آیت الله هاشمی: روحيه تعصب و لجاجت در جوانان امروز كمتر است

آیت الله هاشمی رفسنجانی با بیان اینکه بخش‌هاي حكومتي فقه اعم از سياسي، اقتصادي، امنيتي، قضايي و فرهنگي رشد کافی نداشته است، ابراز امیدواری می کند که بخش های حکومتی فقه در قالب شوراي فتوي تکمیل تر شوند. او که معتقد است، كارهاي انفرادي كارگشا نیست و كارهاي شورايي در هر موضوع لازم است، با یادآوری اینکه نمی توان فقط با اشاره به يك يا چند روايت در مسايل تخصصی حکومتی نظر داد، تاکید می کند که اگرچه شيوه رساله‌نويسي و فتاواي انفرادي مراجع مفيد است اما كافي نيست.

[B]تمدن اسلامي در دوران بلوغ به منزله قلب در پيكر جهان عمل كرد[/B]

آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی در ادامه گفت وگو با شفقنا (پایگاه بین المللی همکاری های خبری شیعه) درباره علل و عوامل رشد تمدن اسلامي و شروع اوج تمدن غرب و افول تمدن اسلامي بیان کرد: تمدن اسلامي در دوران بلوغ به منزله قلب در پيكر جهان عمل كرد؛ همانگونه كه از لحاظ جغرافيايي تقريبا جايگاه قلب در پيكر يك انسان را داشت. با اقتباس نكات مثبت تمدن هاي موجود جهان آن روز در درون خود آنها را تصفيه كرد، آنگونه كه قلب، خون‌هاي مصرف شده سراسر بدن را از طريق وريدها مي‌مكد و با كمك ريه ضمن گردش خون، آن را تصفيه مي‌كند و به قلب برمي‌گرداند و قلب خون تصفيه شده را بار ديگر به سراسر پيكر انسان تزريق مي‌نمايد و بدينسان حيات و رشد انسان را ادامه مي‌دهد. در اين گردش خون اعضاي گوارش بدن نيز نقش نيرو دهنده و تزريق مواد تغذيه كننده را به عهده دارند كه در بحث ما، اين مواد تغذيه كننده محتواي فكري قرآن و سنت است. مسلمانان با الهام از آزادانديشي اسلامي اندوخته‌هاي مثبت تمدن‌هاي ايران، هند، چين، روم، يونان و مصر را از طريق جذب نخبگان آنها و ترجمه آثار آنها در مراكز علمي جهان اسلام جمع كردند. [B] [/B]

با تأسيس مراكز تحقيقي، آنها كار همگامي ريه و قلب را انجام دادند و خالص شده آنها را  به عنوان جوهر فرهنگ و آموخته‌هاي آسماني رشد دادند و تقويت نمودند و در مرحله بعد اين ميراث گرانبهاي الهي و بشري را در اختيار جهانيان قرار دادند.

[B] [/B]

[B]رسالت تعليم و تزكيه پيغمبر اسلام عامل تقويت و رشد و كمال و تعالي است [/B]

او با بیان اینکه معمولاً در آثار محققان مستشرق، اين نقش مسلمانان را به آينه تشبيه كرده‌اند كه انواري را مي‌گيرد و منعكس مي‌كند، اين تشبيه را تشبیهی ناقص می داند که نكته اصلي و كليدي را ناديده مي‌گيرد. هاشمی رفسنجانی می افزاید: نقش عملكرد ريه در اين تشبيه به كلي فراموش شده و نقش جهاز تغذيه و تقويت كننده عمدا يا با غفلت اصلا مورد توجه قرار نگرفته است. اگر انعكاس همان تمدن‌هاي گذشته كافي بود، باید در زمان طراوت آن تمدن‌ها نقش اعجاب‌انگيز داشته باشند و غرب دچار جهنم قرون وسطي نشود. جاي ترديد نيست كه رسالت تعليم و تزكيه پيغمبر اسلام در اين جا هم عامل جذب و اقتباس، هم عامل تصفيه و هم عامل تقويت و رشد و كمال و تعالي است كه در احكام آموزش، تربيت، تذكر، تفكر، تعقل، استماع نظرات و انتخاب احسن از اصول متقن تمدن ساز اسلامي متبلور است.

[B] [/B]

[B]اگر در روي پاشنه‌ اسلام ناب مي‌گشت، وسعت كار اسلام خيلي بيش از اينها بود[/B]

او معتقد است: اگر درها روي همان پاشنه‌هاي مشخص شده اسلام ناب مي‌گشت، سرعت، وسعت و عمق كار اسلام خيلي بيش از اينها بود و با آنهمه بادهاي مسمومي كه از ناحيه خلفاي ناصالح اموي و عباسي بر بوستان جديدالتأسيس اسلام گذشت، باز هم اينهمه باروري و سايه افكني را مشاهده مي‌كنيم و بايد منتظر روزي باشيم كه اسلام به مسير خالص و ناب خود برگردد و دفاين عقول و ذخاير الهي را استخراج و استحصال كند.

[B] [/B]

[B]انقلاب اسلامي ایران يك فرصت تاريخي براي جهان اسلام است[/B]

هاشمی رفسنجانی به انقلاب اسلامی ایران به عنوان فرصتی تاريخی می نگرد و با بیان اینکه «ما آرزو داشتيم و داريم كه انقلاب عظيم و اصيل اسلامي با زعامت بي‌نظيرترين رهبر عصرمان، امام خميني(ره) شروع اين تجديد حيات باشد» می افزاید: انقلاب اسلامي به حق يك فرصت تاريخي براي جهان اسلام و بخصوص مكتب اهل بيت فراهم آورده كه ظرفيت‌هاي تمدن سازي و ارتقای بشريت را كه در مكتب اسلام نهفته است به كار بگيرد و اسلام را آنگونه كه هست، به جهانيان معرفي کند و بشريت سرخورده از مكتب‌ها و ايسم‌هاي پرُ طمطراق مادي را به سوي سرچشمه سعادت معارف الهي راهنمايي كند.

او بیان می کند: امروزه ناتواني و ضعف‌هاي مكتب‌هاي مادي مثل كاپيتاليسم، كمونيسم و لایيسم برملا شده و بسياري از متفكران دلسوز جهان به دنبال گمشده بشر هستند. اگر ديگران نمي‌دانند يا ترديد دارند، خودمان مي‌دانيم كه معارف آسماني اسلام، بخصوص قرآن و سنت تنها وديعه خالق جهان براي كل بشريت است و بايد تا قيام قيامت متكفّل تبيين و حراست راه سعادت انسان‌ها باشد. در سايه اين ايمان و اعتقاد و با استفاده از درس‌هاي روشن تاريخ و با استمداد از رسول باطن (عقل) مي‌توانيم پيشقراول اين كاروان باشيم.

هاشمی رفسنجانی بیان می کند: امام راحل با ده ها مورد طلسم شكني و بيدارگري و اقدامات شجاعانه علمي، سياسي و اخلاقي، مجدد اسلام ناب در نيمه هزاره دوم تاريخ اسلام شدند و با حمايت شاگردان صالحي كه خود تربيت كردند و نيروهاي مخلص و مجاهد اين امت، كار بسيار بزرگي انجام دادند. ايشان با تشكيل بنيه اوليه حكومت اسلامي بر پايه مكتب اهل بيت و اسلام ناب به وظيفه خود عمل كردند و اين ميراث عظيم را بجاي گذاشتند.

[B]چرا امروز در سايه حكومت مكتب حيات‌بخش اهل بيت (ع) نتوانیم تمدن عظیم اسلام را احیا کنیم؟[/B]

او بیان می کند: اگر اسلام در سايه حكومت‌هاي نه چندان اسلامي ولي به نام اسلام توانست آن تمدن عظيم را بسازد و به ديگران منتقل كند، چرا امروز در سايه حكومت صالح مكتب حيات‌بخش اهل بيت و اينهمه سرمايه فوق‌الذكر نتواند اين رسالت را بعهده بگيرد؟!

[B]تاكنون دخالت‌هاي بيجاي فراواني با انگيزه هاي متفاوت در پيكره معارف اسلامي ایجاد شده است[/B]

هاشمی رفسنجانی در ادامه به تشریح پاکسازی معارف اسلامي از آلودگي‌ها می پردازد و به شفقنا می گوید: مي‌دانيم پس از عصر نبوت تاكنون دخالت‌هاي بيجاي فراواني توسط مراكز متعدد و با انگيزه‌هاي متفاوت در پيكره معارف اسلامي شده است. اين دخالت‌ها با اغراض سياسي، باندي و شخصي يا دشمني فرقه‌هاي مخالف اسلام و دخالت‌هاي سليقه‌یي و با غلّوها و كم‌بيني‌ها و با افكار خرافي و سنتي كهنه يا اغراق‌گويي و داستان سرایي، منابع ارزشمند ما را دچار تحريف و آلوده‌ كرده‌اند.

[B] [/B]

[B]متأسفانه تريبون هاي برخی افراد که هر مطلبی را قابل انتشار مي دانند، بسيار است[/B]

او با اشاره به اینکه علماي سلف تا حدود زيادي با مجاهدت‌هاي خود منابع اصلي و صحيح را مشخص كرده‌اند و راه تشخيص مطالب صحيح يا راوي صالح را تا حدودي روشن نموده‌اند بیان کرد: كتاب‌ها و نوشته‌هاي مخلوط، باقي‌مانده و در دسترس همه است و كساني هستند كه هر مطلب نوشته شده و چاپ شده را قابل انتشار و اعلان مي‌دانند و متأسفانه در جمهوري اسلامي هم تريبون‌هاي اين گونه افراد بسيار است. بعضی از مسجدها، حسينیه‌ها، منابر، رسانه‌ها، محافل، مدارس، اجتماعات و... بعضا ميدان عرضه مطالب سست، بي‌پايه، خرافي و گاهي ضداسلام است كه حداقل ضرر آن تحير مردم و حداكثر آن انحراف است؛ البته بايد توجه داشت كه در اين ميان علماي صالح فراواني نيز هستند كه مطالب صحيح و عميق را مطرح مي‌كنند و اگر نبود وجود چنين عالمان وارسته‌اي، موج خرافات و اغراق، بنيان دين مبين اسلام را دچار تزلزل ساخته بود.

[B]مجالس عزاداري بيش از ساير عرصه های دینی آسيب‌پذيرند[/B]

[B]شیوه رایج در مراسم سوگواری ائمه (ع) ضررهای زیاد و منافع کمی دارد[/B]

هاشمی رفسنجانی ادامه می دهد: در اين ميان، مجالس عزاداري بيش از ساير ميدان‌ها آسيب‌پذير هستند چون مستمعان آنها مردمي عاشق اهل‌بيت هستند كه متمايل به شنيدن مطالب غلوآميز در جشن و عزا و آماده قبول حرف گوينده يا خواننده‌اند. ناگفته واضح است كه در يك جامعه اسلامي، اين شيوه اطلاع‌رساني ضررهاي زياد و منافع كمي دارد. در اين خصوص نمونه‌هاي زيادي در همين سال‌هاي اخير شاهديم كه نشان از عمق فاجعه است. مثلاً وقتي رهبر معظم انقلاب بعضي از مظاهر و صحنه‌هاي عزاداري و خوانندگي را ناروا اعلان مي‌كنند و حتي توسعه شيوه عزاداري براي امام حسين(ع) را به ساير ائمه و شخصيت‌هاي اهل‌بيت ناروا مي‌دانند، جريان‌هاي معلوم‌الحالي گاه از روي لجبازي براي اعتبارزدايي از فرمان و نظر رهبري به وجود مي‌آيند و تأسف‌بارتر اينكه كساني هم به عنوان صاحب‌نظران پيدا مي‌شوند و در جهت همان راه‌هاي آلوده حركت مي‌كنند.

[B]علماي جوان راه و رسم درستي براي زدودن خرافات از مكتب علوی ايجاد كنند[/B]

او بیان می کند: علماي جوان حوزه وظيفه دارند با برنامه‌ريزي، راه و رسم درستي براي زدودن خرافات و مطالب بي‌اساس از ساحت مقدس معارف اسلام ناب و مكتب علوی ايجاد كنند و با استفاده از فرصتي كه وارد شدن رهبري در آن ميدان به وجود آورده است و با بهره‌گيري از ابزار و امكانات نظام اين مسير را با توان بيشتري بپيمايند.

[B] [/B]

[B]آلودگي‌هاي ناشي از فرهنگ‌هاي وارداتي[/B]

[B]آزادانديشي ايجاب مي‌كند درباره برنامه‌هاي حقيقت‌سوز وارداتی فكري شود[/B]

هاشمی رفسنجانی می گوید: از وظايف مهم ديگر حوزه‌ها و دانشگاه ها اين است كه فكري براي مصونيت جامعه و بخصوص نسل جوان از خطرهاي نفوذ فرهنگ فاسد و پرزرق و برق غرب و لایيسم بنمايند. قرن هاست كه صليبيون و مستشرقان، تبشيري‌ها و فراماسون‌ها تلاش مستمري براي مسخ فكري امت اسلامي و آلوده كردن منابع و افكار حياتبخش اسلامي در سراسر جهان اسلام دارند و امروزه با انفجار ابزار اطلاع‌رساني و بازشدن شاهراه اينترنت و سرعت گرفتن انتقال فكر و نظر و فرهنگ، آن برنامه‌هاي حقيقت‌سوز با وسعت بيشتري درحال نفوذ است. آزادانديشي و روشنفكري ديني ايجاب مي‌كند كه حوزه‌ها و دانشگاه‌ها فكري در اين خصوص بكنند و كاري كارستان.

[B] [/B]

[B]نمي‌توانيم بين خودمان و امواج خروشان ناشي از سونامي توطئه كفر جهاني ديوار بكشيم[/B]

او می افزاید: ما به حكم قرآن كه وظيفه استماع حرف ديگران و انتخاب بهترين را به ما داد، نبايد و نمي‌توانيم ديواري بين خودمان و اين امواج خروشان ناشي از سونامي توطئه كفر جهاني بكشيم. بخواهيم يا نخواهيم اينها وارد زندگي مردم و بخصوص نسل جوان شده و مي‌شود.

هاشمی رفسنجانی يك راه چاره را در اين می داند كه صاحب‌نظران صالح در اين مورد به مميزي افكار و نوآوري‌ها و بيان فرهنگ‌ها و توطئه‌ها بپردازند. خوب‌ها را بپذيرند و بدها را مشخص و معرفي نمايند.

[B] [/B]

[B]در نبرد حق و باطل، حق پيروز است به شرط اينكه درست شناخته و عرضه شود[/B]

او بیان می کند: اگر چنين حركت مقدسي صورت گيرد، ممكن است وضع معكوس شود و امت اسلامي بتواند با استفاده از همين ابزار جديد انتقال فكر و اطلاع‌رساني، معارف حيات‌بخش اسلام و شرق را به درون خانه‌ها و آموزشگاه‌هاي غرب و كفر جهاني ببرد. بي‌ترديد در نبرد حق و باطل، حق پيروز است به شرط اينكه درست شناخته و عرضه شود.

بي‌ترديد در اردوگاه مقابل اشكال‌ها، انحراف‌ها، فسادها و بطالت‌ها وجود دارد و افشاگري ما و مقايسه معارف اسلامي با محتويات نادرست فرهنگ آنها باعث درخشش قرآن و سنت اسلام خواهد شد.

[B] [/B]

[B]روحيه تعصب و لجاجت در جوانان امروز كمتر است[/B]

هاشمی رفسنجانی ادامه می دهد: خوشبختانه روحيه تعصب و لجاجت در جوانان امروز كمتر است و صفحه دل آنها آمادگي گرفتن مطالب حق و منطبق با فطرت را دارد. ولي بايد بپذيريم كه مطالب ناحق يا آلوده به ناحق و بسياري از دست‌ساخته‌هاي افراد ناصالح يا دشمنان، حتي اگر به نام اسلام و اهل بيت عرضه شود، اين خاصيت را نخواهد داشت بلكه مي‌تواند مايه دوري افراد منصف و حق‌جو ‌شود.

او با مقایسه گذشته و امروز بیان می کند:[B] [/B]به پشت سرمان كه نگاه مي‌كنم، مي‌بينم؛

1-     اسلام در زمان پيغمبر(ص) توانست در آن محيط جاهليت و در محاصره قدرت‌هاي تباه شده استبدادي ايران و روم با هدايت مستقيم خداوند و بهره‌گيري از وحي مستمر در مدت كوتاهي مدينه فاضله‌اي متناسب با كشش آن زمان بيافريند كه عقل ظاهر و باطن و رسالت ظاهر و باطن سكوي پرواز آن بودند.[B] [/B]

2-      پس از آن در دوران خلفاي راشدين و حكام بني‌اميه و بني‌عباس علي‌رغم برون رفتن از محور اصلي اداره نظام، مسلمانان با بهره‌گيري از سرمايه‌هاي عظيم قرآن و سنت بخشي از راه تكامل را ادامه دادند و امروز تجديد حيات تمدن اسلامي آسان‌تر از آن است. پس چرا امكان‌پذير نباشد؟[B] [/B]

3-      در گذشته هم تفكرات باز و بسته در مقابل هم صف‌آرايي كرده بودند. تفكر خوارج در مقابل تفكر عقلایي اهل بيت، تنازع اشاعره و معتزله، محدثان و فقها، طرفداران انسداد باب اجتهاد در مقابل محققان نوآور، تنازع متناوب و مكرر اخباري و اصولي و در يك كلمه آزادانديشي در مقابل دگم انديشي بودند.[B] [/B]

[B] [/B]

[B]امروز فضاي جوامع انساني براي پژوهش و تحقيق مساعدتر از گذشته است[/B]

با اين تفاوت كه امروز فضاي جوامع انساني براي پژوهش و تحقيق و دسترسي به آراء و انديشه‌هاي ديگران و انتخاب احسن كه روح آزادانديشي قرآن است، مساعدتر از گذشته است و نداي «فبشر عباد - الذين يستمعون القول فيتبعون احسنه»(سوره مباركه زمر، آيات شريفه 17 و 18) لبيك گويان بيشتري دارد و به نظر مي‌رسد كه روزافزون است.

[B] [/B]

[B]انتظار اين است كه بزرگان حوزه از فرصت تاريخي زدودن آلودگي‌ها از چهره دین استفاده كنند[/B]

[B]بخش‌هاي حكومتي فقه رشد کافی نداشته است[/B][B] [/B]

او در ادامه به اهمیت شوراي فتوي و فقه حكومتي اشاره و اظهار می کند: حوزه‌هاي علميه ما در سايه مجاهدت‌هاي علماي سلف، مجاهدت‌هاي پيشتازان انقلاب و نوآوري‌ها و تحجرزدايي امام راحل ظرفيت نظريه پردازي‌هاي عميق و راه‌گشا را با اتكا به منابع غني مكتب اهل بيت دارند و انتظار اين است كه بزرگان حوزه، بخصوص علماي جوان از اين فرصت تاريخي براي تبيين معارف بلند اسلامي و زدودن آلودگي‌ها و رسوب‌هاي ناروايي كه حاصل سليقه‌هاي كج يا شيطنت‌هاي عوامل نفوذي و بخصوص كژي‌هاي ناشي از اسرایيليات است، استفاده كنند. هاشمی رفسنجانی فقه به اصطلاح سنتي و جواهري را از سرمايه‌هاي مهم تحقيقات حوزه در تبيين مكتب اهل بيت (ع) می داند و می گوید: این فقه متكي به هزار و چهارصد سال تحقيق با بهره‌گيري از قرآن و سنت و عقل و رساله‌هاي عمليه مراجع، فرايند انبوهي از پژوهش و بحث و درس است كه امروز كار انجام وظايف ديني امت اسلامي را آسان كرده و هر روز هم در مسایل مستحدثه يا تجديدنظر در مسايل جاري نوآوري‌های ارزشمندی دارند، اما به خاطر عدم حضور حوزه‌هاي علميه اسلامي در گذشته  در متن حكومت و نپرداختن به مسايل حكومتي و سياسي در حد پرداختن به احوال شخصيه و تكاليف فردي، اين بخش رشد مناسب خود را ندارد. دليل واضح آن حجم كوچك بخش‌هاي حكومتي فقه اعم از سياسي، اقتصادي، امنيتي، قضايي، فرهنگي و ... است.

[B] [/B]

[B]كارهاي انفرادي كارگشا نیست و كارهاي شورايي در هر موضوع لازم است[/B]

او یادآوری می کند: براي اين منظور مهم، مطمئنا كارهاي فردي و انفرادي خيلي كارگشا نيست، گرچه بي‌اثر هم نيست ولي همانگونه كه در شيوه‌هاي امروز قانونگذاري موسوم است، كارهاي همه‌جانبه شورايي و دسته‌جمعي با استفاده از همه شخصيت‌هاي محقق در هر موضوع لازم است.

[B] [/B]

[B]نمی گویم شيوه رساله‌نويسي و فتاواي انفرادي مراجع مفيد نيست، بلكه مي‌گويم كافي نيست[/B]

هاشمی رفسنجانی می گوید: دوران اينكه يك فرد هرچند نابغه و پركار بتواند در مسايل بي شمار پيچيده  سياسي، اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي، علمي و فني نظر و فتواي مناسب بدهد، گذشته است. شايد در دوران انزواي روحانيت و عدم تقاضاي حكومت‌ها و حتي مخالفت آنها، ميدان و نياز اين‌گونه كارها نبوده، اما امروز كه نظام اسلامي با مبناي مكتب اهل بيت و با قانون اساسي معتبر شكل گرفته، هم فرصت جديد و هم مسووليت‌هاي مهم و جديد به وجود آمده است. قطعاً در اینجا نمي‌خواهم بگويم كه شيوه رساله‌نويسي و فتاواي انفرادي مراجع مفيد نيست، بلكه مي‌گويم كافي نيست.

[B] [/B]

[B]نمی توان فقط با اشاره به يك يا چند روايت در مسايل تخصصی حکومتی نظر داد[/B]

او می افزاید: اين رساله‌نويسي موجود، محصول قرن‌ها كار علمي و تجربه عملي حوزه‌ها است و در تعيين تكليف افراد و روابط خانوادگي و بسياري از احوال شخصيه و روابط اجتماعی لازم و ضروري و رو به تكامل است و معمولا به مسايل حكومتي كه روزانه ده ها فرع و اصل جديد پیدا مي‌كند، نمي‌پردازند ولي مسايل پيچيده حكومتي در همه ابعاد سياسي، مديريتي، فرهنگي، اقتصادي، سياست داخلي و خارجي با پيشرفت علوم انساني و سياسي و ارتباط تنگاتنگ جامعه اسلامي با ساير جوامع و وجود مقررات بين‌المللي در همه شئون زندگي و لازم الاتباع شدن آنها و سير طبيعي بشريت به سوي جهاني شدن و ... نياز به مطالعات و پژوهش‌هاي همه‌جانبه‌اي دارد كه از شوراها و مجموعه‌هاي عالم و متخصص و داراي امكانات جامع تحقيقات برمي‌آيد و نمی توان فقط با اشاره يك يا چند روايت، در اين گونه مسايل نظر داد.