یک کارشناس سیاست خارجی با بیان اینکه ورود طرفین مذاکرات به نگارش متن مشترک حکایت از پیشرفت مجدد مذاکرات دارد و این اقدام باعث می‌شود تا اولا سرعت رسیدن به احیای برجام افزایش پیدا کرده و ثانیا چارچوب مذاکرات و مباحث مربوطه مشخص شود.
قاسم محبعلی در گفت‌وگو با «انتخاب» و با اشاره به اظهارات اخیر عباس عراقچی مبنی بر اینکه طرف‌های مذاکره‌کننده به یک تفاهم جدید برای احیای برجام نزدیک شدند، گفت: برجام یک توافق نامه با مجموعه‌ای از مذاکرات سخت و پیچیده بوده که طرفین مختلف آن عموما در حال آزمودن یکدیگر و استفاده از ابزار متفاوت برای افزایش قدرت چانه‌زنی خودشان هستند. بنابراین طبیعی است که در همین مدتی که مذاکرات از سر گرفته شده است، ما با موضوعات و اتفاقات مختلفی مواجه باشیم.
این کارشناس سیاست خارجی ادامه داد: اتفاقی که اخیرا در تاسیسات نطنز رخ داد و اسراییل با هماهنگی آمریکا و یا خودسرانه تصمیم گرفت به توان هسته‌ای ایران ضربه زده و از این طریق ابزار غنی‌سازی ایران برای چانه‌زنی در مذاکرات را تحت تاثیر قرار بدهد، یکی از همین چالش‌های اخیری بود.
وی افزود: من فکر می‌کنم که با وجود اتفاقات اخیر، ایران و آمریکا می‌خواهند با هم مذاکره کنند و از طریق انجام مذاکره به یک توافق و تفاهم برای احیای برجام برسند. ایران پس از سفر مقامات پکن و امضای سند همکاری با چین و نیز رایزنی با روس‌ها بعد از حادثه نطنز تمایل بیشتری به مذاکره برای رسیدن به توافق در برجام پیدا کردند. آمریکایی‌ها نیز از چندی قبل اعلام کرده بودند که خواهان بازگشت به مذاکرات هستند و حالا این رویکرد جدی‌تر از گذشته به نظر می‌رسد.
محبعلی همچنین با اشاره به بخش دیگری از اظهارات عراقچی مبنی بر اینکه مذاکرات به مرحله‌ای رسیده است که طرف‌ها می‌توانند نگارش یک متن مشترک را آغاز کنند، گفت: اینکه طرفین مذاکرات می‌توانند نگارش یک متن مشترک را آغاز کنند، بیانگر این است که مذاکرات پیشرفت داشته است. قبلا مطرح شده بود که مذاکرات وارد مباحث فنی شده و حالا به نظر می‌رسد که مجددا مذاکرات پیشرفت مجددی داشته است.
وی با طرح این پرسش که چرا مذاکرات به سمت نگارش متن مشترک باید پیش برود، گفت: این بدیهی بود که طرفین مهیای نگارش متن مشترک شوند. چراکه اساسا بحث اختلافی بین طرفین به ویژه ایران و آمریکا برای احیای برجام، 2 مساله رفع تحریم‌ها و بازگشت ایران به تعهدات برجامی است. آمریکا طبق مفاد برجام موظف است که تمامی تحریم‌های ضدایرانی که به برجام مربوط می‌شود را برطرف کند. این در حالی است که کاخ سفید ادعا می‌کند بخشی از این تحریم‌ها حداقل در عنوان ارتباطی با برجام نداشته و به همین دلیل امکان رفع همگی آنها از جانب دولت بایدن ممکن نیست.
این کارشناس سیاست خارجی ادامه داد: این در حالی است که ایران ادعای کاخ سفید را قبول نداشته و بر این باور است که آمریکا این تحریم‌ها را یک طرفه علیه ایران وضع کرده و حالا خودش می‌بایست این تحریم‌ها را لغو کند.
محبعلی تصریح کرد: مساله بعدی ، بحث تعهدات برجامی ایران است که آمریکا اعتقاد دارد ایران باید نحوه و میزان و کیفیت غنی‌سازی خودش را مطابق با همان مفاد برجام رعایت کند. این در حالی است که مقامات ایران اخیرا اعلام کردند که به غنی‌سازی 60 درصدی دست پیدا کردند که این درصد خلوص اختلاف فاحشی با تعهد 3 درصدی ایران در مبحث غنی سازی دارد. لذا باید طرفین برای رسیدن به توافق چه در مساله رفع تحریم‌ها و چه در مساله اجرای تعهدات برجامی از بعد شفاهی خارج شده و نظرات و توافقات را مکتوب کنند تا زودتر به نتیجه برسند.
این کارشناس سیاست خارجی با تاکید بر اینکه ورود طرفین به نگارش متن مشترک تاحدود زیادی سرعت رسیدن به احیای برجام را افزایش خواهد داد، گفت: این یکی از موضوعاتی است که برای طرفین به ویژه ایران اهمیت بالایی دارد. همچنانکه آقای عراقچی نیز در اظهارات اخیر خود به صراحت این نکته را بیان کردند که ایران اصلاً علاقه‌ای به مذاکرات طولانی مدت و فرسایشی ندارد. مضاف بر اینکه نگارش متن مشترک باعث می‌شود تا چارچوب مذاکرات مشخص شده و امکان ورود مباحث فرعی به مذاکرات گرفته شود و این دقیقا همان مساله‌ای است که ایران در جریان مذاکرات اخیر به صورت جدی دنبال می‌کند.
وی با بیان اینکه مذاکرات کنونی با چند مساله جدی و اختلاف نظر مواجه است، گفت: ما نباید فراموش کنیم که در شرایط کنونی موضوعات دیگری مانند توافق موقت ایران و با آژانس و چگونگی نظارت این سازمان بر فعالیت هسته‌ای ایران و همچنین برخی شائبه‌ها درباره نظر ایران نسبت به رعایت پروتکل الحاقی باعث شده تا مذاکرات با ظرافت‌ها و پیچیدگی‌هایی همراه باشد تا بیش از پیش اهمیت نگارش متن مشترک احساس شود.
هرچند که مشخص نیست که این متن مشترک چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی با متن قبلی برجام دارد و ما برای درک درست از این مساله تا زمان اعلان رسمی آن منتظر باشیم.
محبعلی در پاسخ به این پرسش که با توجه به شرایط کنونی چقدر محتمل است که آمریکا تحریم‌ها را مطابق با توقعات طرف ایران در مسیر احیای برجام لغو کند، تصریح کرد: انتظار ایران آن است که تمامی تحریم‌هایی که مربوط به برجام است، چه آن دسته از تحریم‌هایی که قبل از برجام وضع شد و چه تحریم‌هایی که بعدا از سوی ترامپ وضع شد، رفع شود. آمریکایی‌ها اعتقاد دارند که بخشی از این تحریم‌ها به برجام ارتباطی ندارند ولی از نظر ایران ، همان تحریم‌های مورد نظر آمریکا به نحوی با تحریم‌های برجامی هم‌پوشانی دارد. من فکر می‌کنم که جواب این سوال بستگی به اراده بایدن برای احیای برجام و ایستادگی برابر سایر جریان‌های داخلی آمریکا دارد.
