علایم کرونا در برخی مبتلایان می‌تواند ماندگار شود

 متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری با اشاره به اینکه ممکن است علائم بیماری در برخی مبتلایان به کووید-۱۹، مزمن و ماندگار شود، گفت: بسته به شدت بیماری اولیه و بستری شدن یا نشدن بیمار، نوع علائم مزمن متفاوت است.

دکتر مینوش شعبانی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در خصوص عوارض طولانی مدت بعد از کرونا، اظهار کرد: با طولانی شدن پاندمی، به نظر می رسد کووید-۱۹ برای بیماران مبتلا، بعد از بهبود نیز گرفتاری هایی ایجاد می کند. البته بسیاری از بیماران خوشبختانه ریکاوری کامل پیدا می کنند، اما در درصدی از مبتلایان هم علائم ماندگار می شود.

وی ادامه داد: بسیاری از ارگان ها در جریان ابتلا به کرونا درگیر می شوند و در کنار همه این ارگان ها، سیستم ایمنی و حتی روان بیماران نیز متحمل آسیب می شود. شرایط برای درصد کمی از افراد مبتلا که ممکن است هفته ها یا ماه ها برخی علائم را با خود همراه داشته باشند، کلافه کننده خواهد بود و عملکرد زندگی شان را تحت تاثیر قرار می دهد.

شعبانی تصریح کرد: باید به این نکته توجه شود حتی مبتلایانی که در بیمارستان بستری نشدند و افرادی که در فاز حاد بیماری نیازی به کمک گرفتن از پزشک پیدا نکردند هم ممکن است دچار طولانی شدن همان علائم خفیف یا بعضا پیدایش علائم جدید در طی هفته های بعد شوند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، اطلاعات مرتبط با عوارض طولانی مدت کووید- ۱۹ را بسیار محدود دانست و گفت: اطلاعات موجود، حاصل تلاش های دست و پا شکسته دو سه ماه اخیر و تجربه های پیشین از ویروس های هم خانواده کووید-۱۹، مثل سارس و مرس است. البته مطالعات متعددی در سراسر دنیا، از جمله ۶ مطالعه ۶ ماهه در انگلیس و یک مطالعه دو ساله در نیویورک در این خصوص آغاز شده و در واقع باید منتظر گذشت زمان و حاصل این نتایج بود.

دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به نقل از شعبانی آورده است: در بیمارانی که بیماری اولیه شدیدتری داشتند و در نهایت هم در بیمارستان بستری شدند، عوارض بعد از کرونا و درگیری مزمن شدید تری گزارش شده است؛ البته نه فقط در ریه، در تمام ارگان های مربوطه. در شواهد قبلی هم نشان داده شده که در بیماری ای همچون سارس، عوارض تا سالها هم ادامه داشته است.

وی عوارض مزمن کووید-۱۹ را با عنوان Post-COVID Syndrome یا Post-acute covid-۱۹ اعلام کرد و افزود: این عوارض ممکن است بعد از ماه ها، حتی بیشتر از ۶ ماه ادامه پیدا کند، اما انجمن بیماری های عفونی آمریکا (IDSA) به طور دقیق عنوان می کند اگر بیشتر از سه هفته علائم با بیمار باشد، اصطلاح Post-acute covid-۱۹ و اگر بیشتر از ۱۲ هفته طول بکشد Chronic post covid syndrome به آن اطلاق می شود.

شعبانی ادامه داد: بسته به شدت بیماری اولیه مریض و بستری شدن یا نشدن وی، نوع علائم مزمن متفاوت است. بیماری که در بخش مراقبت ویژه بستری شده و خدمات متعدد درمانی دریافت کرده باشد، خود به خود جدا از درگیری های ابتلا به کرونا، عوارضی را تجربه خواهد کرد، از طرفی برای این دسته از بیماران، علائم پست کووید-۱۹ شدیدتر و احتمالا طولانی تر خواهد بود.

متخصص بیماری های عفونی و گرمسیری، اظهار کرد: درصد بالایی از بیماران هم که بهبود پیدا می کنند، ممکن است این ریکاوری ظاهری و بالینی باشد و آسیب هایی به ارگان هایشان وارد شده باشد که ادامه دار شود.

شعبانی در خصوص علائم شایع که در درصد بالاتری از بیماران مزمن می شود، بیان کرد: خستگی، تنگی نفس، سرفه، درد قفسه سینه، کاهش یا از دست دادن تمرکز، اختلالات حافظه، افسردگی، اختلالات اضطرابی و استرسی پس از حادثه، درد عضلانی، سردرد، تب هایی که قطع و وصل و بالا پایین می شود، از علائمی است که بیشتر گزارش شده است.

عضو هایت علمی دانشگاه، اظهار کرد: پزشکان پیش بینی می کردند که این بیماری ویروسی باعث بروز مشکلات عدیده مزمن می شود، اما این موضوع اوایل پاندمی دغدغه مهمی نبود. در آینده نزدیک با حجم بالایی از این بیماران روبه رو خواهیم بود و شاید این رخداد دست کمی از سونامی نداشته باشد.

وی ادامه تصریح کرد: معما از مراجعه بیماران جوانی شروع می شود که مشکل خاص زمینه ای ندارند و در زمان ابتلا به کووید-۱۹ هم علائم خفیفی را تجربه کرده اند. این ها مدعی هستند صبح ها با خستگی بسیار بیدار می شوم، وقتی به سرکار می روم اصلا انرژی ندارم و کلافه هستم، همین شرایط موجب می شود به مرور زمان برخی اختلالات روحی و روانی، اضطراب و افسردگی در فرد ظاهر شود.

متخصص بیماری های عفونی و گرمسیری در خصوص میزان شیوع این سندرم، ادامه داد: طبق مطالعه ای که در کشور ایتالیا با تحت نظر قرار دادن جمعیت آماری ۱۴۳ نفر به مدت ۲ ماه بعد از اتمام فاز حاد بیماری، انجام شده، بالغ بر ۸۰ درصد از یک سری علائم رنج می بردند که از این تعداد حدود ۳۰ درصد آن ها دو علامت و حدود ۵۰ درصد سه علامت به بالا به همراه داشتند. همچنین حدود ۴۵ درصد از کل این بیماران از کاهش کیفیت زندگی گله مند بودند.

وی افزود: بیمارستانی در پاریس نیز به طور میانگین هفته ای ۳۰ مورد سندرم Post-COVID گزارش می کند که اکثر آنها خانم هایی با حدود ۴۰ سال سن هستند.

به گفته شعبانی، خستگی، تنگی نفس، درد مفاصل، درد سینه، سرفه، اختلال چشایی و بویایی، خشکی چشم، قرمزی چشم، سردرد، خلط گلو، کاهش اشتها، درد گلو، سرگیجه، درد عضلانی و اسهال از شایع ترین علامت های مزمن است.

عضو هیات علمی دانشگاه، گفت: با توجه به اینکه تقریبا ریه اولین ارگانی است که درگیر می شود، بسیاری از بیماران از طولانی شدن سرفه های خشک یا خلط دار شکایت می کنند. موضوع سرفه تحت حاد و مزمن به مدت ۳ تا ۸ هفته ناشی از ابتلا به ویروس های تنفسی و برونشیت همیشه مطرح بوده است، اما به طور کلی طولانی شدن علائم، نیاز به ویزیت حضوری توسط پزشک را پررنگ تر می کند. البته بررسی تیمی از متخصصان نتیجه بهتری به همراه دارد.

وی در ادامه با تاکید بر لزوم مراجعه حضوری به پزشک، عنوان کرد: افراد تا جایی که امکان دارد از ویزیت های تلفنی پرهیز کنند، چراکه بررسی برخی علائم خطر به صورت تلفنی امکان پذیر نیست.

شعبانی، با اشاره به اینکه اکثر بیماران بستری بعد از ترخیص علائم ماندگاری را تجربه می کنند، گفت: در برخی مواقع دیده شده حتی بعد از گذشت یک ماه از بروز بیماری، اسکار بیش از یک سوم از بافت ریه را گرفته است. در مطالعه ای در اتریش نشان داده شده که ۸۸ درصد از بیماران بستری ۶ هفته بعد از ترخیص ضایعات واضحی داشته اند و در هفته دوازدهم این رقم به ۵۵ درصد کاهش یافته است.

عضو هیات علمی دانشگاه اظهار کرد: زمانی که اختلال در عملکرد سیستم ایمنی رخ دهد، گویی تمام ارگان های بدن درگیر شده است. یکی دیگر از ارگان هایی که احتمال درگیری آن درجریان ابتلا به کرونا بالاست، قلب است. در فاز حاد حدود یک سوم از افراد دچار علائم قلبی می شوند و بعد از ریکاوری، برخی مشکلات التهابی باعث می شود عوارض مزمن قلبی را شاهد باشیم. البته این اختلالات بیشتر افرادی که سابقه بستری دارند را درگیر می کند.

شعبانی در خصوص مشکلات نورولوژیک ناشی از ابتلا به کووید-۱۹، عنوان کرد: بر اساس مرور سیستماتیک چندین مقاله، به طور متوسط حدود ۲۰ درصد افراد سردرد را تجربه می کنند. این سردرد نمونه ای از علائمی ست که قبلا اشاره شد که لزوما نمیتوان تلفنی بیمار را ویزیت کرد و تشخیص افتراقی های مختلف دارد. باید شرح حال مناسب گرفته شود تا علت آن ریشه یابی شود. اختلالات سرگیجه در ۷ درصد و اختلال بویایی و چشایی در ۵ تا ۸ درصد افراد گزارش شده است. اینکه تا چه زمانی این علائم ادامه دارد، اصلا مشخص نیست حتی ممکن است تا ۶ ماه هم با بیمار همراه باشد. علائمی همچون تشنج و سکته مغزی، علائم غیرشایعی هستند.

مهمترین عارضه درگیری سلامت روان

شعبانی مهمترین عارضه را درگیری سلامت روان دانست و افزود: این مشکل نیاز به بررسی و اطلاع رسانی گسترده دارد.

وی در خصوص سندرم خستگی مزمن نیز ادامه داد: خستگی مزمن و اختلال تمرکز قبلا هم به دلایل ناشناخته و احتمالا به دلیل ویروس های دیگر مطرح بوده ولی افراد مبتلا باید بدانند که با انجام بعضی کارها می توان سیر بهبودی را تسریع کرد؛ مثل رعایت برخی نکات بهداشتی، از جمله بهداشت خواب بسیار اهمیت دارد. همچنین ورزش نیز کمک کننده است. البته برای شروع ورزش بعد از گذر از دوران بیماری باید به برخی نکات توجه و در صورت امکان با پزشک مشورت کرد.

شعبانی در ادامه گفت: برای مثال اگر فرد مبتلا، ورزشکار باشد و بیماری بدون علامت حادی را هم تجربه کرده باشد، باید به تدریج بعد از حداقل یک هفته بدون هیچ علامتی، با نصف فعالیت قبل شروع کند. حال این زمان وقفه برای افرادی که عوارض ریوی و قلبی را تجربه کرده اند باید طولانی تر باشد و بر تمرینات تنفسی تمرکز کنند. همچنین افرادی که در جریان کرونا دچار التهاب عضله قلب شدند باید بعد از گذشت سه تا ۶ ماه از بهبودی، ورزش را شروع کنند.

به گفته عضو هیات علمی دانشگاه، طب سوزنی، ماساژ، مصرف داروهای ضد افسردگی با دز کم و آرامبخش برای رف مشکل خواب تحت نظر پزشک و داشتن تغذیه سالم در کاهش سندرم خستگی مزمن نقش بسزایی دارد.

وی اظهار کرد: بهترین راه، پیشگیری از ابتلاست؛ یعنی زدن ماسک رعایت فاصله گذاری اجتماعی، پرهیز از حضور در اجتماعات، داشتن خواب راحت و کافی، داشتن تغذیه سالم و ورزش هوازی حداقل سه روز در هفته.

ایرنا