احیای بینایی با ایمپلنت شبکیه

محققان موسسه پلی تکنیک فدرال لوزان واقع در سوییس فناوری جدیدی ارائه کرده اند که قابلیت احیای بخشی از حس بینایی را در افراد نابینا فراهم می‌کند.

به گزارش روز شنبه از پایگاه خبری ساینس‌دیلی، این فناوری شامل یک عینک هوشمند مجهز به دوربین، یک میکروکامپیوتر و ایمپلنت است که درون شبکیه قرار می‌گیرد. این ایمپلنت به گونه‌ای طراحی شده است که با استفاده از الکترودها، سلول‌های مویی شبکیه را تحریک کرده و نوعی دید مصنوعی را در افراد نابینا ایجاد کند.

شبکیه داخلی‌ترین لایه چشم و شامل میلیون‌ها سلول‌ گیرنده نور و نورون است. این لایه بسیار نازک ۷۵ درصد مساحت کره چشم را در بر می‌گیرد. شبکیه یک لایه حساس به نور را تشکیل می‌دهد و با تبدیل جریان الکترومغناطیسی نور به پیام عصبی و انتقال آن از طریق عصب بینایی به مغز فرآیند بینایی را امکان‌پذیر می‌کند.

دوربین موجود در عینک هوشمند جدید محققان، تصاویر موجود در دامنه دید شخص را دریافت کرده و اطلاعات را برای میکروکامپیوتری که در انتهای دسته آن قرار دارد، ارسال می‌کند. میکروکامپیوتر داده‌ها را به سیگنال‌های نوری تبدیل کرده و آن‌ها را به الکترودهای درون ایمپلنت موجود در شبکیه مخابره می‌کند. این الکترودها نیز سلول‌های شبکیه را تحریک کرده و یک نسخه سیاه و سفید از تصویر را ایجاد می‌کنند.

این سیستم به دلیل زمانبر بودن فرایند اخذ مجوز آزمایش های انسانی، هنوز روی انسان آزمایش نشده است، اما محققان آن را با استفاده از یک نرم‌افزار واقعیت مجازی مورد آزمایش قرار داده و توانستند آنچه را کاربر مشاهده می‌کند، ببینند.

محققان بر این باورند که این عینک برای بازیابی بینایی برخی از بیماری‌های شبکیه کاربرد دارد.

برخی از مهمترین علایم بیماری‌های شبکیه:
بیماری های شبکیه بسیار متفاوت و متنوع هستند؛‌ ولی اکثر آنان با کاهش دید همراه هستند. بیماری‌های شبکیه می‌توانند در هر بخش از شبکیه چشم تاثیر بگذارند. برخی از بیماری‌های شبکیه درمان‌پذیر هستند، برخی روند درمانی کندی دارند و برخی دیگر منجر به نابینایی جزیی یا کامل می‌شوند. مشاهده نوارهای شناور یا تار عنکبوت، اعوجاج و تاری دید، نقص در دید جانبی و نابینایی از جمله مهمترین علائم بیماری های شبکیه هستند.

برخی از مهمترین بیماری‌های شبکیه عبارتند از :

-پارگی شبکیه
پارگی شبکیه زمانی اتفاق می‌افتد که ماده شفاف و ژله مانند موجود در مرکز چشم (زجاجیه) کوچک و جمع و اتصال آن به شبکیه سست می‌شود. گاهی در زمان جدا شدن زجاجیه از شبکیه بخشی از شبکیه کشیده شده و پاره یا سوراخ می‌شود. معمولا بروز این حالت با فلش ناگهانی شدید در چشم همراه است.

-جداشدگی شبکیه
این حالت معمولا بر اثر جداشدن شبکیه از لایه زیرین اتفاق می‌افتد. شبکیه مواد مغذی و اکسیژن مورد نیاز خود را از لایه‌ای به نام مشیمیه تامین می‌کند که اطراف شبکیه را دربرگرفته است و قطع ارتباط با این لایه به اختلال در عملکرد شبکیه و مشکلات بینایی منجر می‌شود.

-رتینوپاتی دیابتی
رتینوپاتی دیابتی (DR) شایعترین بیماری چشمی مبتلایان به دیابت است. شبکیه (رتین) در قسمت انتهای کره چشم قرار دارد. نور وارد شده به چشم باعث تشکیل تصویر روی شبکیه می‌شود. تصویر ایجاد شده روی شبکیه به علایم عصبی تبدیل می‌شود و علائم به وسیله اعصاب بینایی به مغز ارسال می‌شود. دیابت باعث آسیب به شبکیه و ایجاد رتینوپاتی می‌شود. رتینوپاتی دیابتی در موارد شدید منجر به نابینایی بیمار می‌شود.

در بیماری رتینوپاتی، رگ‌های خونی غیر طبیعی جدیدی روی پرده شبکیه رشد می‌کنند و باعث کاهش بینایی یا نابینایی کامل می‌شوند.

در واقع در این عارضه با آسیب رگ‌های خونی، جریان خون کافی در اختیار سلول‌های عصبی شبکیه قرار نمی‌گیرد و کمبود اکسیژن منجر به مرگ این سلول‌ها می‌شود. در این حالت بدن سعی می‌کند با رشد رگ‌های خونی جدید، این مشکل را حل کند و از طرفی بیماری دیابت باعث می‌شود رشد عروق خونی به درستی انجام نگیرد و خونریزی کند و به شبکیه آسیب بزند. این آسیب به رشد بافت اسکار در شبکیه منجر می‌شود و بیمار به مرور زمان بینایی خود را از دست می‌دهد.

-غشای اپی‌رتینال
غشای اپی‌رتینال یک بافت شبیه اسکار یا لایه‌ای مثل سلفون خرد شده در قسمت بالای شبکیه است. وجود این لایه منجر به اختلال یا تاری دید می‌شود.

-دژنراسیون ماکولا
دژنراسیون ماکولا یا انحطاط ماکولا یکی از شایع ترین بیماری‌های چشمی است که باعث می‌شود فرد با افزایش سن، دید متمرکز خود را از دست دهد و انجام فعالیت ‌هایی مانند مطالعه و رانندگی غیر ممکن شود.

ماکولا یک ناحیه کوچک در شبکیه است که مسئول بینایی مرکزی است و باعث می‌شود چشم قادر به دیدن جزییات باشد. تاری تصاویر، مشاهده مناطق تیره و اعوجاج در دید مرکزی مهمترین علایم انحطاط ماکولای مرتبط با افزایش سن محسوب می شوند.

-سوراخ ماکولا
این عارضه ممکن است بر اثر کشش غیر طبیعی بین زجاجیه و شبکیه به‌وجود آید.

-ورم رنگیزه‌ای شبکیه
این بیماری ارثی است و به مرور زمان بینایی کاهش می‌یابد.

عوامل خطر بیماری‌های شبکیه
معمولا افزایش سن، دیابت، داروهای مختلف، ضربه و ترما، تصادف و سابقه خانوادگی فرد را در معرض بیماری‌های شبکیه قرار می‌دهد.

گزارش کامل این تحقیقات در نشریه Communications Materials منتشر شده است.

ایرنا