همه ما مَثَل قدیمی "خنده بر هر درد بی‌درمان دواست" را زیاد شنیده‌ایم، ولی آیا این فرآیند تاثیری بر بهبود جان و روح آدمی دارد که این مثل، آشنای گوش همه ما شده است؟ بنابراین اولین کارکرد خندیدن برای ما کمک به بقا بوده، اینکه از طریق تاثیراتی که روی فرایند دلبستگی و بین والدین و مخصوصاً مادر و کودک داشته در واقع به بقای ما کمک کرده است...
راضیه خرم‌آبادی، روانشناس و مشاور ضمن تشریح تاثیرات مثبت خنده و یاد کردن از خنده به عنوان اولین کارکرد کمک به بقا عنوان کرد: «خنده فواید و تاثیرات مثبت فراوانی در جنبه های مختلف جسمی و روانشناختی، عاطفی و اجتماعی دارد و شاید بتوان گفت یکی از اولین مسیرهایی که ما توانستیم با آن ارتباط اجتماعی بگیریم از طریق خنده بوده است یعنی از همان زمانی که ما از شش هفتگی لبخند زدیم و بعد کم کم در دو ماهگی تبدیل به خنده شد.»
وی اضافه کرد: «خنده یک واکنش غیر ارادی است که باعث انقباضِ هماهنگِ چندین ماهیچه صورت و سریع تر شدن تنفس و جریان خون می‌شود و باعث می شود یک سری مواد شیمیایی به نام اندورفین‌ها و انکفالین که بهشان هورمون های شادی‌آور نیز می‌گویند ترشح آنها افزایش پیدا کند.»
کاهش هورمون‌های استرس‌زا با خنده
این استاد دانشگاه ادامه داد: «از طرفی دیگر خندیدن سطح هورمون‌های استرس زا مانند کورتیزول را کم کرده و پایین می‌آورد، پس در زمینه کنترل استرس هم خیلی به ما کمک می‌کند. همچنین تاثیر مثبت دیگر خندیدن، تاثیر آن روی سیستم ایمنی ماست، در واقع باعث بهبود سیستم ایمنی انسان می‌شود، زیرا تعداد سلول‌های T را افزایش می‌دهد بنابراین سیستم ایمنی ما بهبود پیدا می‌کند.»
تاثیرات مثبت خنده بر سیستم ایمنی
وی متذکر شد: «در تحقیقات مختلف و به عنوان مثال در تحقیقی که در ژاپن انجام شده بود نشان داده شد که در آن تحقیقی روی افراد مختلفی که مبتلا به سرطان های پیشرفته بودند، تاثیرات خنده درمانی را روی آنها بررسی کردند و دیدند که خنده درمانی می‌تواند سیستم ایمنی بدن را در این مبتلایان خیلی بهبود دهد. همینطور در دیگر تحقیقات نشان داده شده که روی دیابت و بیماری قلبی می‌تواند تاثیرات مثبت زیادی داشته باشد.»
خنده؛ یک مسکن طبیعی
خرم‌آبادی همچنین به تاثیر خنده بر افزایش تحمل اشاره کرده و گفت: «نکته مهم دیگر این است که خندیدن تحمل ما را نسبت به درد افزایش می‌دهد چون خنده باعث می‌شود هورمونی به نام آندورفین که یک مسکن طبیعی بدن است و ماده ای است که مشابه مورفین عمل می کند، افزایش یابد، و باعث می شود که تحمل ما به درد هم افزایش پیدا کند، از طرف دیگر اگر بخواهیم دیگر تاثیر مثبت خنده را بر روی جسم در نظر بگیریم این است که خنده متابولیسم را نیز افزایش می‌دهد و به سوخت و ساز بدن خصوصاً در بیماران دیابتی بسیار کمک می‌کند.»
وی افزود: «همچنین خنده باعث کاهش فشار خون نیز می شود. تحقیقات و بررسی‌ها نشان داده‌اند که فواید خنده در واقع معادل با ورزش کردن است، خیلی اوقات فواید آن را بیش از ورزش نیز دانسته‌اند. همچنین تحقیقی نشان داده که یک دقیقه خندیدن تقریباً معادل با ۴۰ مرتبه نفس کشیدن است.»
کاهش علائم افسردگی
از لحاظ روانشناختی نیز می‌توان گفت که تحقیقات نشان داده اند خنده تاثیرات مثبتی بر سلامت روانشناختی ما دارد، در تحقیقی که سال ۲۰۱۲ روی ۱۹۸ سالمند انجام شد نشان داد که خنده علائم افسردگی و اضطراب را کاهش می‌دهد و در عین حال تحقیقات دیگر نشان داده اند که خنده از آنجایی که روی کورتکس مغز که پشتیبانی مغز و مرکز و کارکردهای عالی شناختی ما است را فعال می‌کند.
خنده و بهبود تصمیم‌گیری
عضو هیئت علمی گروه روانشناسی دانشگاه خلیج فارس عنوان کرد: «خنده در فرایندهای شناختی ما نیز تأثیر مثبتی می تواند بگذارد و به بهبود تصمیم گیری کمک می کند، مغز ما خیلی تفاوت خنده مصنوعی و طبیعی را نمی‌تواند تشخیص دهد و اگر ما به صورت مصنوعی هم بخندیم همین که میمیک صورت‌مان تغییر می‌کند و مغز احساس می‌کند که باید شاد باشیم دقیقاً همان اتفاقاتی در مغز ما می‌افتد که در زمان خندیدن طبیعی اتفاق می‌افتد.»
خرم‌آبادی خاطرنشان کرد: «نشان داده شده که حتی با خندیدن های مصنوعی آن احساس آرامش افزایش پیدا می‌کند و در کل بعد از خندیدن آرامش زیادی پیدا می‌کنیم، عضلات حالت رهاشدگی دارند و یک جور حالت ریلکس شدن را ما بعد از خندیدن احساس می‌کنیم و خود این ریلکس شدن و آرامش باعث می‌شود که تمرکز ما افزایش یابد در عین حال زمانی که ما داریم می‌خندیم مسلماٌ از آن احساسات و افکار منفی ذهنمان و حواسمان پرت می‌شود و قطعا حس‌های مثبت‌تری را تجربه می‌کنیم.»
خنده؛ تاب‌آوری ما را افزایش می‌دهد
خرم آبادی تاثیرات خنده را محدود به موارد بالا ندانست و افزود: «شاید بتوان گفت که نکته دیگری که به عنوان تاثیرات مثبت خندیدن باید ذکر شود این است که خنده تاب‌آوری ما را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود که ما تحمل‌مان نسبت به مشکلات بیشتر شود. افرادی که می خندند تاب‌آوری بیشتری دارند و مشکلات پیش روی خود را بیشتر چالش می بینند تا یک مسئله غیر قابل حل.»
وی بیان کرد: «در علم روانشناسی توانایی خندیدن و شوخی یکی از علائم مهم سلامت روان است و در کل در روانشناسی حس شوخ‌طبعی یکی از دفاع های سطح بالاست و می توان گفت که خیلی به جلوگیری از اضطراب و افسردگی در افراد کمک می‌کند.»
تاثیر خنده بر روابط اجتماعی
این عضو هیئت علمی گروه روانشناسی بیان کرد: «در زمینه تاثیر خنده در روابط اجتماعی نیز واضح است که شما با فردی که خنده رو و شادتر است تمایل بیشتری به ارتباط دارید حتی کودکانی که شادتر هستند بازخوردهای مثبت‌تری در محیط اطرافشان می گیرند و ارتباط بهتری با دیگران دارند و دوستان بیشتری می‌توانند پیدا کنند، و نه تنها در روابط اجتماعی بلکه وقتی ما در بعد اجتماعی قوی تر عمل می کنیم این امر در سلامت روانشناختی ما نیز تاثیرات مثبتی می گذارد بنابراین باید توجه کنیم که خندیدن یک موهبت الهی است که به صورت رایگان در اختیار ما قرار داده شده و ما می‌توانیم همیشه و در همه‌جا از آن استفاده کنیم و چه خوب که از این موهبت الهی هر چه بیشتر و بهتر به نفع خودمان بهره ببریم.»
ایسنا
