سفیر اسبق ایران در انگلیس با استقبال از توافق اخیر ایران و آژانس گفت این موضوع ضمن فرصت بیشتر به مذاکرات باعث شد از ایجاد بحران برای ایران در شورای حکام جلوگیری به عمل آورد.
سیدجلال ساداتیان در گفتگو با «انتخاب» در تحلیل از نتایج دور هفتم مذاکرات و اینکه در چه مرحله‌ای قرار داریم، اظهار داشت: «نوسانی که در این دور اخیر از مذاکرات وجود داشت، به نسبت زیاد بود؛ به این مفهوم که در هشتم آذر ماه، مذاکرات در وین شروع و از آن به دور هفتم تعبیر شد در حالیکه هیئت مذاکره‌کننده ایران جزو گروه‌هایی بودند که نتایج آن شش دور مذاکراتی که توسط سید عباس عراقچی صورت گرفت را قبول نداشتند و انتقادات شدیدی را وارد کردند. همچنین آنچه اظهار می‌کردند این بود که ما مذاکرات را بر اساس طرح جدیدی آغاز خواهیم کرد.»
وی ادامه داد: «وقتی این تیم در وین حاضر شدند، آنجا اعلام کردند که اگر قرار است مذاکراتی صورت گیرد، باید بر اساس بیانیه یا یادداشتی که ما می‌دهیم، باشد؛ بنابراین دو یادداشت دادند و به موجب آن اعلام شد که رفع تحریم‌ها باید چنین صورت گیرد و ترکیبات هسته‌ای هم طی یادداشت دوم، باید چنان صورت گیرد. از قبل هم در مصاحبه‌ها اعلام کرده بودند که تمام تحریم‌هایی که ایالات متحده امریکا اعمال کرده است، باید برداشته شود. بدان معنا که تمام تحریم‌هایی که برای تروریسم، حقوق بشر و هسته‌ای اعم از آنکه کنگره تصویب کرده یا کاخ سفید و ریاست جمهوری تصمیم گرفته است، همه این‌ها باید برداشته شود.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل درباره دومین شرط ایران گفت: «مسئله دوم این بود که به ما مهلت داده شود که برداشته شدن این تحریم‌ها را راستی‌آزمایی کنیم تا بدانیم واقعا تحریم‌ها برداشته شده یا تنها در ظاهر اعلام شده است، ولی در واقعیت کشور‌ها و شرکت‌ها رعایت نمی‌کنند.»
ساداتیان افزود: «سومین شرط هم اینکه، چون ایالت متحده امریکا از برجام خارج شده است و برای ما خساراتی را به باور آورده، باید جبران خسارت کند. مورد آخر هم این است که ایالت متحده امریکا باید تعهد دهد که هم این دولت و هم دولت بعدی که بر سرکار می‌آید، مجاز و قادر به خروج از برجام نباشد.»
او با تاکید بر اینکه ما از متن یادداشت خبر نداریم، ولی با توجه به اینکه این موارد در مصاحبه‌ها اعلام شده است، به نظر می‌آید در متن یادداشت هم این موارد عنوان شده باشد، گفت: «یادداشت دوم هم این است که ایران چه باید بکند. ایران به دلیل اینکه تعهد برجامی‌اش، غنی‌سازی ۳/۶۷ درصدی اورانیم است، به علاوه اینکه آب سنگین به مقدار خاص باید تهیه و ذخیره‌سازی می‌کرد، از همه این‌ها در گام‌های جبرانی عبور شده بود. غنی سازی به ۲۰ درصد و ۶۰ درصد رسیده بود و مقدار ذخایری که داشتند، از آن حد ۳۰۰ کیلو، بسیار فراتر رفته بود. حال پاسخ به اینکه این‌ها چگونه باید برگردد، به چه کسانی و چگونه باید بفروشند را شاید در آنجا توضیح داده بودند.»
سفیر اسبق ایران در انگلیس، بیان کرد: «امریکایی‌ها هم اعلام کردند در مقابل خواسته ایران، ماهم خواسته‌های خود را داریم مبنی بر اینکه اگر قرار است فراتر از تعهدات برجامی گفت و گویی صورت گیرد.»
ساداتیان افزود: «در آن دور هفتم مذاکرات که در هشت آذر ماه شروع شد، یک بن‌بستی ایجاد شد که به خصوص طرف‌های غربی گفتند ما باید به پایتخت‌های خود بازگردیم و مشورت کنیم و سپس مجددا مذاکرات را آغاز کنیم. در ۱۸ آذر ماه دور بعدی که به دور هشتم تعبیر می‌شود، با همین تنش شروع شد. بدان معنا که غربی‌ها اخطار‌ها و تذاکرات فراوانی را به هیئت ایرانی در قالب مصاحبه، گفتگو‌های وزیر خارجه و رئیس جمهور اعلام کردند. در چنین فضایی که دور هشتم مذاکرات شروع شد، نزدیک به این بود که کاملا قطع شود. آن چیزی هم که منعکس شد این بود که با پادرمیانی نماینده روسیه، تا حدودی رفع اشکال شد و آقای باقری اعلام کرد که ما خط قرمزمان توافقات قبلی است. این گفته بدان معناست که ما آن‌ها را قبول داریم و از آن نقطه شروع کنیم. همچنین صحبتی از خسارت مطرح نکردند و اعلام کردند که هشت موضوع، از موارد اختلافی است که داریم در موردش مذاکره می‌کنیم.»
ساداتیان خاطرنشان کرد: «پیش از این هم این تهدیدات در اطراف ایران می‌گذشت و آن این بود که اروپاییان به امریکا نزدیک شدند و بر خلاف دوران ترامپ، بعید نیست که مکانیسم ماشه را فعال کنند و شرایط برگردد به اینکه شش قطعنامه روی کار بیاید و اگر تا کنون تحریم‌های امریکا و اروپاییان هست، یعنی تحریم‌های خاصی علیه ایران وجود دارد، در آن شرایط همه کشور‌های دنیا موظف هستند که مصوبات و قطعنامه‌های شورای امنیت را رعایت کنند و تحریم‌های ایران شدیدتر شود.»
این کارشناس مسائل سیاست خارجی، اظهار کرد: «مبحث دیگر این بود که خط دومی که غربی‌ها دنبال می‌کردند، فشار از طریق آژانس بین المللی انرژی بود که آقای گروسی طی سفر اولی که به تهران آمد توافقاتی شد، ولی در سفر دوم که حدودا دو هفته قبل بود، وقتی ایشان به ایران آمد و با آقای اسلامی مذاکراتی کرد، اقای اسلامی گفت که ما توافق کردیم با هم مذاکره کنیم؛ از آن سو، اما گروسی وقتی بازگشت، اعلام کرد که ما هیچ دستاوردی نداشتیم و ایران همکاری نکرده است. روز چهارشنبه هم قرار بود که شورای حکام آژانس جلسه داشته باشد و خطر این وجود داشت که گزارش منفی آژانس باعث شود که شورای حکام قطعنامه‌ای علیه ایران به تصویب رساند. اگر چنین قطعنامه‌ای تصویب می‌شد، هیچ بعید نبود که پرونده ایران مجددا به شورای امنیت احاله شود.»
ساداتیان ادامه داد: «اظهاراتی که جست و گریخته از جانب روس‌ها و چینی‌ها شنیده می‌شد، این بود که اگر پرونده به شورای امنیت برود، مخالفتی با آن نخواهند کرد. این امر به معنای آن بود که احتمال صدور قطعنامه جدیدی علیه ایران در شورای امنیت وجود دارد، ولی با پادرمیانی‌هایی که اتفاق افتاد، ایران موافقت خود با درخواست آژانس را مبنی بر نصب دوربین‌ها در سایت کرج، اعلام کرد. این امر به این علت بود که به سایت کرج حمله سایبری شده بود و ایران می‌گفت که اطلاعاتش از طریق بازرسان آژانس رفته و ما تا شرایط مهیا نشود، اجازه بازررسی در آنجا را نخواهیم داد. ولی با این فشار‌هایی که اتفاق افتاد و در آستانه همان بیانیه تروئیکای اروپایی، ایران هم موافقت خود را با نصب دوربین در سایت کرج اعلام کرد.»
او درمورد اینکه موافقت ایران با آژانس چه معنایی را دربر دارد، گفت: «این یعنی اینکه ایران یک قدم در جهت توافق با مجموعه حرکت کرد تا فشاری که ممکن بود از طریق آژانس اعمال شود را خنثی کند. ولی باز همه‌ی خطر مرتفع نشده و احتمال این وجود دارد که اگر مذاکرات به نتیجه نرسد از طریق آژانس بازهم علیه ایران تهدیداتی وجود داشته باشد. این وضعیتی است که در این چند وقت اتفاق افتاده کما اینکه ریز تهدیدات و مصاحبه‌ها هم وجود داشته است.»
ساداتیان در پاسخ به این پرسش که آقای باقری گفته است که در مذاکرات تیم ظریف، امریکایی‌ها چارچوب بحث تضمین و راستی‌آزمایی را پذیرفته بودند؛ این تضمین به چه صورت است، تصریح کرد: «در واقع، چون ریز مذاکرات را اعلام نکرده‌اند و در آن توافقاتی که در شش دور هم صورت گرفته است، اعلام نشده ما چندان نمی‌توانیم چیزی را مطرح کنیم. بیشتر ما داریم روند مذاکرات را تحلیل می‌کنیم.»
وی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا بحث سانتریفیوژ‌های پیشرفته می‌تواند یک اهرم در جهت گرفتن امتیاز بیشتر باشد، گفت: «بحث سایت کرج یعنی همین؛ یعنی در آنجا ایران قادر شده است که سانتریفیوژ پیشرفته خود را تولید کند. سانتریفیوژ‌های جدید ایران می‌تواند سرعت و میزان غنی‌سازی اش را افزایش دهد.»
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل ادامه داد: «مصوبه مجلس در این زمینه موثر بود مبنی بر اینکه تا غربی‌ها، تحریم‌ها را رفع نکرده‌اند، ایران مجاز نباشد هیچ اطلاعاتی به آن‌ها دهد و لذا گفتند آنچه در کارت‌های دوربین‌ها ضبط می‌شود، ایران تا دو ماه هیچ اطلاعاتی ندهد و ظرف این دو ماه غرب باید تکلیف تحریم‌ها را روشن کند. یک ماه هم تمدید شد و به سه ماه رسید. در این سه ماه دولت آقای رئیسی آمد و ایشان هم تا تصمیم بگیرند، سه ماه دیگری هم از این مدت گذشت و در مجموع در این شش ماه ظن و گمان‌ها و فشار‌های عجیب و غریبی راه افتاد مبنی بر اینکه ایران به سرعت هم میزان تولید دستگاه‌های سانتریفیوژ را دارد افزایش می‌دهد و هم مقدار غنی‌سازی‌اش به شدت افزایش پیدا کرده.»
وی ادامه داد: «فشار‌هایی که به خصوص از سوی صهیونیست ها صورت می‌گرفت، این بود که ایران ظرف چند وقت، نزدیک به تولید بمب اتم شده است. این مسائل هم آژانس و هم غربی‌ها را نگران کرده بود. به همین دلیل هم با این فشار آخری که وارد شد، در نهایت ایران اجازه داد که دوربین‌های آژانس در سایت کرج نصب شود تا بر میزان تولیداتی که در آنجا واقع می‌شود، آن‌ها هم آگاه شوند، به این منظور که این فضا‌سازی‌ها و جو سازی‌های منفی برای تهران مشکل ساز نشود.»
ساداتیان در مورد اینکه آیا آنطور که غربی‌ها اظهار کرده‌اند، تنها چندین هفته برای احیای برجام زمان باقی مانده است یا خیر، عنوان کرد: «از ۱۸ آذر تا امروز که ۲۷ اذر است، ظاهر قضیه، مذاکرات و موارد اختلاف، مورد بحث و گفتگو بوده است، اما طرفین اطلاعاتی بیرون نمی‌دهند و نمی‌دانیم چه مقدار پیشرفت حاصل شده است و هشت مورد اختلافی که عنوان شده بود، چیست و چه مقدار توافق بر آن صورت گرفته است همچنین مسائلی مانند اینکه غربی‌ها چگونه تحریم‌هایشان را بردارند، ایران چگونه بازگردد و ۶۰ درصد غنی سازی‌اش را متوقف کند، ۲۰ درصد را که توافق کرده‌اند، مثل ۶۷ درصد برگردد یا بخشی از ۲۰ درصد را به دلیل استفاده‌های صلح‌آمیز نگهداری کند و از این به بعد هم ادامه دهد، این‌ها مسائل ریز و فنی است که، چون اطلاعات دقیقی نداریم، بنابراین فقط با گمانه‌زنی نمی‌توانیم تحلیل کنیم.»
