برای صادرات خود منعقد می‌کنند، سریعاً نسبت به انعقاد قرارداد ارزی با طرف خارجی اقدام کرده و ارز وارد کشور کنند تا بانک مرکزی بتواند بازار نیما را بهتر مدیریت کند.
