فرمان حمله به بانک‌ها در رسانه ملی؟ / چرا به سربازان خط مقدم تحریم‌ها از پشت خنجر می‌زنیم؟

اخیرا صداوسیما در یکی از برنامه‌های گفتگو محور خود نظام بانکی و بانک‌های کشور را مخل تولید در کشور معرفی کرد. این دست هجمه‌ها به نظام بانکی کشور البته در صداوسیما مسبوق به سابقه است. عمده موضوعاتی که به عنوان دلیل این ادعا‌ها نیز مطرح می‌شود، بر اساس شایعات نادرست و کذب است. برای نمونه، صداوسیما بانک‌ها را متهم کرده که به شرکت‌های زیرمجموعه هود که به نوعی خودی محسوب می‌شوند، وام می‌دهد نه اینکه وام‌ها را در جهت حمایت از تولید به صورت عادلانه توزیع کند.

صداوسیما البته در این مسیر تنها نیست. برخی رسانه‌های دیگر که از نظر سیاسی با تفکر عالب در صداوسیما همراه هستند نیز در این روز‌ها به شدت نظام بانکی کشور را مورد هجمه قرار داده اند. آن‌ها با اشاره به شعار سال ۱۴۰۰ یعنی، «تولید، پشتیبانی ها، مانع زدایی ها» تلاش می‌کنند تا اقدامات بانک‌ها را مانع تولید نشان دهند.

روزی نیست که حملاتی از سوی برخی رسانه‌ها به بانک‌ها و نظام بانکی کشور انجام نشود. بهانه این حملات نیز عمدتا به خود بانک‌ها ارتباطی پیدا نمی‌کند. مثلا اینکه یک ابربدهکار بانکی بدهی خود را نداده، شاکی اول آن بی شک نظام بانکی کشور است، اما برخی رسانه‌ها و اشخاص، همین موضوعات را هم به بانک‌ها ربط می‌دهند.

طبعا هر نهادی در اقدامات خود ضعف و قوت دارد و می‌توان با نگاه کارشناسی و فنی آن‌ها را مورد بررسی قرار داد، اما اینکه رسانه‌ای مانند صداوسیما که فراگیرترین رسانه کشور است و انحصار تلویزیون و رادیو در کشور را در اختیار دارد و خود را رسانه ملی می‌داند، این گونه یکطرفه به قاضی برود و نظام بانکی کشور را آماج تندترین اتهامات آن هم اتهامات نادرست و کذب قرار دهد، جای بسی تامل است. همه این حملات علیه بانک‌ها در شرایطی انجام می‌شود که در سه سال گذشته که تحریم ها، تولید داخلی را متاثر کرده بود، به گواه آمار و تایید کارشناسان متخصص، بانک‌های کشور در صف اول حمایت از تولید قرار داشتند و بدون حمایت بانک ها، تولید عملا در کشور به تعطیلی کشیده می‌شد.

در این بین، شاید کمتر نهاد دیگری را مانند بانک‌ها بتوان یافت که تا این حد شفاف و در معرض نظارت نهاد‌های ذیربط قرار داشته باشند. بانک‌های کشور صرفا در چارچوبی حرکت می‌کنند که سیاست‌های کلی و بخشنامه‌های ابلاغی، آن را تغیین کرده است. در این مسیر، هر اقدامی در بانک‌ها زیر دره بین نهاد‌های نظارتی در درجه اول و نیز افکار عمومی قرار می‌گیرد. برای نمونه، پرداخت وام به موسسات زیرمجموعه بانک، شرایط و ضوابط سختگیرانه‌ای دارد که تخطی از آن بدون اینکه نهاد‌های نظارتی و حتی افکار عمومی متوجه آن شوند، غیرعملی است؛ بنابراین اتهاماتی از این دست، صرفا در همان حد اتهام و شاعه باقی می‌مانند؛ کما اینکه در هجمه‌های اخیر نیز هیچ یک از مدعیان سندی بر ادعا‌های خود ارائه نکرده اند.

تردیدی نیست که با آغاز تحریم‌های یکجانبه آمریکا در سال ۱۳۹۷، بیشترین فشار روی بانک‌های کشور آمده است. هیچ نهاد مشابه دیگری در داخل، چنین فشاری را تحمل نکرده است.

مهرماه سال گذشته وزارت خزانه‌داری آمریکا ۱۸ بانک ایران را تحت تحریم قرار داد و فشار بر سیستم بانکی کشور بیش از پیش شد.

انتظار از بانک‌ها

از سه سال پیش تاکنون که تحریم ها، کشور را تحت تاثیر قرار داده و منابع ارزی را مسدود کرده، انتظار از بانک‌ها نه تنها کاهش نیافته بلکه به شدت افزایش یافته است. دامنه این انتظارات هم همه نیاز‌های کشور را دربرمی گیرد. مثلا تمام کار‌های تولیدی کشور، پروژه‌هایی که به دلیل کمبود منابع معطل مانده اند یا حتی واردات واکسن کرونا. کافی است به روند تهیه منابع مالی موردنیاز برای تهیه واکسن کرونا نگاهی بیندازیم تا مشخص شود چه فشاری روی نظام بانکی کشور وجود دارد.

درمورد تولید نیز وضعیت به همین صورت است. همگان از بانک‌ها انتظار دارند که به هر شکلی که شده، بودجه‌های موردنیاز را فراهم کنند.

بانک‌ها چه کرده اند؟

با وجود مشکلات مورداشاره، بانک‌ها عمکرد قابل قبولی در حمایت از تولید داشته اند. پروژه‌های بزرگ کشور به ویژه پروژه‌های زیرساختی با حمایتی که بانک‌ها از آن‌ها انجام دادند، به مشکل غیرقابل حلی برخورد نکردند.

برای نمونه، سال گذشته حدود ۸۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات حمایت از تولید از جمله سرمایه در گردش و تسهیلات تولید و اشتغال از سوی بانک ملی ایران برای بخش‌های اقتصادی و تولیدی کشور تخصیص یافته است. این موضوع در حالی است که ۵۰ درصد از تکالیف تسهیلاتی و تامین مالی کشور برعهده بانک ملی ایران است و بخش مهمی از تسهیلات ازدواج، نهاد‌های حمایتی، خود اشتغالی و تامین اعتباری و مالی طرح‌های عمرانی توسط این بانک انجام می‌شود.

رئیس کل بانک مرکزی سال گذشته و پس از تحریم ۱۸ بانک ایرانی گفته بود: تحریم‌های جدید آمریکا معافیت‌های قبلی دارو و کالا‌های اساسی را لغو نکرده و بانک‌هایی که در این مرحله مشمول تحریم ثانویه شده اند همچنان از سوییفت استفاده کرده و به کار تأمین مالی کالا‌های اساسی ادامه خواهند داد. همتی گفته بود: دولت آمریکا به بهانه‌های مختلف، موانع و مشکلات جدی در نقل و انتقال ارزی برای تامین دارو و غذا ایجاد می‌کنند، ولی با تلاش بانک مرکزی، بانک‌ها و تجار محترم، با استفاده از روش‌های خاص نگذاشتیم کمبودی از این لحاظ ایجاد شود.

سال تولید، پشتیبانی‌ها و مانع زدایی‌ها

سال ۱۴۰۰ با عنوان سال تولید، پشتیبانی‌ها و مانع زدایی‌ها نامگذاری شده. چنانکه گفته شد بانک‌ها در صف اول حمایت از تولید قرار دارند. طبعا در چنین شرایطی، یکی از اقدامات اساسی برای حمایت از تولید و تحقق شعار سال، مانع زدایی از سر راه بانک هاست.

اگر موانع رودرروی بانک‌ها برداشته شود و قوانین جدید و بخشنامه‌های ابلاغی، بانک‌ها را محدود نکنند و دست آن‌ها را برای حمایت از تولیدکنندگان نبندند، گامی بزرگ در راه تحقق شعار سال برداشته خواهد شد.