حمله روز گذشته هواداران دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا به ساختمان کنگره باعث شد تا روند تایید آرای الکترال انتخابات ریاست جمهوری متوقف و این احتمال مطرح شود که دو هفته پایانی دوره ریاست جمهوری ترامپ ممکن است اتفاق‌های بدتری نیز رخ دهد.
اگر ترامپ تلاش‌های خود را برای ماندن در کاخ سفید تشدید کند، یک راه برای مقامات عالی وجود دارد که به سرعت او را از ریاست جمهوری برکنار کنند: بند چهار متمم ۲۵ قانون اساسی آمریکا. یکی از خبرنگاران شبکه سی‌بی‌اس آمریکا چهارشنبه شب اعلام کرد که برخی از وزرای کابینه ترامپ این مسئله را بررسی می‌کنند اما مشخص نیست که این تلاش چقدر جدی باشد. خبرنگاران رسانه‌های دیگر آمریکایی نیز اعلام کردند که مقامات در حال بحث درباره این احتمال هستند.
طبق متمم ۲۵ قانون اساسی آمریکا، اگر معاون رئیس جمهوری و اکثریت وزرای کابینه به این نتیجه برسند که رئیس جمهور قادر به انجام اختیارات و وظایف خود نیست، آن‌ها می‌توانند این موضوع را به صورت کتبی برای رهبران کنگره آمریکا ارسال کنند. پس از این اتفاق، معاون رئیس جمهور بلافاصله سرپرست ریاست جمهوری می‌شود. اگر رئیس جمهور در این مورد اختلاف نظری داشته باشد، کنگره با دو سوم رای مجلس نمایندگان و سنا می‌تواند معاون رئیس جمهور را در این سمت نگه دارد.
تاکنون تبصره چهار این متمم مورد استناد قرار نگرفته است. پیش از ترامپ، بیشترین مباحث درباره این تبصره در مواردی بود که رئیس جمهور از نظر جسمی یا روانی مشکل داشته باشد (در دهه‌های قبل از تصویب این تبصره در سال ۱۹۶۷ چندین رئیس‌جمهور مشکلات جدی سلامتی داشته‌اند). اما به دلیل مدیریت خاص ترامپ، این تبصره خیلی بیشتر در دوران ریاست جمهوری وی مطرح شد و سرزبان‌ها افتاد.
از آنجا که بحران در ساختمان کنگره قبل از چهارشنبه آغاز شده بود، برخی بار دیگر ایده استفاده از متمم ۲۵ قانون اساسی آمریکا را مطرح می‌کنند. فیل اسکات، فرماندار جمهوری‌خواه ورمونت در توییتر خود نوشت که ترامپ یا باید استعفا دهد یا «از سوی اعضای کابینه خود برکنار شود».
جی تیمونز، یکی از چهره‌های سابق حزب جمهوری‌خواه که هم اکنون ریاست انجمن ملی تولیدکنندگان را برعهده دارد گفت که پنس باید «با جدیت» استناد به متمم ۲۵ قانون اساسی را بررسی کند.
برخی از اعضای کنگره نیز خواستار دومین استیضاح ترامپ به‌عنوان راهی برای برکناری وی از سمت ریاست جمهوری قبل از ۲۰ ژانویه و رد صلاحیت وی برای تصدی مناصب فدرال در آینده شده‌اند. اما برخی از قوانین کنگره درباره نحوه استیضاح می‌تواند روند کار را کُند کند. اگر مجلس نمایندگان و سنا در بحرانی وحدت نظر داشته باشند، می‌توانند این قوانین را تغییر دهند و یا نادیده بگیرند. اما اگر اعضای کابینه ترامپ به توافق برسند تبصره چهار متمم ۲۵ می‌تواند سریعترین راه‌حل باشد.
تبصره چهارم به برخی مقام‌های ارشد دولتی قدرتی با توانایی ارزیابی اینکه آیا رییس جمهور قادر به انجام اختیارات و وظایف خود است می‌دهد.
نخستین کسی که باید در این موضوع مشارکت داشته باشد مایک پنس، معاون رئیس جمهوری آمریکا است. پنس در ادامه این روند نیازمند حضور اکثریت «مقام‌های اصلی بخش‌های اجرایی» است.
«مقام‌های (افسران) اصلی» طبق یک نظر از سوی دفتر مشاور حقوقی وزارت دادگستری در سال ۱۹۸۵ اشاره به وزرای اصلی کابینه دارد.
در حال حاضر ۱۵ وزیر در این سطح وجود دارد گرچه سه نفر از آن‌ها سرپرستی وزارتخانه را در اختیار دارند. آن‌ها عبارتند از:
بنابراین مایک پنس و اکثریت این گروه (حداقل هشت نفر از ۱۵ نفر البته اگر یکی از آن‌ها سرپرست وزارتخانه باشد یک نفر بیشتر نیاز است) باید یک «اعلامیه کتبی» را امضا کنند که ترامپ قادر به مدیریت دولت نیست.
اگر این نامه برای نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان و چاک گراسلی، رئیس موقت سنا[ معاون رئیس‌جمهو آمریکا، با وجود سناتور نبودن رئیس سنا است بنابراین سنا باید رئیس موقت در غیاب معاون رئیس‌جمهور انتخاب کند] ارسال شود، ترامپ قدرت خود را از دست می‌دهد و پنس به‌عنوان رئیس جمهور موقت معرفی می‌شود.
با این حال، ترامپ همچنان عنوان رئیس جمهور را در اختیار دارد اما دیگر اختیار قانونی برای انجام کارها را ندارد.
ترامپ می‌تواند سعی کند تا قدرت اجرایی ریاست جمهوری خود را پس بگیرد و در این مورد کنگره وارد عمل می‌شود.
اگر صلاحیت‌های ترامپ از او سلب شود، تبصره چهار راهی را پیش پای رئیس جمهور می‌گذارد تا این قدرت را پس بگیرد.
ترامپ در ابتدا می‌تواند یک نوشته مکتوب را برای پلوسی و گراسلی ارسال کند که «هیچ ناتوانی‌ای وجود ندارد» اما پس از آن معاون رئیس جمهور و کابینه چهار روز فرصت دارند که اظهارات خود مبنی بر عدم توانایی ترامپ در کشورداری را تکرار کنند. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، طبق متمم ۲۵، «کنگره باید در مورد این موضوع تصمیم بگیرد».
پس از آن کنگره ۲۱ روز فرصت دارد تا موضوع را بررسی کند. اگر در این بازه زمانی، دو سوم مجلس نمایندگان و مجلس سنا رای دهند که ترامپ «قادر نیست» او همچنان بدون قدرت اجرایی باقی خواهد ماند. در غیر اینصورت او اختیارات قانونی خود را پس می‌گیرد.
اما با توجه به اینکه از مدت قانونی دوره دونالد ترامپ، تنها ۱۴ روز باقی مانده است بنابراین مهلت ۲۱ روزه‌ای که در قانون برای کنگره در نظر گرفته شده است به این معنی است که مجلس نمایندگان و سنا مجبور به انجام هیچ کاری نیستند.
بنابراین پنس به همراه دست‌کم هشت وزیر در صورت تمایل می‌توانند اختیارات ریاست جمهوری ترامپ را از وی سلب کنند و این اختیار را دارند.
منبع: یورونیوز
