دکتر جلیل بیات: صحبت های اخیر محسن رضایی در مصاحبه با روزنامه فایننشال تایمز مصداق عینی حرکت برخلاف منافع ملی است و لازم است برخورد قانونی در این باره صورت گیرد.
محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در این مصاحبه گفته بود: «ایران زمانی حاضر به مذاکره با آمریکا و قدرت‌های جهانی است که سیگنال روشنی در خصوص رفع تحریم‌ها دریافت کند ... ]به طوری که[ به ما اطمینان خاطر دهند که تمام تحریم‌هایی که پس از اجرای برجام اعمال شد ظرف کمتر از یک سال رفع می‌شود. در این شرایط، مذاکرات می‌تواند آغاز شود.»
این صحبت ها در حالی بیان می شود که رهبر انقلاب در هفته های اخیر بارها تاکید کردند ایران دیگر به حرف و وعده طرف مقابل گوش نمی دهد و تمام تحریم ها باید یکجا لغو شود و بعد از راستی آزمایی، ایران به تعهدات خود ذیل برجام باز می گردد. ایران اخیرا حتی مذاکره با امریکا در قالب 1+5 و به صورت غیررسمی را نیز تا قبل از لغو کامل تحریم ها رد کرده بود.
لذا این سوال مطرح است که محسن رضایی که هیچ مسئولیتی هم در سیاست خارجی کشور ندارد چرا چنین سخنانی را بیان کرده است؟
ممکن است برخی تصور کنند سیاست نظام تغییر کرده و این تغییر از زبان دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام بیان شده است. در این صورت صحبت دیگری باقی نمی ماند. اما آنطور که محمد جواد ظریف و سخنگوی وزارت خارجه گفته اند، صحبت های رضایی نظرات شخصی وی بوده و ارتباطی با سیاست های رسمی نظام ندارد. در این صورت چند نکته قابل ذکر است:
1- توافق فنی اخیر میان ایران و آژانس بین المللی انرژی هسته ای و متعاقب آن انصراف تروئیکای اروپایی از صدور بیانیه علیه ایران در شورای حکام آژانس، امیدها برای احیای برجام را افزایش داد. این شرایط احتمالا برای مخالفان برجام و البته برای کسانی که چشم به انتخابات ریاست جمهوری آینده دارند خبر خوشایندی محسوب نمی شود. چراکه آنها مایل هستند اگر هم قرار است برجام احیا شود در دوره روحانی نباشد.
2- محمدجواد ظریف چند ماه پیش گفته بود: «بعضی دوستان به امریکا «گرا» می دهند که با ما بهتر می توانید کار کنید. می دانم و خبرش را بهم می دهند که دوستان به امریکا گفته اند این ها در قدرت نمی مانند و قدرت این ها چند روزه است.» در حالی که دولت روحانی طبق فرمایشات رهبر انقلاب به دنبال فشار به دولت جدید امریکا برای لغو یکجا و تمام تحریم ها است، صحبت محسن رضایی که در این مصاحبه از او به عنوان کاندیدای بالقوه انتخابات هم نام برده شده آیا معنایی جز «گرا» به امریکا دارد؟
3- دولت بایدن تحت فشار مخالفان برجام در کنگره امریکا و برخی کشورهای منطقه درباره لغو تحریم ها علیه ایران است. قطعا او مایل است با هزینه کمتری به برجام بازگردد. پیشنهاد محسن رضایی برای «دادن وعده» لغو تحریم ها از سوی امریکا و سپس آغاز مذاکرات و لغو تدریجی تحریم ها قطعا نسبت به موضع کنونی دولت ایران ایده آل محسوب می شود.
4- اگر پیشنهاد محسن رضایی باعث ایجاد خلل در کار دولت برای لغو کامل و سریع تحریم ها شود، قطعا مصداق عینی حرکت برخلاف منافع ملی محسوب می شود. این درحالی است که مقامات کشور گفته اند که در رفع تحریم ها نباید به هیچ عنوان تاخیر شود.
5- اینکه فردی بخواهد رنج مردم از تحریم ها را اهرم و نردبان سیاسی خود در انتخابات پیش رو قرار دهد نه تنها به مردم بی وفایی کرده است، بلکه مرتکب عملی غیرانسانی و غیرقانونی شده است. در این شرایط مدعی العموم باید ورود کند و از فرد مورد نظر به دلیل سخنانش علیه منافع ملی کشور شکایت نماید. در غیر این صورت این وظیفه دولت است که به دلیل پاسداری از حقوق مردم از فرد مورد نظر شکایت کند.
6- نگارنده در این بحث هیچ نگاه سیاسی ندارد. حتی اگر اکنون دولتی اصولگرا روی کار بود و مسئولی اصلاح طلب برای تاخیر در لغو تحریم ها به امریکا «گرا» می داد، علیه او نیز باید اقدام قانونی صورت می گرفت. منافع ملی تنها موضوعی است که نباید نگاهی سیاسی و جناحی به آن داشت.
*مدرس دانشگاه و پژوهشگر روابط بین الملل
