وبسایت war on the rocks در تحلیلی نوشت: محمدجواد آذری جهرمی، وزیر اطلاعات و فناوری ارتباطات ایران در فوریه ۲۰۲۰ با پوشیدن یک لباس فضانوردی کودکانه که معمولاً بچه‌ها در شب هالووین می‌پوشند، واکنش‌های زیادی را در فضای مجازی برانگیخت. این اقدام عجیب، اما آشنا بود و نشان دهنده گرایش دولت ایران به دستیابی به دستاورد‌های فنی چه از طریق جنگنده‌های مخفی، میمون‌های فضایی یا موشک‌های زمین به هوا است.
به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: در رزمایش گسترده ماه ژانویه، نیرو‌های زمینی ارتش ایران اولین پهپاد‌های خودکشی کننده خودکار در کشور را به نمایش گذاشتند که گفته می‌شد قادر به شناسایی و انهدام اهداف با استفاده از قابلیت‌های پیشرفته پردازش تصویر و هوش مصنوعی است. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مورد یک پهپاد انتحاری انفجاری که ظاهراً با مقداری هوش مصنوعی هدایت شده بود نیز صحبت کرد. در ادامه ژنرال محمد حسن نامی گفت که ایران تا سال ۲۰۲۴ دارای سیستم‌های کاملاً خودمختار در میدان جنگ خواهد بود.
تبدیل به یک عضو
تلاش ایران برای دستیابی به سلاح‌های خودمختار چیز عجیبی نیست. نیرو‌های ایرانی با آموزش فنی و بدون محدودیت در آزمایش دقیق سلاح، منابع لازم را برای پیگیری خواسته‌های خود در زمینه‌ی دستیابی به سلاح‌های خود مختار دارند. ادبیات نظامی ایران نشان می‌دهد که ارتش، نیروی هوایی و سپاه پاسداران انقلاب با استقرار سیستم‌های تحت هدایت هوش مصنوعی در میدان جنگ در اسرع وقت، هر چند ابتدایی و غیرقابل اعتماد باشد، به دنبال مزیتی هستند. سیستم‌های خودمختار به طور بالقوه ایران را قادر می‌سازد تا حملات سریعتر و مرگبارتر را در برد بیشتر انجام دهند.
هوش مصنوعی به عنوان یک عامل چند برابر کننده‌ی قدرت ایران
علاقه ارتش ایران به هوش مصنوعی و سیستم‌های خودمختار به بهترین وجه با توجه به پیگیری طولانی مدت آن‌ها به منظور افزایش توان و قابلیت‌های نامتقارن قابل درک است. در این راستا مقامات ایران ارتش کوچکی از بسیاری از مهندسان تحصیلکرده در حوزه‌ی کامپیوتر را در کشور ایجاد کرده اند. یک مطالعه مجمع جهانی اقتصاد در سال ۲۰۱۶ گزارش داد که از دانشگاه‌های ایران سالانه حدود ۳۳۵ هزار دانشجوی علوم، فناوری و مهندسی و ریاضیات فارغ التحصیل می‌شوند. ایران بر اساس این معیار رتبه پنجم را در جهان دارد. با این حال، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران دریافت که ۴۱ درصد از فارغ التحصیلان مقطع دکتری علوم کامپیوتر کشور در سال ۲۰۱۸ بیکار بودند. در حالی که دستیابی به سخت افزار و پردازنده‌های مدرن همچنان دشوار است، بخش دولتی و خصوصی کشور تعدادی از این نیروی ماهر را در توسعه ابزار‌های ابتدایی هوش مصنوعی برای اهداف مختلف از نظارت بر کشاورزی فضایی تا تحقیقات حوزوی علوم اسلامی به کار گرفته است. متفکران نظامی ایران که برای جبران ضعف مادی کشور مصمم هستند، استفاده از این استعداد فراوان برای ادغام هوش مصنوعی در ناوگان هواپیما‌های بدون سرنشین، شبکه پدافند هوایی و سیستم‌های فرماندهی کشور را بسیار ارزشمند می‌دانند.
مقامات نظامی ایران هوش مصنوعی را ابزاری برای کمک به آن‌ها برای غلبه بر چالش‌های مداوم مانند انجام ناوبری هوایی و هدف گیری دقیق بدون نیاز به زیرساخت‌های موقعیت یابی داخلی تصور می‌کنند. هوش مصنوعی می‌تواند به پهپاد‌ها اجازه دهد تا با خلبان خودکار به مکان‌های از پیش تعیین شده پرواز کرده و سپس بر اساس فناوری تشخیص تصویر، هدف گیری را انجام دهند. شبکه‌های هواپیما‌های بدون سرنشین شناسایی مستقل ایران مجهز به رادار فشرده و حسگر‌های تصویربرداری هستند. این هواپیما‌ها می‌توانند حجم زیادی از داده‌های نظارتی را به یک پردازنده اطلاعات متمرکز و هوشمند هدایت کرده و آگاهی موقعیتی وسیع تری را ایجاد کنند. به عنوان مثال، مقاله‌ای در سال ۲۰۱۹ در مجله علوم و فنون نظامی، وابسته به ارتش ایران منتشر شد که کاربرد‌های احتمالی اینترنت اشیا را در نیروی هوایی ایران مورد بررسی قرار داد و به توسعه بستر‌های پردازش داده‌های یکپارچه برای راهنمایی همه چیز از تصمیمات نظامی در سطح بالا گرفته تا مدیریت ناوگان اشاره کرد.
در ماه آوریل، سازمان تحقیقات و جهاد خودکفایی نیروی زمینی ارتش که مسئول تولید و گسترش نوآوری‌ها است، یک مدل ثابت از گروهی از هواپیما‌های بدون سرنشین مستقل شامل یک هواپیمای بدون سرنشین بزرگ و یک هواپیما‌های بدون سرنشین انتحاری کوچک را در یک نمایشگاه فناوری ارائه کرد. رسانه‌ها گزارش دادند که هواپیما‌های بدون سرنشین جدید می‌توانند با کنترل زمینی یا با استفاده از هوش مصنوعی بر اساس اطلاعات از پیش تعیین شده ذخیره شده در هواپیمای بدون سرنشین مادر کار کنند. اظهارات سازمان خودکفایی نشان دهنده قصد تولید و استقرار چنین هواپیما‌های بدون سرنشین خودکشی و استفاده از آن‌ها در دسته‌های مختلف است. اگرچه شواهد حاکی از این نیست که ایران به لحاظ نرم افزاری بتواند به راحتی به این فناوری دست یابد. صرف نظر از این موضوع، رسانه اعلام کردند که شاید بتوان از این سیستم جدید به عنوان لبه فناوری کنترل و عملیات بدون سرنشین در جهان یاد کرد.
در حاشیه رزمایش پیامبر اعظم در تاریخ ۱۵ ژانویه، امیر حاجی زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران به رسانه‌ها گفت که ترکیب قابلیت‌های موشکی جدید، عملیات هواپیما‌های بدون سرنشین و فناوری هوش مصنوعی امکانات و قدرت جدیدی را در این زمینه برای سپاه به وجود آورده است. بیانیه حاجی زاده نشان می‌دهد که نیروی هوافضا جاه طلبی‌های وسیع تری برای ایجاد هوش مصنوعی نظامی دارد. به عنوان مثال، هواپیما‌های بدون سرنشین مستقل می‌توانند داده‌ها را به موقع جمع آوری، تفسیر و منتقل کنند تا به تحویل موشک‌های دقیق کمک کرده باشند.
در حالی که هواپیما‌های بدون سرنشین حوزه‌ای هستند که تلاش‌های ایران در زمینه‌ی دستیابی به تسلیحات خودمختار در آن بیشترین پیشرفت را داشته است، امکان دارد آن‌ها تنها مزایای سرمایه گذاری کشور در زمینه هوش مصنوعی نباشند. مقامات ایرانی می گویند مبین کروز که اولین بار در سال ۲۰۱۹ در یک نمایشگاه هوایی در روسیه نمایش داده شد، نوعی هوش مصنوعی است که در دهه ۱۹۸۰ توسعه یافت و می‌تواند به موشک‌های کروز کمک کند تا به طور خودکار به یک هدف برسند. ایران همچنین جاه طلبی‌هایی برای روبات‌های زمینی مسلح با کنترل از راه دور نشان می‌دهد و ظاهراً قصد دارد آن‌ها را در یک شبکه خودمختار ایجاد کند. اگر ایران بتواند این جاه طلبی‌ها را به واقعیت تبدیل کند، روبات‌های سطحی مسلح می‌توانند با اطلاعات هوایی ادغام شوند تا در جبهه نبرد یا گشت زنی در مناطق شهری کمک کنند. کاربرد‌های بالقوه در سطح زمین در این زمینه پایانی ندارد. ماه مه گذشته، ایران آخرین حمله خود به اهداف در حال حرکت زیر آب را نشان داد که در آن یک زیردریایی بدون سرنشین اقدام به انجام عملیات کرد. یک سیستم فرماندهی هوشمند می‌تواند به زیردریایی اجازه دهد به صورت شبکه‌ای کار کند و احتمالاً در کمین دشمنان فراتر از محدوده ارتباطات باشد. هیچ چیز در ادبیات عمومی موجود در ایران نشان نمی‌دهد که ارتش این کشور کاوش در زمینه‌ی چنین خودمختاری‌ای در زیر آب را آغاز کرده است یا تجهیزات سنجش لازم را در اختیار دارد، اما دستیابی به پیشرفت‌های فنی در زمینه‌ی هواپیما‌های بدون سرنشین می‌تواند سرعت پیشرفت را در این حوزه افزایش دهد. در صورتی که ایران قابلیت‌های خودنمایی زیر آب را توسعه داده و به کار گیرد، حتی اگر با محدودیت‌های فنی شدید همراه باشد، می‌تواند پیامد‌های مهمی برای امنیت دریایی در خلیج فارس و فراتر از آن داشته باشد.
مقالات مشروح علوم نظامی ایران همچنین نشان می‌دهد که فن آوران این کشور در حال بررسی سیستم‌های پدافند هوایی تقویت شده با هوش مصنوعی هستند که می‌توانند بدون دخالت انسان اقدام کنند. همزمان با ارائه سیستم‌های راداری و موشکی بومی جدید از جمله نسخه بهبود یافته S-۳۰۰، پایگاه مشترک پدافند هوایی ارتش خاتم الانبیاء به عنوان قطب قدرتمند فرماندهی و کنترل ملی ظاهر می‌شود. این پایگاه همکاری خود را با سیستم‌های پدافند هوایی جداگانه سپاه پاسداران افزایش داده است. در این ارتباط می‌توان به میزبانی مانور‌های فرماندهی مشترک اخیر اشاره کرد. این تمرکز به نیرو‌های ایرانی اجازه می‌دهد تا ابزار‌های هوش مصنوعی را به راحتی در سیستم‌های فرماندهی خود ادغام کنند. در صورت موفقیت آمیز بودن این اقدام، ایران می‌تواند از الگوریتم‌های تصمیم گیری برای افزایش قابلیت‌های دفاعی خود استفاده کند و احتمالاً از خطا‌های انسانی فاجعه آمیز جلوگیری به عمل آورد. اشتباهاتی که یک مورد از آن‌ها باعث شد نیروی هوافضا به اشتباه هواپیمای مسافربری اوکراینی را در ژانویه ۲۰۲۰ سرنگون کند. با این حال، ایران نیاز به توسعه سیستم‌های پیچیده دارد. تهران با این کار می‌تواند اشتباهات انسانی را برای جلوگیری از تکرار چنین سهل الانگاری‌های مرگباری در شبکه‌های نظامی خود و نیرو‌های نیابتی اش از بین ببرد.
