پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : «مردم کشور آلمان در سال 1923 به دلیل تورم افسارگسیخته و نداشتن پول درشت، برای خرید مثلا یک کیلو سیب‌زمینی مجبور بودند یک گونی اسکناس با خود حمل ‌کنند.» این جمله بیان‌گر تصویری از اقتصاد کشوری است که با مشکل نداشتن اسکناس درشت مواجه بوده است. همان نگرانی که این روزها با زمزمه‌های حذف ایران‌چک بروز پیدا کرده است. با وجود این نگرانی‌ها، ارائه پیشنهادات جایگزین ایران‌چک آغاز شده که مهم‌ترین آن انتشار اسکناس‌های درشت‌ بوده است.
به گزارش انتخاب به نقل ازایسنا، با غیرقانونی اعلام شدن انتشار ایران‌چک‌های 50 هزار تومانی توسط رییس مجلس شورای اسلامی، هرچند بانک مرکزی هنوز واکنش رسمی نشان نداده، اما آن‌چه که مشخص است، اینکه اقتصاد ایران باید برای رعایت قانون به فکر جایگزینی برای ایران‌چک باشد.
هرچند هنوز بانک مرکزی اعلام نکرده چه راهکاری را اتخاذ خواهد کرد، اما چندین کارشناس گزینه‌های پیشنهادی را مقابل بانک مرکزی قرار داده‌اند.
مشخص‌ترین پیشنهاد مطرح شده انتشار اسکناس‌های 50 هزار و 100 هزار تومانی بوده که توسط مدیر عامل موسسه مالی و اعتباری مهر مطرح شد. این پیشنهاد مورد تایید کارشناسی همچون ولی‌الله سیف نیز است. به گفته مدیرعامل موسسه مالی و اعتبار مهر اگر ایران‌چک را حذف کنند، مطمئنا بازار از یک راهکار دیگری استفاده می‌کند.
غلام‌حسن نتاج ادامه می‌دهد: مطمئنا تغییر از ایران‌چک به راهکارهای جدید‌تر که چرخه‌ اقتصاد کشور بخواهد با آن مبادلات خود را انجام دهد، هزینه‌هایی را برای کشور در پی خواهد داشت و حتی ممکن است موجب افزایش هزینه‌های ملی شود، اما به هرحال اقتصاد کشور باید چرخش داشته باشد و یکی از ابزار‌های چرخشی آن نقدینگی است که فعلا ایران‌چک‌های 50 هزار تومانی بخشی از این مراودات را پوشش می‌دهد.
وی با تاکید بر این‌که با حذف ایران‌چک، بازار برای آن جایگزین پیدا خواهد کرد، می‌افزاید: واقعیت این است که نرخ تورم و شرایط اقتصاد جاری کشور بیانگر این است که اقتصاد کشور به اسکناس 50 هزار و 100 هزار تومانی نیاز دارد. حالا اگر قرار است صفر‌ها را حذف نکنیم، با توجه به نیاز کشور انتشار اسکناس 50 هزار و 100 هزار تومانی را مورد توجه قرار دهیم.
او در مورد ریسک افزایش تورم با انتشار اسکناس‌های درشت توضیح می‌دهد: نرخ تورم منطقی نیاز حیاتی اقتصاد کشور است و نباید از آن ترسید. اگر آن را غیرشفاف کنیم، مبادلات اقتصادی کشور غیرشفاف می‌شود و در مبادلات غیرشفاف بخش‌هایی از اقتصاد کشور متضرر می‌شوند. در وضعیت فعلی بازار و اقتصاد کشور ما توصیه این است که یک نرخ تورم منطقی را بپذیریم و آن را کتمان نکنیم.
این مقام مسئول تصریح می‌کند: در کنار این، تعیین نرخ معقول ارز را هم باید مدنظر قرار داد. ما بیهوده نرخ ارز را پایین‌تر از نرخ واقعی آن حفظ می‌کنیم و این باعث متضرر‌ شدن تولید ملی و توسعه‌ واردات خواهد شد.
نتاج در این مورد متذکر شد: ما باید یک نرخ تورم منطقی را برای اقتصاد کشور بپذیریم که به نظر من در بلندمدت یک رقم 20 تا 25 درصدی است. با توجه به این‌که چندین سال آن را زیر نرخ منطقی نگه داشتیم، شاید در سال اول مقداری بالاتر از این نرخ باید تعیین شود، اما می‌توان برای یک دوره‌ پنج ساله در کشور به طور متوسط این نرخ 25 درصد را ملاک قرار دهیم.

ناگزیر به انتشار اسکناس‌های درشت هستیم
ولی‌الله سیف - کارشناس امور بانکی، هم در مورد حذف ایران‌چک‌های 50 هزار تومانی با بیان این که ناگزیر به انتشار اسکناس‌های درشت‌ هستیم، تصریح می‌کند: این اقدام هیچ‌ نقشی در تورم ندارد.
مدیر عامل بانک کارآفرین در این مورد به ایسنا گفت: واقعیت این است که از یک طرف حجم نقدینگی ما در کشور و از طرف دیگر روند افزایش قیمت‌ها در نوسانات اخیر اقتضای این را دارد که ما اسکناس‌‌های درشت‌تری را داشته باشیم. ایران چک عملا نقش اسکناس‌هایی که ما باید می‌داشتیم را برعهده گرفته است و حذف آن در حقیقت خلایی ایجاد می‌کند که لازم است حتما از هم‌اکنون اگر این تصمیم قطعی شده به فکر جایگزین آن باشند.
وی ادامه می‌دهد: ما ناگزیر خواهیم بود که اسکناس‌هایی با قطع درشت‌تر مثلا 50 هزار تومانی داشته باشیم که می‌تواند آن مشکل را حل کند.
سیف اضافه کرد: طبیعتا به نظر می‌آید این کار منطقی هم باشد، چرا که اکنون وقتی ایران‌چک یک بار مصرف‌ می‌شود، باید از دور خارج شود اما اخیرا به طور استثنا بانک مرکزی به آن اجازه گردش داده بود. وقتی ایران‌چک گردش می‌کند، عملا نقش همان اسکناس‌ را دارد.
مدیر عامل بانک کارآفرین تصریح می‌کند: بنابراین اگر با کیفیت مطمئن‌تری اسکناس‌های واقعی چاپ شود و در اختیار مردم قرار گیرد، طبیعتا بهتر خواهد بود.
وی در مورد تورم‌زا بودن انتشار اسکناس‌های درشت نیز اظهار کرد: این اقدام هیچ‌گونه نقشی در تورم ندارد. در محاسبه‌ تورم هم هیچ اثری از سایز اسکناس‌ و این نوع بحث‌ها وجود ندارد.
سیف در مورد اثر روانی این موضوع بر تورم هم عنوان می‌کند: ما وقتی عملا ایران‌چک 50 هزار تومانی را به صورت رایج داریم، اگر هم قرار بر اثری باشد، آن اثر اعمال شده و اتفاق جدیدی رخ نمی‌دهد.
این کارشناس مسائل بانکی خاطرنشان می‌کند: وقتی ایران‌چک را از گردش خارج می‌کنیم، می‌توانیم در همان قطع ایران‌چک که نقش اسکناس‌ را ایفا می‌کند، اسکناس داشته باشیم.
در مورد راهکارهای جایگزین ایران‌چک، حیدر مستخدمین حسینی - کارشناس امور بانکی، نیز به جریان افتادن اسکناس‌های درشت‌تر با قید فوریت را یکی از راهکارها ذکر کرده و می‌گوید: تا زمانی که این اتفاق نیفتد، هزینه‌ها در سالی که تولید ملی است و باید تصمیاتی اتخاذ کنیم که قیمت تمام شده کاهش یابد، افزایش خواهد یافت.

تبعات حذف ایران‌چک
به اعتقاد مدیر موسسه مالی و اعتباری مهر، یکی از تبعات حذف ایران‌چک این است که حتما مشکلات اجرایی را در مبادلات پولی روزمره ایجاد خواهد کرد؛ یعنی یقینا مردم تا خود را با شرایط جدید عادت دهند، حتما یکسری دردسرها و هزینه‌هایی را باید تحمل کنند.
حیدر مستخدمین حسینی - مدیر عامل پیشین موسسه اعتباری توسعه، نیز در این مورد معتقد است که در شرایط فعلی تا زمانی که اسکناس‌های درشت به چاپ نرسد، حذف ایران‌چک 50 هزار تومانی اقتصاد ملی را دچار مشکل خواهد کرد.
وی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرده که در حال حاضر اسکناس‌های درشت نیز در جریان نیست و با نبود اسکناس‌های 50 و 100 هزار تومانی جمع‌آوری این چک پول‌ها در شرایط فعلی به صلاح نیست.
وی با بیان این‌که در حال حاضر دستگاه‌های ای.تی.ام اسکناس‌های 50 هزار تومانی در اختیار دارند، گفت: ‌در نتیجه با حذف ایران‌چک‌ها باید اسکناس‌های ریزتر در دستگاه‌‌ها قرار گیرند که با توجه به روزهای کاری بانک‌ها هزینه‌ها افزایش پیدا خواهد کرد.
مدیرعامل پیشین موسسه اعتباری توسعه به یکی دیگر از تبعات حذف ایران چک‌ها اشاره کرده و می‌گوید: با توجه به معاملاتی که در بازار انجام می‌شود، مردم باید وجوه بیشتری از بانک دریافت کنند و بانک‌ها با مراجعه بیشتر مردم مواجه می‌شوند. وقتی اسکناس‌های درشت در اختیارشان نباشد، باید اسکناس‌های ریزتر ارائه دهند که قاعدتا حمل‌ونقل آن برای مشتریان سخت‌تر خواهد شد.
وی چاپ بیشتر اسکناس از سوی بانک مرکزی را یکی دیگر از تبعات حذف ایران چک‌ها برشمرده و توضیح می‌دهد: با توجه به این که چاپ اسکناس هزینه بسیار بالایی دارد، در نتیجه این هزینه به اقتصاد ملی تحمیل خواهد شد و موجب افزایش قیمت تمام شده پول خواهد شد.
او به جا نیفتادن بانکداری الکترونیکی در نظام بانکی اشاره کرده و یادآور می‌شود:‌ این موضوع جای فرهنگ‌سازی دارد، بنابراین حذف ایران‌چک‌ها در این شرایط تبعات منفی به دنبال خواهد داشت.