اضافه وزن در بین کودکان به یک پدیده نگران‌کننده در سرتاسر جهان تبدیل شده است. بنابر اعلام سازمان بهداشت جهانی، تعداد کودکان و نوجوانان دچار چاقی مفرط در طی چهار دهه گذشته 10 برابر شده است و متأسفانه این روند ادامه دارد.

مشکل اضافه وزن و چاقی کودکان این مسئله را برجسته کرده است که امروزه والدین وقت کافی برای مراقبت از کودکانشان صرف نمی‌کنند چون این والدین هستند که مسئول عادت‌های غذایی فرزندانشان هستند و باید مراقب وضعیت آن‌ها باشند. واقعیت این است که علت اصلی این مشکل در بین بچه‌ها سبک زندگی نادرست است که عادت‌های غذایی بد و همچنین کمبود فعالیت بدنی را نیز شامل می‌شود. در نتیجه والدین نقش مؤثری در کنترل این وضعیت دارند.

این روزها شیوه‌های متفاوت زندگی نیز تأثیر آشکاری روی مسئله اضافه وزن کودکان دارد. در واقع خانه‌نشینی، قرنطینه‌های سال اخیر، کم‌تحرکی کودکان و استفاده افراطی از تلویزیون و رایانه و غیره جزو عوامل اصلی اضافه وزن کودکان و نوجوانان محسوب می‌شوند. در اغلب موارد، آن‌ها به جای ورزش، بازی و فعالیت‌های جسمی وقت خود را با انواع دستگاه‌های الکترونیکی سپری می‌کنند. در ادامه بیشتر به این مشکل جدی می‌پردازیم. لطفاً با ما همراه باشید.

چگونه می‌توان اضافه وزن را در بین بچه‌ها تشخیص داد؟
برای والدین دشوار است که اضافه وزن فرزندان خود را تشخیص داده و به رسمیت بشناسند. در فرآیند رشد بدن کودکان به مرور تغییر می‌کند. حجم چربی بدنی نیز به طور مداوم در حال حرکت و تغییر است. علاوه براین، در بین دختران و پسران نیز وضعیت کاملاً متفاوت است. قابل اعتمادترین روش تشخیص اضافه وزن در بین کودکان محاسبه شاخص توده بدنی یا به طور اختصاری BMI آن‌ها است.
BMI شامل اندازه‌گیری وزن بدن نسبت به قد است. سایت‌های اینترنتی و همچنین اپلیکیشن‌های متعددی وجود دارند که شاخص توده بدن را محاسبه می‌کنند. کافی است سن، وزن و قد فرزندتان را وارد کنید. در آخر عددی به دست می‌آید که با شاخص توده بدنی کودکان همسن و سال فرزندتان مقایسه می‌شود. به این ترتیب صدک به دست می‌آید:
صدک بین 5 تا 84 نشان‌دهنده وزن نرمال و سالم است.
صدک بین 85 تا 94 نشان‌دهنده اضافه وزن کودکان است.
صدک بالای 95 نشان‌دهنده چاقی مفرط در کودکان است.

علل و عوامل بروز اضافه وزن در کودکان
علت اصلی اضافه وزن و چاقی مفرط در کودکان نبود نظارت از طرف والدین است. در واقع والدین وقت کمتری برای فرزندان خود دارند و به این ترتیب نیز آن‌ها عادت‌های ناسالمی در پیش می‌گیرند. به عنوان مثال، کاملاً مشخص شده است که فست فود یا غذاهای فراوری شده مانند سوسیس و کالباس و غیره برای سلامتی کودکان بسیار مضر است.
متأسفانه امروزه پدر و مادرها وقت کافی ندارند تا به فرزندان خود غذای خوب خوردن و تغذیه سالم را آموزش دهند. به عبارت دیگر، تغذیه سالم به این معنی است که کودکان در دوران خاص مواد غذایی مناسبی مصرف کنند که شاید چندان اشتهابرانگیز و خوش خوراک نباشند اما برای رشد طبیعی آن‌ها لازم هستند. حال به این وضعیت کمبود فعالیت بدنی را نیز اضافه کنید. اخیر اکثر فعالیت کودکان و نوجوانان به تماشای تلویزیون، بازی‌های ویدئویی و کامپیوتری خلاصه می‌شود. کمبود فعالیت بدنی و کم‌تحرکی به اضافه عادت‌های غذایی نامناسب زمینه را برای بروز چاقی و اضافه وزن بچه‌ها فراهم کرده است.

خطرات اضافه وزن در کودکان
نتایج پژوهشی که در Circulation Research به چاپ رسیده است نشان می‌دهد اضافه وزن در کودکان آن‌ها را مستعد ابتلا به بیماری‌ها می‌کند. در واقع کودکان چاق در بزرگسالی بیشتر در معرض اضافه وزن و در نتیجه عوارض ناشی از آن قرار می‌گیرند.
از این گذشته، کودکان مبتلا به چاقی مفرط بیشتر در معرض مشکلات اسکلتی عضلانی قرار دارند. دردهای کمری همچنین تغییر در ستون فقرات و اعضای تحتانی نیز در بین این کودکان شایع است. ممکن است در کودکان چاق مدل راه رفتن تحت تأثیر وزن قرار بگیرد و به این ترتیب خطر بروز اختلالات ارتوپدی نیز در بین این کودکان بیشتر است. علاوه براین، محققان ثابت کرده‌اند که این کودکان بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2، کلسترول بالا و همچنین فشار خون بالا قرار دارند. البته موارد ذکر شده بدون در نظر گرفتن مشکلات و فشارهای روحی روانی بود که این بچه‌ها متحمل می‌شوند. متأسفانه در اغلب موارد، کودکان دارای اضافه وزن از جانب همکلاسی‌ها و دوستانشان مورد تمسخر و آزار قرار می‌گیرند.

مراقبت‌ها و روش‌های پیشگیری
والدین باید نسبت به اهمیت عادت‌های غذایی کودکان خود بسیار هشیار باشند. در واقع والدین باید مواد غذایی مغذی و سالمی در اختیار فرزندان خود قرار دهند و آن‌ها را از مصرف مواد غذایی ناسالمی مانند فست فودها و همچنین نوشابه‌های گازدار و شیرین دور کنند. از این گذشته، والدین خودشان باید الگوی مناسبی برای بچه‌ها باشند. اگر آن‌ها تغذیه سالمی داشته باشند کودکان نیز ناخودآگاه در این جو قرار گرفته و از آن‌ها تقلید می‌کنند. علاوه براین، صحبت و تبادل‌نظر در خصوص اهمیت تغذیه سالم نیز بسیار مهم است. توجه داشته باشید که باید فرزندانتان را به داشتن تحرک بدنی و ورزش تشویق کنید. بهترین روش برای جلوگیری از بی‌تحرکی کودکان این است که آن‌ها را به پارک ببرید و با آن‌ها بازی کنید یا اینکه فرزندانتان را تشویق کنید تا ورزش مورد علاقه‌شان را انجام دهند. فراموش نکنید که عادت‌های سالم در خانواده شکل می‌گیرد و شما باید الگوی مناسبی باشید.

حرف آخر
بدون شک پیشگیری از بروز اضافه وزن و چاقی مفرط همیشه بهترین و ساده‌ترین راه است. چون داشتن وزن متعادل در جهت حفظ سلامتی بدن از اهمیت بالایی برخوردار است. کسب اطلاعات تغذیه‌ای از نخستین مراحل زندگی شکل می‌گیرد و برای پیشگیری از بروز اضافه وزن در کوتاه و بلندمدت بسیار اهمیت دارد. بنابراین توصیه می‌شود کودکانتان را از سنین پایین با مقوله تغذیه سالم آشنا کنید. به جای چیپس، پفک و هله‌هوله‌ها، تنقلات سالم در اختیار آن‌ها قرار دهید. مهتر اینکه خودتان تغذیه سالمی داشته باشید و از خرید و مصرف فست‌فودها، سوسیس و کالباس و نوشیدنی‌های شیرین و گازدار خودداری کنید.