یک تحلیلگر سیاست خارجی با اشاره به سفر وزیرخارجه قطر به ایران و احتمال میانجیگری آن بین تهران و واشنگتن تاکید بر این مساله دارد که بهبود روابط دو کشور نیازی به میانجیگری و کانال ارتباطی ندارد.
امیرعلی ابوالفتح در گفتگو با «انتخاب» ضمن اشاره به سفر وزیرخارجه قطر به ایران، گفت: این سفر می‌تواند محور‌های مختلفی را مشمول شود. مسائل منطقه‌ای و دوجانبه می‌تواند از جمله موضوعات مورد بحث طرفین باشد. به ویژه آنکه روابط دو کشور در شرایط خوبی قرار دارد و می‌تواند مقدمه برای آینده روابط دو کشور باشد؛ لذا نمی‌توان از حالا ارزیابی دقیقی از موضوعات مورد بحث طرفین داشت.
این کارشناس سیاست خارجی همچنین با اشاره به اظهارات اخیر دوحه مبنی بر اینکه قطر و آمریکا برای کاهش تنش‌های بین ایران و آمریکا در تماس هستند، تصریح کرد: این یک امر بدیهی و طبیعی است که وقتی بحرانی شکل می‌گیرد، کشور‌های متعددی بخواهند در جهت حل آن تنش تلاش کنند. به ویژه آنکه برخی کشور‌ها ممکن است تحت تاثیر این تنش‌ها باشند و به دلیلی منافع آنان به دلیل این بحران در معرض تهدید قرار گرفته باشد.
وی افزود: ما طی ۴۰ سال گذشته که روابط بین ایران و آمریکا دائما در تنش و چالش و بحران بوده، شاهد تلاش کشور‌های منطقه‌ای، اروپایی و غیراروپایی برای بهبود روابط بین ایران و آمریکا بودیم و در این جهت قدم‌هایی نیز برداشتند. اخیرا نیز کشور قطر که روابط خوبی با ایران و همین طور آمریکا دارد، تمایل خودش را برای ورود به این مساله اعلام کرده است. واقعیت این است که منافع ملی قطر مانند سایر کشور‌های حوزه خلیج فارس تاحدود زیادی تحت تاثیر روابط بین ایران و آمریکاست، ولی اینکه آیا این اقدامات می‌تواند نتیجه بخش باشد، خیلی قابل پیش بینی و تصور نیست.
ابوالفتح با اشاره به ماهیت و وضعیت روابط بین ایران و آمریکا، تصریح کرد: بهبود روابط ایران و آمریکا نیازی به میانجیگری کشوری ندارد. ما سابق بر این شاهد بودیم که عمان به این موضوع ورود کرد، ولی مساله اینجاست که در آن دوران نیز عمان نقش ماینجیگری نداشت. عمان در واقع گزینه‌ای برای انجام مذاکره غیررسمی و غیرمستقیم بین ایران و آمریکا بود. چون ۲ کشور در آن زمان شرایط مذاکره مستقیم را نداشتند و همچنین ۲ کشور سفارت فعال در خاک یکدیگر ندارند.
این کارشناس سیاست خارجی ادامه داد: البته که سفارت سوییس در خاک دو کشور نقش حافظ منافع دارد، ولی در آن مقطع طرفین ترجیح دادند که این مذاکرات در سفارت سوییس برگزار نشود، چراکه نمی‌خواستند این مذاکرات رسانه‌ای و افشا شود، لذا عمان را انتخاب کردند. مختصر باید به این نکته اشاره کرد که عمان در مذاکرات سابق بین ایران و آمریکا نقش یک کانال ارتباطی را داشت.
وی افزود: موضوعات و اختلافات بین ایران و آمریکا کاملا مشخص و شفاف است و طرفین بار‌ها و بار‌ها مواضع و نظرات خودشان را درباره موضوعات مختلف به یکدیگر اعلام کردند. من فکر می‌کنم که بهبود این روابط نیازمند میانجیگری یا کانال ارتباطی نیست. به ویژه آنکه اگر نیازی هم به وجود یک نقش میانیجیگر باشد، قطر آن وزنه و قدرت را هم برای ایجاد یک وساطت و میانجیگری ندارد. وقتی فرانسه و ژاپن موفق به این میانجیگری نشدند، قطعا قطر هم نمی‌تواند.
ابوالفتح در پاسخ به این پرسش که آیا قطر می‌تواند مقدمات لازم و ضروری برای مذاکرات مستقیم تهران و واشنگتن را فراهم کند؟ گفت: من درباره این موضوع به اظهارات آقای روحانی و ظریف استناد می‌کنم. ایران و آمریکا برای رسیدن به این مقدمه و نقطه شروع به مذاکره لزوما نیازی ندارند. آقای ترامپ بدون هیچ مذاکره‌ای و خیلی راحت با یک امضا از برجام خارج شد و حالا آقای بایدن هم به همین راحتی می‌تواند به برجام برگردد. این مساله به اراده و اهتمام واشنگتن برمی‌گردد که ظاهرا چنین جدیتی وجود ندارد. البته اگر این بازگشت به برجام اتفاق بیافتد، در ادامه هم می‌تواند شرایط برای مذاکره بین دو کشور در قالب برجام مهیا شود.
این کارشناس سیاست خارجی با اشاره به سابقه روابط بین ایران و آمریکا، گفت: دو کشور به جز در مساله برجام با هم ارتباطی مگر در مواردی محدود مثل بحران افغانستان، مذاکره باهم نداشتند. حالا اینکه آیا ممکن است برجام مقدمه‌ای برای شروع مذاکرات بین ایران و آمریکا در سایر موضوعات غیربرجامی باشد، به رفتار طرفین بستگی دارد. کمااینکه رهبری هم اعلام کردند که اول آمریکا باید حسن نیت خودش را به ایران در مساله برجام و اجرای تعهدات برجامی ثابت کند.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا آمریکا در دوران بایدن اراده و عزم جدی برای بهبود روابط با ایران را دارد، تصریح کرد: آقای بایدن از ابتدای انتخابات تا زمان رسیدن به ریاست جمهوری هرگز از بازگشت بی قید و شرط به برجام صحبت نکرد. بایدن صراحتا به این مساله اشاره کرد که برای برجام شرط و شروطی را در نظر دارد. شبیه همین مواضع را آقای ترامپ هم داشت. واقعیت این است که آمریکایی‌ها تصور می‌کنند که گذشت زمان به ضرر ایران است و آنان امیدوار هستند که بعد از مدتی و در نهایت ایران خواسته و شروط آمریکا را بپذیرد.
وزیر امور خارجه قطر عصر امروز با محمد جواد ظریف همتای ایرانی خود دیدار و رایزنی کرد .
