بی بی سی: تقریبا یک سال پیش ویروس سارس-کرونای-۲ برای اولین بار شناسایی شد. در این یک سال همه‌گیری جهانی این ویروس حدود ۱۲۴ میلیون نفر را مبتلا کرده و جان بیش از دو میلیون و هفتصد هزار نفر را گرفته است. اما در این دوران، پزشکان و دانشمندان توانستند شواهد بسیار زیادی درباره این ویروس گردآوری کنند و اکنون اطلاعات بیشتری درباره نحوه انتقال و درمان موثرتر آن داریم. در اینجا به هشت نکته‌ای اشاره می‌کنیم که در مورد ویروس کرونا فهمیده‌ایم.
۱- ماسک برای مهار شیوع کرونا ضروری است
فقط با ماسک نمی‌شود از شیوع کرونا جلوگیری کرد ولی چندین مطالعه نشان داده‌اند که ماسک به کاهش سرایت ویروس کمک زیادی می‌کند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا بتازگی استفاده از دو ماسک مناسب (یک ماسک پارچه ای روی یک ماسک جراحی) را توصیه کرده و گفته این کار می‌تواند پراکنده شدن ویروس را بیش از ۹۰ درصد کاهش دهد.
سازمان بهداشت جهانی از تابستان گذشته زدن ماسک را به همه کسانی که می‌خواهند از خانه بیرون بروند توصیه کرد. شش ماه بعد این نهاد دستورالعمل‌های خود برای ماسک را سختگیرانه‌تر کرد بخصوص برای مراکز بهداشتی-درمانی. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا چند ماه زودتر چنین رویکردی را در پیش گرفته بود.
به گفته کارشناسان زدن ماسک دو مزیت دارد: هم فردی را که ماسک زده از ویروس محافظت می‌کند هم دیگران را از فرد آلوده.
اخیرا برخی کشورهای اروپایی توصیه کردند از ماسک پارچه‌ای خانگی استفاده نشود، در بعضی موارد حتی آن را ممنوع کردند و برای جلوگیری مناسب از سرایت، ماسک ان۹۵ (استاندارد آمریکا) و اف‌اف‌پی۲ (استاندارد اروپا) را توصیه کردند.
ویتور موری مهندس زیست‌پزشکی و عضو گروه دیدبان کرونا در برزیل به بی‌بی‌سی گفت: "ماسک‌های پارچه‌ای مفید بودند و هستند ولی فقط دیگران را از قطرک‌های تنفسی کسی که ماسک زده است محافظت میکنند، نه خود فرد را".
۲- کرونا فقط برای سالمندان خطر ندارد
با افزایش سن احتمال کرونای شدید بالا می‌رود. دلیش بسیار ساده است و هیچ ربطی هم به ویروس کرونا ندارد. با افزایش سن، عمر سیستم ایمنی هم زیاد می‌شود و توانایی‌اش برای مقابله با عفونت کمتر. اما این به معنی مصونیت جوان‌ترها به کرونا نیست، حتی کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت، فشار خون بالا و چاقی ندارند. جوانان هم مثل بقیه ممکن است بیماری‌شان شدید شود و نیاز به بستری در بیمارستان پبدا کنند و حتی جان خود را از دست بدهند.
با این حال خطر مرگ در اثر کرونا در افراد زیر ۵۰ سال (و خصوصا زیر ۳۰ سال) بسیار کم است. پرستارانی در اسپانیا به بی‌بی‌سی گفته‌اند که عفونت ریوی ناشی از کرونا تبدیل به یک عارضه پیچیده و رایج در جوانان شده است.
تدروس آدانوم گبره‌‌یسوس دبیر کل سازمان جهانی بهداشت تقریبا یک سال پیش گفت: "این ویروس می‌تواند افراد جوان را هفته‌ها در بیمارستان بستری کند و حتی جانشان را بگیرد". او هشدار داد که حتی اگر جوانان به بیماری شدید دچار نشوند، رفتار آنها می‌تواند "تفاوت میان مرگ و زندگی برای یک نفر دیگر" باشد.
۳- کرونا 'آنفلوآنزای خفیف' نیست
علائم کرونا ممکن است شبیه علائم آنفلوآنزا باشند:تب، سرفه و خستگی.
بعضی نیز ممکن است دچار درد عضلانی، سردرد و اسهال یا استفراغ شوند. ویروس کرونا هم مثل آنفلوآنزا می‌تواند قبل از بروز علائم بیماری، منتقل شود و فرد آلوده هیچ علامتی هم نداشته باشدهرچند که برای بسیاری این بیماری اینقدر سبک نیست.
سیاستمدارانی مثل جائیر بولسونارو رئیس جمهور برزیل و دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا شاید می‌خواستند کرونا را کم‌اهمیت نشان بدهند و بگویند این بیماری مثل "آنفلوآنزای خفیف" است ولی آمار در هر دو کشور حکایت دیگری دارد. در آمریکا در ماه‌های گذشته کرونا عامل اصلی مرگ بوده و جان بیش از ۵۴۵ هزار نفر را گرفته است. در برزیل هم این آمار به بیش از سیصد هزار نفر رسیده است که طبق آمار رسمی از مرگ بر اثر بیماری‌های مهلک دیگر مانند سکته مغزی، بیماری قلبی و عفونت ریوی بیشتر بوده است.
۴- ویروس کرونا منشا حیوانی دارد و در آزمایشگاه ساخته نشده است
کارشناسان سازمان جهانی بهداشت که در پی منشا سارس-کرونای-۲ در شهر ووهان چین تحقیق کردند می‌گویند تمام شواهد حاکی از این هستند که این ویروس منشا "حیوانی" دارد.
پیتر بن امبارک مدیر گروه کارشناسان سازمان بهداشت جهانی گفت: "تمام یافته‌هایی که تاکنون جمع آوری کرده‌ایم ما را به این نتیجه می‌رسانند که منشا ویروس کرونا، حیوانی است". به گفته آقای امبارک شواهد نشان می‌دهند که کرونا اولین بار در خفاش ظاهر شده است "ولی در ووهان بعید است خفاش پیدا کنید.هنوز امکان شناسایی حیوان واسطه این انتقال میسر نشده است". آقای امبارک گفت تحقیق درباره منشا ویروس کرونا ادامه دارد ولی این فرضیه که ویروس کرونا از یک آزمایشگاه به بیرون راه یافته "بی‌اندازه بعید" است.
۵-کلروکین و هیدروکسی کلروکین درمان کرونا نیستند
اوایل همه‌گیری کرونا تصور شد داروهای ضدمالاریای رایج به نام کلروکین و مشتق آن هیدروکسی کلروکین، می‌توانند در درمان کرونا موثر باشند. هم محققان چینی و هم یک گروه محقق فرانسوی این موضوع را مطرح کردند ولی از آن به بعد مطالعات بسیاری نشان دادند که این داروها فایده‌ای ندارند و حتی ممکن است مضر هم باشند. تابستان پارسال، بعد از اینکه روشن شد کلروکین باعث کاهش موارد مرگ در مبتلایان به کرونا نشده است، سازمان جهانی بهداشت تمام کارآزمایی‌ها با هیدوکلروکین را متوقف کرد. در واقع تا به امروز هیچ گونه اثربخشی در درمان کرونا با این دارو ثابت نشده است.
۶- بعید است کرونا از بسته‌بندی مواد غذایی منتقل شود
در ابتدای همه‌گیری، هزاران نفر در شبکه‌های اجتماعی از اینکه باید دائم بسته‌بندی مواد غذایی را ضدعفونی کنند شکایت داشتند. اما به گفته سازمان جهانی بهداشت، ابتلای هیچکس به کرونا از راه "مواد غذایی یا بسته‌یندی آن تائید نشده است."
با این حال این سازمان توصیه‌هایی احتیاطی برای جلوگیری از انتقال بیماری کرده است؛ قبل از ورود به فروشگاه دستهایتان را ضدعفونی کنید و "وقتی به خانه برگشتید، بعد از دست زدن به ظروف غذا و قبل از غذا خوردن، دستهایتان را کاملا بشویید".
گزارش سازمان غذا و داروی آمریکا هم تایید می‌کند هیچ مدرک ثابت شده‌ای در دست نیست که مواد خوراکی یا بسته‌بندی آنها می‌توانند منبع احتمالی سرایت کرونا باشند. تحویل گرفتن اجناس در منزل هم نباید باعث نگرانی شود فقط باید بعد از آن دستها را شست. کارشناسان هم توصیه میکنند از کیسه‌های پلاستیکی فقط یک بار استفاده شود.
۷- می‌توان بیش از یک بار به کرونا مبتلا شد
بر اساس تحقیق اداره سلامت همگانی بریتانیا ۸۳ درصد مبتلایان به کرونا حداقل پنج ماه به آن مصونیت دارند ولی ابتلای دوباره با اینکه نادر است، در چند کشور شناسایی شده است. بیشتر نگرانی متخصصان بهداشت ابتلای دوباره به انواع جدیدتر این ویروس است. اگر تعداد قابل توجهی از بهبودیافتگان، آزماییشان دوباره مثبت شود، ممکن است به علت ابتلا به نوع جدید ویروس باشد. در این صورت، این نوع جدید توانایی پرهیز از پادتن‌هایی را دارد که در ابتلای قبلی در بدن مبتلا تولید شده‌اند. هزاران نوع کرونا در گردش هستند ولی نگران‌کننده‌ترین آنها در حال حاضر عبارتند از:
نوعی که ابتدا در برزیل شناسایی شد و با نام پی.یک شناخته می شود و حداقل در ۱۵ کشور دیده شده است.
نوعی که ابتدا در بریتانیا شناسایی شد و با نام بی.یک.یک.هفت شناخته می‌شود و در بیش از ۵۰ کشور شیوع پیدا کرده و به نظر می‌رسد می‌تواند دوباره جهش کند
نوعی که ابتدا در آفریقای جنوبی شناسایی شد و با نام بی.یک‌سه‌پنج‌یک شناخته می‌شود و حداقل در ۲۰ کشور دیگر هم دیده شده است.
نوعی که بتازگی در هند شناسایی شده و دو جهش همزمان کرده اما هنوز روشن نیست که این باعث افزایش قابلیت سرایت یا بیماری‌زایی آن شده باشد و در این باره به تحقیقات بیشتری نیاز است. این نوع هنوز در کشورهای دیگر شناسایی نشده است.
پیدا شدن سویه‌های جدید ویروس غیرمنتظره نیست. همه ویروس‌ها جهش پیدا میکنند و در حالیکه برای رشد و تکثیر نسخه‌های بیشتری از خود می‌سازند تغییر هم میکنند. بیشتر این تغییرها کم‌اهمیتند و حتی چندتایی از آنها ممکن است به ضرر خود ویروس باشند اما بعضی تغییرات می‌توانند ویروس را مسری‌تر یا خطرناک‌تر کنند.
۸- واکسن‌های فعلی برای انواع جدید کرونا هم موثرند
با اینکه واکسن‌های موجود بر اساس اولین نمونه‌های ویروس کرونا طراحی شده‌اند، دانشمندان معتقدند این واکسن‌ها هنوز موثرند هر چند که شاید تاثیرشان به همان خوبی نباشد.
نکته مهم این است که واکسن در نهایت پاسخ ایمنی را برمی‌انگیزد و به سیستم ایمنی فرصت می‌دهد تاحدی با ویروس کرونا آشناتر شود و راه مقابله با آن را یاد بگیرد. بنابراین همین که واکسن از بیماری شدید جلوگیری کند کار خود را انجام داده است. مطالعات اولیه نشان می‌دهند با وجود جهش ویروس، واکسن‌های موجود همگی موارد شدید بیماری را کاهش می‌دهند.
سویه‌های جدید و متفاوت کرونا باز هم پدیدار می‌شوند ولی متخصصان می‌گویند حتی در بدترین حالت، واکسن‌ها را می‌توان در عرض چند هفته یا ماه از نو طراحی کرد تا بیشتر مطابق انواع جدید ویروس باشند. ممکن است در نهایت کرونا را هم مثل آنفلوآنزا درمان کنیم و هر سال واکسن جدیدی برایش ساخته شود مطابق تغییرات ویروس در انتشار.
