وزیر نفت می‌گوید: «چاره‌ای جز تحویل مازوت به نیروگاه‌ها نداریم.» رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید: «مصرف مازوت اجتناب‌ناپذیر است.» آسمان شهرها هم از انباشت آلاینده‌های مختلف خبر می‌دهند.
رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس هم در گفت‌وگویی رادیویی خبر داده است که «هفته آینده تمامی دستگاه‌های متولی مقابله با آلودگی هوا به فراکسیون محیط‌زیست فراخوانده می‌شوند تا در حضور معاون حقوق عامه دادستانی مشخص شود کدام دستگاه‌ها در بحث مقابله با آلودگی هوا اهمال و کم‌کاری داشته‌اند.» با این حال شرکت برق حرارتی اطلاعیه داده که «مازوت در نیروگاه‌ها استفاده نمی‌شود.» در چنین شرایطی تنها راه برای رسیدن به منبع اصلی مازوت‌سوزی در کلانشهرهای کشور تحلیل آلاینده‌های پایش شده در شهرهاست و همشهری در این گزارش شواهد مازوت‌سوزی در کلانشهرهای کشور را بررسی کرده است.
آمار واضح
تحلیل وضعیت 8کلانشهر درگیر در آلودگی هوا نشان می‌دهد که شواهد مازوت سوزی در 5کلانشهر تهران، کرج، اراک، تبریز و قم به وضوح پیداست و این چیزی نیست که از نگاه رسانه‌ها و مردم پنهان بماند. درست اول دی‌ماه امسال بود که عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور از مازوت‌سوزی در برخی نیروگاه‌ها و صنایع نزدیک به کلانشهرهای کشور خبر داد.
برای بررسی شواهد این موضوع شاخص دی‌اکسید گوگرد موجود در هوای کلانشهرها را استخراج کرده که مشخص می‌کند پس از اراک و قم که قطعا مازوت‌سوزی دارند، نیروگاه‌ها و برخی ازصنایع اطراف کلانشهرهای تهران، کرج و تبریز نیز به مازوت‌سوزی روی آورده‌اند.شاخص‌های ثبت شده در 15روز نخست دی‌ماه امسال یعنی تا دیروز هیچ شکی برای مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها و صنایع اطراف قم و اراک به جای نمی‌گذارد. در تهران نیز شاخص دی اکسید گوگرد آنقدر بالا هست که مازوت‌سوزی در پایتخت هم قطعی باشد. در کرج و تبریز نیز شاخص‌ها نشان می‌دهد استفاده از مازوت بینابینی بوده و نیروگاه‌ها گاهی از گاز نیز برای ادامه فعالیت استفاده کرده‌اند.
رهگیری مازوت‌سوزها
دی اکسید گوگرد، مهم‌ترین نشانه برای رهگیری مازوت‌سوزی در کلانشهرهای کشور است. این آلاینده هر روز در همه کلانشهرها اندازه‌گیری می‌شود و به وضوح نشان می‌دهد یک شهر به سمت مازوت‌سوزی رفته است یا خیر؟ اما چرا برای پیدا کردن شهرهای مازوت‌سوز باید سراغ اکسید گوگرد رفت؟ مازوت یا نفت کوره، سنگین‌ترین سوخت در ستون تقطیر نفت خام است که به آسانی قابل اشتعال نیست و برای آنکه بسوزد، باید مقادیر بسیاری گوگرد به آن اضافه شود. در نتیجه هنگام احتراق، گوگرد آن با اکسیژن ترکیب می‌شود و تبدیل به دی‌اکسید گوگرد و سایر ترکیبات سولفوریک می‌شود.
به همین علت آژانس‌های محیط‌زیست جهانی که آلاینده‌های اصلی معیار جهان را در 4دهه پیش شناسایی کرده‌اند، تأکید بر اندازه‌گیری دی‌اکسید‌گوگرد داشتند.کشورهای صاحب نفت جهان برای آنکه مازوت را به بخش صادرات برسانند از مقادیر اندک گوگرد استفاده می‌کنند که کمتر از 50قسمت در میلیون است. اما در ایران طی سال‌های اخیر گوگرد فزاینده‌ای به مازوت پالایشگاه‌ها تزریق شده که اندازه‌گیری‌های وزارت نفت گاه تا عدد 30هزار قسمت در میلیون را تأیید کرده‌اند. بدین‌ترتیب مازوت ایرانی تا 600برابر استاندارد جهانی گوگرد دارد و به آسانی قابل رهگیری است.
گوگرد در بنزین و گازوئیل نیست
گوگرد ماده‌ای است که طی سال‌های اخیر در بنزین و گازوئیل توزیعی کشور نیز دیده شده است. اما میزان بالای گوگردهای سوزانده شده اخیر بی‌شک مربوط به مازوت‌سوزی است. طبق اعلام رسمی وزارت نفت و پایش‌های انجام شده در سازمان حفاظت محیط‌زیست، از تابستان98 بنزین و گازوئیل توزیعی در کلانشهرها و حومه آن در حد یورو4 بوده که باید میزان گوگرد موجود در آن کمتر از 50قسمت در میلیون باشد. بررسی‌های انجام شده آزمایشگاهی شهرداری تهران نیز استاندارد بودن بنزین و گازوئیل یورو4 را ثابت کرده است. بدین‌ترتیب انگشت اتهام افزایش دی‌اکسید گوگرد جز به سمت مازوت‌سوزها نمی‌رود که سوختی با میزان گوگرد بالا می‌سوزانند و شاخص دی‌اکسید گوگرد قطعا مربوط به آنهاست.
تمدید آلودگی
آلودگی هوا در ۸کلانشهر کشور ادامه می‌یابد. آنگونه که نقشه‌های هواشناسی بین‌المللی نشان می‌دهد، آلودگی هوا در کلانشهرهای تهران، اصفهان، کرج، قم، اراک، اهواز، تبریز و مشهد ادامه خواهد داشت. پایداری هوا و کاهش چشمگیر باد و باران مهم‌ترین عامل برای ادامه شرایط آلودگی هواست و توده‌های هوایی با کمترین سرعت باد در کلانشهرها باقی می‌مانند، بدین‌ترتیب با وجود منابع آلاینده ثابت و متحرک، انتشار آلاینده‌های جوی تا پایان هفته موجب می‌شود هوای آلوده در آسمان شهرها باقی بماند.
در تهران بنا بر پیش‌بینی‌های انجام‌شده در شهرداری تهران، صبح امروز همزمان با آغاز تردد خودروها، غلظت آلاینده‌ها به‌ویژه ذرات معلق افزایش پیدا کرده و کاهش کیفیت هوا در برخی مناطق پرتردد پیش‌بینی می‌شود. اما طی روز با وزش باد مؤثر، پراکندگی آلاینده‌ها دور از انتظار نخواهد بود. در عین حال با کاهش ناپایداری جوی و حاکمیت جو آرام در اواخر امشب پیش‌بینی می‌شود تجمع آلاینده‌ها و افزایش غلظت ذرات معلق ناشی از ترافیک شامگاهی سبب برقراری وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس در برخی مناطق پرتردد شود.
روزنامه همشهری
