درست است که تقریباً تمام دنیا درگیر ویروس کرونا است اما شرایط همه کشورها و مردم آن در مواجهه با بیماری کووید-۱۹ یکسان نیست. از دسترسی به امکانات و منابع گرفته تا وضع قوانین و مقررات.
برخی کشورها در روند شیوع کرونا مردم بالاخره واکسن را دریافت می‌کنند اما بزرگ‌ترین کمپین واکسیناسیون جهانی هنوز به جایی نرسیده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که برخی کشورها به شدت دچار آسیب هستند و برخی دیگر عملکرد موفقیت‌آمیزی داشته‌اند. کشورهایی همچون نیوزیلند، استرالیا و تایوان درست است که هنوز واکسیناسیون جمعیت خود را شروع نکرده‌اند و از این بابت صدمه دیده‌اند اما در عین حال جابه‌جایی کمتر درون جامعه و وجود هوای مطبوع در این کشورها کمک کرده است که در وضعیت مرزی از نظر ابتلا به بیماری قرار داشته باشند و وضعیتشان بحرانی نباشد. در ماه ژانویه، نیوزیلند مرزهایش را بسته است چهار محموله واکسن دریافت کرده است و برای سومین ماه در بهترین وضعیت قرار دارد اما مکزیک در این مورد در بدترین وضعیت است و تلفات آن به بالاترین حد رسیده است. فلسطین اشغالی و امارات متحده عربی واکسیناسیون را شروع کرده‌اند و وضعیتشان در حال بهبود است.
طبق داده‌های دانشگاه جان هاپکینز در برخی از کشورها اگرچه علائم بستری در بین بیماران در حال کاهش است اما میزان کشندگی ویروس هنوز در این کشورها کمرنگ نشده است و جهش‌های بی‌سابقه‌ای در نرخ تلفات در ژانویۀ ۲۰۲۱ را نشان می‌دهند. برخی از کشورهایی که واکسیناسیون را شروع کرده‌اند در حال صادر کردن گذرنامه‌های سلامت هستند که نشان می‌دهد فرد واکسن را دریافت کرده است و می‌تواند مسافرت کند. برای مثال امارات متحده عربی در تلاش است تا هرچه زودتر گردشگران بیشتری را پذیرش کند هرچند در حال حاضر هم مرزهایش را به روی گردشگران نبسته است.
واکسیناسیون چه تأثیری دارد؟
در حالی که کارشناسان انتظار دارند میزان بستری شدن در بیمارستان ها و مرگ و میر کاهش یابد، اما در این مورد که آیا افرادی که واکسن را دریافت کرده‌اند باز هم ناقل بیماری هستند یا نه هنوز هم شک و شبهه وجود دارد. به همین خاطر بعد از واکسیناسیون هم باید دستورالعمل‌های بهداشتی را رعایت کرد.
اگرچه ایالات متحده قرار است فرایند واکسیناسیون را تسریع کند اما از نظر تعداد کشته‌شدگان با چهارصد هزار کشته همچنان در بدترین وضعیت است. انگلستان اگرچه اولین کشوری بود که واکسیناسیون را شروع کرد و به واکسن‌های دیگر نیز مجوز استفادۀ اضطراری داد اما جهش ویروس در این کشور باعث شد که رتبۀ این کشور سقوط کند. در این شاخص آمریکا در رتبۀ ۳۵ و بریتانیا در رتبۀ ۳۲ است و کشورهای نیوزیلند، سنگاپور، استرالیا، تایوان و چین به ترتیب اول تا پنجم هستند. ایران در این رتبه بندی در رتبۀ ۴۴ قرار دارد و مکزیک با رتبۀ ۵۳ در قعر جدول است.
این رتبه‌بندی از شاخص‌های متفاوتی استفاده می‌کند و ۱۰ شاخص اصلی دارد که مهمترین آنها رشد موارد ابتلا، نرخ مرگ و میر، قابلیت آزمایش، ظرفیت سیستم مراقبت‌های بهداشتی، تأثیر محدودیت‌ها بر قرنطینه و فعالیت‌های اقتصادی و آزادی در رفت و آمد است.
عملکرد ضعیف برخی از کشورهای پیشرفته و دموکراتیک مانند امریکا و انگلیس و عملکرد موفق ویتنام و چین این پرسش را ایجاد کرده است که آیا دموکراسی در مقابله با بیماری همه‌گیر شکست خورده است؟ اما رتبه‌بندی تاب‌آوری بلومبرگ ایدۀ دیگری دارد. در ماه نوامبر کشورهای دموکراتیک عملکرد موفق‌تری داشتند و جزو ۱۰ کشور موفق بودند. موفقیت در مهار بیماری بیش از آنکه به تسلیم‌پذیری و اطاعات مربوط باشد به میزان قدرت دولت‌ها و سازگاری جامعه بستگی دارد. هرچقدر مردم به دولت خود اطمینان بیشتری داشته باشند نیاز به قرنطینه و قفل کردن شهرها کمتر می‌شود تجربۀ ژاپن و کره این را نشان می‌دهد که مردم به عملکرد دولت‌مردانشان اعتماد دارند و لذا لازم نیست شهرها را قفل کنند.
مزیت داشتن واکسن واکسن
شکست ایالات متحده در کنترل بیماری و به بحران خوردن در زمینۀ ماسک، تجهیزات پزشکی و سایر موارد شگفت آور بود. اما در عین حال این کشور تمرکز خود را بر تولید واکسن گذاشت اما اگرچه قول ۱۰۰ میلیون دوز واکسن تا پایان ۲۰۲۰ داده شده بود تا کنون فقط ۲۲ میلیون دوز تحویل داده شده است.
بایدن اخیرا دستوری اجرایی صادر کرده است که فرایند آزمایش‌گیری، استفاده از ماسک و تأمین مواد بهداشتی لازم تسهیل شوند.
کانادا و انگلیس در شاخص دریافت واکسن رتبۀ خوبی می‌گیرند استرالیا و نیوزیلند نیز واکسن کافی سفارش داده‌اند. در عین حال برخی کشورها از جمله نیجریه هنوز هیچ سفارش واکسنی به کواکس نداده‌اند. شکاف دسترسی به واکسن بین کشورهای فقیر و ثروتمند یک فاجعه اخلاقی در جهان را به نمایش گذاشته است.
آخرین تغییرات در وضعیت کشورها
در اینجا برخی از تغییرات قابل توجه ماه گذشته به این شرح‌اند:
- چین با چهار پله صعود جزء ۵ کشور موفق در زمینۀ کنترل بیماری است و پیش بینی می‌شود که اقتصاد این کشور امسال ۳/۸ درصد رشد کند که یکی از قوی‌ترین رشدهای اقتصادی در جهان محسوب می‌شود. در چین جمعیت ۴/۱ میلیاردنفری آن در وضعیت پاندمی جهانی تقریباً از زندگی عادی برخوردار هستند.
- پس از عبور از مرگ‌ومیرهای فصل سرما کشورهای ایتالیا ، بلژیک و یونان به ترتیب ۲۲ ، ۱۹ و ۱۹ نقطه جهش می‌کنند.
- هند و پرو هر دو با پیش بینی رکود اقتصادی در سال ۲۰۲۱ مواجه هستند که به رکود سال ۲۰۲۰ متصل خواهد شد اما با این همه ۲۱ پله صعود خواهند کرد. منحنی گسترش بیماری در هند مسطح است و جهش ویژه‌ای نشان نداده است.
- آفریقای جنوبی، کلمبیا و جمهوری چک به دلیل بالا گرفتنِ موارد ابتلا و محدودیت های شدیدتر، تحرک افراد را محدودتر کرده‌اند و لذا در در پنج رتبۀ پایین جای خواهند گرفت. ویروس جدید موارد ابتلا در آفریقای جنوبی را بالاتر خواهد برد و احتمال عدم اطمینان از کارایی واکسن روی این گونه جدید ویروس بیشتر از قبل خواهد شد.
- ایرلند ۲۴ رتبه سقوط خواهد کرد. این کشور در وضعیت بدی قرار دارد. در ماه گذشته موارد ابتلا ده برابر افزایش یافت و مرگ‌ومیر به اوج رسید.
