فرهیختگان: در سال‌های اخیر با افزایش موج‌های حمایت از حقوق حیوانات و شیوع ویروس کرونا و خانه‌نشینی افراد، تعداد خانواده‌هایی که حیوان خانگی نگهداری می‌کنند، افزایش یافته است، به‌گونه‌ای‌که حتی آپارتمان‌نشینی نیز نتوانسته مانع از نگهداری حیوانات خانگی شود. با گذشت زمان، نگهداری از این حیوانات با شکل و شمایل جدیدتری وارد زندگی شهرنشین‌ها شده است. براساس آمار‌ها ۹۰ درصد حیوانات خانگی زینتی (غیر از خروس و مرغ و امثال آن) سگ‌ها و گربه‌ها هستند. این حیوانات اغلب نژاد وارداتی دارند و نگهداری از آنها نیاز به هزینه‌های زیادی دارد. در ظاهر واردات حیوانات خانگی انجام نمی‌شود، اما حالا جای‌جای شهر پر از حیواناتی است که اساسا نژاد آنها خارجی است؛ از سگ نژاد هاسکی که اصالتا سگ قطب شمال است گرفته تا سگ‌های مینیاتوری! هزینه‌ها هم در نوع خود جالب‌توجه هستند. هزینه نگهداری حیوانات خانگی زینتی به طور میانگین ماهانه از ۵۰۰ هزار تومان شروع شده و تا ده‌ها میلیون تومان هم می‌رسد.
هزینه یک حیوان به اندازه هزینه یک خانوار
عموما برای نگهداری از حیوانات در خانه، غذای مخصوص، انواع ویتامین‌ها، دارو‌ها و واکسن‌ها، وسایل بازی و محیطی برای استراحت حیوان، جزء ملزومات است. از دیگر وسایل موردنیاز می‌توان به ظرف غذا، قلاده، قفس، شامپو، کیف حمل‌ونقل، شانه، ناخن‌گیر، لباس مخصوص و... هم اشاره کرد که هزینه اضافه‌تری را می‌خواهند. قیمت لباس‌های مخصوص از ۳۵۰ هزار تومان، شانه و پرزگیر از ۲۵۰ هزار تومان، ظرف غذا استیل به اندازه متوسط از ۳۰۰ هزار تومان، شامپو از ۵۰ تا ۱۸۰ هزار تومان، مکمل‌ها و دارو‌ها از ۳۰ هزار تومان، قلاده از ۴۰ هزار تومان و قلاده خارجی از ۲۰۰ هزار تومان، غذای تشویقی از ۴۰ هزار تومان، خاک گربه از ۳۰ هزار تومان، وسیله بازی از ۱۵ هزار تومان، شیرخشک برای زیر ۳ ماه هر وعده ۱۷ هزار تومان، لوازم بهداشتی از ۵۰ هزار تومان، دماسنج، رطوبت‌سنج، لامپ نوری از ۴۰ هزار تومان و وان حمام از ۵۰ هزار تومان قیمت دارند.
علاوه‌بر این حیواناتی مثل سگ، گربه و برخی از پرندگان و خزندگان حداقل به ۲ بار چکاپ در ماه نیاز دارند، در کلینیک‌ها و بیمارستان‌های دامپزشکی معمولا معاینه اولیه بعد از خرید حیوان خانگی، خوراندن قرص ضدانگل یا انگل‌زدایی، کوتاه کردن موها، گرفتن ناخن، تمیز کردن گوش، واکسیناسیون، چکاپ دوره‌ای، خرید غذا و لوازم حیوان خانگی، جرم‌گیری دندان، جراحی‌های سبک و انتخابی مانند عقیم‌سازی، جراحی‌های خارج از حفره شکمی، صدور شناسنامه، کاشت میکروچیپ، صدور گواهی سلامت و... انجام می‌گیرد.
براساس تماس‌های گرفته شده با مراکز درمانی حق ویزیت در هر بار از ۷۰ هزار تومان به بالا شروع می‌شود، ولی اگر حیوان‌تان از حضور در کلینیک مضطرب و بی‌قرار می‌شود؛ مجبور به پرداخت هزینه بیشتر برای ویزیت در خانه خواهید شد که این هزینه نیز به هزینه‌های یادشده اضافه می‌شود. همچنین گربه‌ها نیازمند جویدن چمن هستند و باید حتما گلدانی پوشیده از چمن برایشان فراهم کنید.
افزایش قیمت همراه با افزایش مشتری نشان می‌دهد طبقه‌ای از افراد جامعه هستند که می‌توانند هزینه‌های بالایی را فقط برای تغذیه حیوان خانگی خود بپردازند. هزینه‌های اساسی برای نگهداری از حیوان خانگی که نمی‌توان از آنها چشم‌پوشی کرد به‌طور کلی از ۱۵۰ هزار تومان تا ۵۰۰ هزار تومان در ماه است که برابر با مجموع ۳ تا ۱۱ یارانه ماهانه فرد می‌شود.
برخی از فروشگاه‌های اینترنتی وعده غذایی یک سگ را به مبلغ ۳ میلیون تومان می‌فروشند، قابل ذکر است هر بسته ۲ کیلویی نهایتا می‌تواند پاسخگوی ۱۰ روز برای غذای یک سگ باشد.
غذای گربه نسبت به غذای سگ مقداری ارزان‌تر است و میانگین ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان خرج غذای ماهانه آن می‌شود. پرندگان نسبت به سگ و گربه خرج ماهانه کمتری دارند و می‌توان به‌طور میانگین رقم ۱۰۰ هزار تومان را برای تغذیه آنها گفت، اما به‌طور دقیق این رقم وابسته به بزرگی و نوع پرنده است. برای مثال عروس هلندی در بین پرندگان حساسیت زیادی دارد و توجه بیشتری باید به تغذیه‌اش شود، اما نگهداری فنچ آسان‌تر است. در این بین جوندگان (برای مثال خرگوش و خوکچه) کمترین خرج خوراک ماهانه را دارند و میانگین ۵۰ هزار تومان خرج تغذیه آنها می‌شود، اما خزندگانی مثل ایگوآنا و مار قیمت نگهداری بالاتری دارند. این حیوانات به دلیل گوشت‌خوار بودن می‌توانند ماهانه بالای ۵۰۰ هزار تومان را برای تغذیه خود اختصاص دهند. نکته قابل توجه این است که حیوانات به غذای مصرفی خود عادت می‌کنند و در صورت استفاده از یک برند، از طرف دامپزشک‌ها به شما توصیه می‌شود که همان برند را در مصرف‌های بعدی تهیه کنید.
۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان برای واکسن
درست است که برخی خانه‌های حمایت از حیوانات وجود دارند که با کمک حامیان و دوستداران حیوانات بی‌پناه به درمان حیوانات می‌پردازند، اما آنها هم برای ارائه خدمات درقالب پکیج‌های حمایتی، هزینه می‌گیرند.
بنابراین برای درمان حیوان خود، ناچار به مراجعه به مراکز درمانی هستید. در تهران ۵ بیمارستان تخصصی دامپزشکی و بیش از ۱۰۰ پت شاپ و کلینیک دامپزشکی وجود دارد که میانگین ویزیت آنها ۷۰ هزار تومان است.
داروی انگل بین پرنده و سگ و گربه مشترک است و ماهانه تکرار می‌شود و باید مصرف شود، اما واکسن چندگانه و واکسن هاری به همه گونه‌ها تعلق ندارد. قیمت واکسن چندگانه از ۲۵۰ تا ۴۰۰ هزار تومان است و در ابتدا به فاصله ۴۵ روز و یک‌ماه و بعد از آن سالانه مصرف می‌شود، همچنین واکسن هاری از ۸۰ تومان تا ۱۵۰ هزار تومان قیمت دارد.
هزینه مکمل‌ها و دارو‌های سگ و گربه میانگین ۵۰ تا ۱۵۰ هزار تومان در ماه می‌شود و این هزینه در جوندگان، پرندگان و خزندگان متغیر است. بیماری حاصل از ویروس کرونای جدید، آخرین بیماری مشترک شناخته‌شده بین انسان و حیوان بود و تاکنون از حدود افزون بر ۱۷۰۰ عامل بروز بیماری‌ها، بیش از ۵۰ درصدشان مشترک بین انسان و حیوان هستند؛ بنابراین عدم‌رعایت بهداشت در حیوانات می‌تواند سلامت خانواده را به خطر بیندازد و توجه به دارو‌های آنها الزامی است.
گفتنی است از بین ۳۴ نوع واکسن طیور مصرفی در کشور ۱۵ نوع واکسن تولید داخل و ۱۹ نوع دیگر وارداتی است، ۷ نوع واکسن سگ و گربه و ۵ نوع واکسن آبزیان در کشور وجود دارد که درحال حاضر ۷ شرکت و کارخانه واکسن‌سازی به تولید آنها می‌پردازند و مابقی وارداتی هستند.
از هتل تا آرایشگاه و بیمارستان لاکچری حیوانات!
مراکز مربوط به حیوانات خانگی که اکثرا در شمال و غرب تهران وجود دارند، شامل دامپزشکی، پانسیون یا هتل حیوانات، پت شاپ، آتلیه و آرایشگاه حیوانات خانگی می‌شوند و گردش مالی موجود در این بازار اصناف زیادی را به خود جذب کرده است. از پزشک و عکاس و آرایشگر گرفته تا پرستار‌های خانگی.
این امکانات لاکچری که هرکدام می‌تواند به‌خودی‌خود جای بحث داشته باشد، با شیوه‌های تبلیغاتی نوین مشتری‌های زیادی را به‌سمت خود کشانده است، با یکی از آرایشگاه‌های حیوانات تماس می‌گیریم، بعد از توضیحات اپراتور بخش مورد نظر را انتخاب کرده و بعد از آنکه دانه به دانه اسم آرایشگر‌ها را می‌گوید، یکی از آنها را انتخاب می‌کنیم، قیمت اصلاح موی حیوانات از ۲۲۰ تا ۴۰۰ هزار تومان، شست‌وشو ۲۰۰ هزار تومان و رسیدگی به ناخن‌ها ۱۲۰ هزار تومان! با آرایشگاه زنانه‌ای درهمان منطقه تماس می‌گیریم و بدون تشریفات و اپراتور، آرایشگر مستقیما تلفن را جواب می‌دهد، کوتاهی مو از ۶۰ تا ۱۲۰ هزار تومان و مانیکور ناخن از ۵۰ تا ۸۰ هزار تومان!
پت کافه با منوی مخصوص حیوانات و انسان‌ها در کنار هم، بخش دیگری از این زنجیره امکانات لاکچری است! آتلیه‌های عکاسی حیوانات هر عکس را به‌صورت دیجیتال ۱۰۰ هزار تومان قیمت می‌دهند و هزینه یک کلیپ یک دقیقه‌ای را از یک میلیون تومان به بالا اعلام می‌کنند. هتل‌ها و پانسیون‌های حیوانات شبی ۲۰۰ هزار تومن هزینه اسکان می‌گیرند و هر فرد خودش باید غذای حیوان خودش را به پانسیون ببرد، عملکرد پانسیون‌ها به این صورت است که از ۱۰ صبح تا ۱۰ شب حیوان را به پارک می‌برند و از ۱۰ شب به بعد در محفظه‌های مخصوص برای خواب قرار می‌دهند.
کلاس‌های آموزشی حیوانات هم جالب است، برای پنج جلسه بیش از ۴ میلیون تومان هزینه دریافت می‌کنند، محل دفع را یاد می‌دهند و چند ناهنجاری دیگر را! همچنین کاشت میکروچیپ ۳۵۰ هزار تومان است و برای ادکلن مخصوص حیوانات از ۷۰۰ هزار تومان به بالا قیمت می‌دهند.
این بازار پرزرق و برق چند مشتری دارد؟!
از صحبت با چند دامپزشک از نقاط مختلف کشور به یک جمع‌بندی کلی می‌رسیم، به‌طور منطقی می‌توان گفت به ازای هر ۱۰۰ خانواده یک حیوان شناسنامه‌دار و ۵ حیوان بی‌شناسنامه وجود دارد. همچنین در سال ۸۸ آماری منتشر شد که طبق آن یک میلیون حیوان خانگی شناسنامه‌دار در کشور وجود داشت، برخی دامپزشکان و فعالان این صنعت معتقدند صنعت حیوانات خانگی رشدی ۳۰۰ تا ۴۰۰ درصدی دارد، همچنین آمار حیوانات خانگی غالبا توسط گردش مالی این بازار به‌دست می‌آید، اما به‌دلیل رسمی نبودن این بازار در ایران، رقم دقیقی را نمی‌توان گفت، ولی می‌توان در‌مجموع این صحبت‌ها ۷، ۸ میلیون حیوان خانگی شناسنامه‌دار و بی‌شناسنامه را در کشور متصور شد. یعنی چیزی در حدود یک‌دهم جمعیت ایران! البته این آمار مجموع حیوانات خانگی به همراه حیواناتی همچون مرغ و خروس و کبک و کبوتر است و صرفا مربوط به حیوانات زینتی نیست.
اولین هزینه‌ای که هرکس برای داشتن یک حیوان خانگی متحمل می‌شود، هزینه خرید خود حیوان است. نکته قابل‌توجه این است که هنوز قوانین و نظارت خاصی برای این بخش وجود ندارد و می‌توان گفت خرید و فروش حیوانات خانگی با قیمت‌های گزاف به‌صورت زیرپله‌ای انجام می‌شود.
به‌طوری که هر سایت، هر مطب دامپزشکی و هر پت‌شاپ قیمت خاص خود را دارد. حتی اگر سری به سایت‌های فروش حیوانات خانگی بزنید، مشاهده می‌کنید برای بسیاری از این حیوانات قیمت مشخصی درج نشده و به‌صورت توافقی به فروش می‌رسند. قیمت‌ها وابسته به نوع نژاد، سن، فنوتیپ و خلوص ژنوتیپی متفاوت است و هرچه حیوان از گونه‌های نادرتر باشد، این قیمت افزایش می‌یابد. برای مثال سگ‌های فنجانی از ۴۰ میلیون تومان به بالا فروخته می‌شوند، درحالی که می‌توان شیتزو را با قیمت حدودی پنج‌میلیون تومان خریداری کرد.
بررسی قیمت حیوانات در سال ۹۴ و سال ۱۴۰۰ نشان از تورمی دارد که حتی دامن حیوانات را هم گرفته است، در سال ۹۴ توله‌سگ هاسکی یک‌میلیون‌و ۲۰۰ هزار تومان و توله‌سگ پاگ به قیمت سه‌میلیون تومان به فروش می‌رسید، اما اکنون توله‌سگ هاسکی ۳۳۰۰ و توله‌سگ پاگ ۲۰ میلیون تومان قیمت دارد.
یک گربه پرشین هیمالین اصیل در سال ۹۴ به قیمت یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسید و درحال حاضر شما می‌توانید با قیمت پایه ۱۰ میلیون تومان این گربه را خریداری کنید.
حیوانات خاص نیز همیشه موردتوجه عده‌ای قرار دارند و از بین حیوانات خاص می‌توان چین‌چیلا را نام برد. در سال ۹۴ چین‌چیلا با قیمت ۶۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسید، اما این حیوان درحال حاضر در بازار‌های ایران تقریبا یافت نمی‌شود و در بازار‌های جهانی به قیمت معادل ۲۴ میلیون تومان به فروش می‌رسد.
در همان سال سنجاب سیاه وارداتی به قیمت ۹۰۰ هزار تومان و سنجاب پرنده به قیمت ۶۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسید، با پیگیری‌هایی که داشتیم نتوانستیم نمونه این سنجاب‌ها را پیدا کنیم، اما سنجاب معمولی و ساده اکنون با قیمت پایه دومیلیون تومان در بازار فروخته می‌شود. نکته قابل‌توجه این است که این بازار‌ها هرچقدر هم که افزایش قیمت داشته باشند، مصرف‌کننده‌هایشان نه‌تن‌ها کاهش نمی‌یابند بلکه به مرور رو به رشد هستند.
قاچاق ادامه دارد
در سال‌های اخیر با افزایش تحریم‌ها و محدودیت‌های ارزی، از آنجایی که غذای سگ و گربه کالای اساسی محسوب نمی‌شد، واردات آنها از سال ۱۳۹۹ ممنوع شد. ممنوعیت واردات غذای حیوانات خانگی در ابتدا برای دارندگان آنها نگران‌کننده بود، اما در زمان کوتاهی محصولات کارخانه‌های داخلی جایگزین کالا‌های خارجی شدند و با کیفیت مناسبی که داشتند، نگرانی‌ها را رفع کردند، با وجود این با تماس با هریک از مراکز نگهداری حیوانات خانگی یا پت‌شاپ‌ها می‌توان غذای خارجی را برای این حیوانات تهیه کرد! وجود غذا‌های خارجی در بازار و نبودن آمار آنها در آمار گمرک نشان از قاچاق دارد، هرچند دارندگان این محصولات با نادیده گرفتن زمان انقضای محصول، ادعا می‌کنند پیش از ممنوعیت وارد کرده‌اند و همچنان موجودی دارند. آمار‌های گمرک نشان می‌دهند واردات سگ و گربه و سایر این دست حیوانات خانگی در آمار رسمی جایی ندارد، این درحالی است که تب نگهداری از حیوانات خانگی در سال‌های اخیر تند‌تر شده، به‌طوری که پیش‌بینی‌های بازار نشان می‌دهد واردات حیوانات و غذای وارداتی آنها، به تجارتی پرسود تبدیل شده که بخش عمده آن با قاچاق انجام می‌شود. سگ، گربه، انواع خزندگان و پرندگان جایگاهی در واردات رسمی ندارند و از مبادی رسمی تنها اسب، اسب عربی، میمون، گاو، گوسفند، بز و جوجه‌گوشتی تخم‌گذار و سایر حیوانات با اهداف مختلفی ازجمله اصلاح و تکثیر نژادی، انجام آزمایش‌ها، تحقیقات پزشکی، استفاده در موارد تفریحی و ورزشی به کشور وارد می‌شوند.
با یکی از دامپزشکان و پت‌شاپ‌داران ساکن در مرز‌های غربی صحبت کردیم که صراحتا می‌گوید: «غذا برای سگ یا هر حیوان دیگری بخواهید ما قاچاق می‌آوریم، رویال کنین دوکیلوگرمی مینی‌پاپی ۹۴۰ هزار تومان و رویال کنین شیتزو پاپی ۱.۵ کیلویی یک‌میلیون‌و۵۰هزار تومان»! همچنین یادآوری کرد که هر حیوانی را ظرف ۴۸ ساعت می‌تواند تهیه کند. با آنکه واردات این غذا‌ها به کشور ممنوع هستند، اما مسئولان این فروشگاه‌ها با روش‌های غیرقانونی آنها را وارد کشور می‌کنند و در پاسخ به چرایی چندبرابری قیمت‌ها افزایش قیمت دلار را بهانه می‌کنند.
ممنوعیت واردات رفع شد
بررسی آمار‌ها نشان می‌دهد از هشتم اردیبهشت سال ۱۳۹۸ واردات غذای سگ و گربه ممنوع و این کالا جزء کالا‌های غیرضروری شمرده شد. تا پیش از ممنوعیت، ایران یکی از بزرگ‌ترین وارد‌کنندگان غذای حیوانات در خاورمیانه بوده است. طبق این آمار‌ها ایران درسال ۲۰۱۸ از کشور‌هایی همچون لهستان، ترکیه، تایلند، ایتالیا، بلژیک، فرانسه و آلمان غذای مخصوص سگ و گربه وارد کرده است و کشورهای فرانسه، آلمان و تایلند عمده واردات غذای سگ و گربه ایران را تشکیل می‌دادند.
ارزش دلاری واردات غذای سگ و گربه در سال ۹۵ بعد از توافق برجام به میزان قابل‌توجهی بالا رفت و با رشدی ۲۵ درصدی، ۲۶۰۰ تن غذای سگ و گربه وارد کشور شد، درحالی که در سال ۹۴ مقدار ۲۰۷۲ تن خوراک حیوانات خریداری شده بود. همچنین ارزش واردات در سال ۹۶ به میزان ۱۰ میلیون دلار بود و در سال ۹۷ به هفت‌میلیون دلار رسید. طی سال ۱۳۹۸ وزن واردات غذای سگ و گربه ۳.۵ میلیون تن بوده که در نوع خود رقم عجیب و غریبی است.
در سال ۱۳۹۸ حدود ۱۵۷۰ تن غذای سگ و گربه وارد کشور شد، با ممنوعیت واردات، بعید به نظر می‌رسید واردات دوباره از سر گرفته شود، اما بررسی ارقام واردات غذای سگ و گربه تعرفه (۲۳۰۹۱۰۰۰) در آمار‌های گمرک نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۹ رقمی برای واردات این محصول ثبت نشده، اما در ۹ ماهه امسال ظاهرا ممنوعیت واردات برداشته شده؛ چراکه حدود ۶۱ تن از این محصول به ارزش ۱۵۰ هزار دلار وارد کشور شده است.
با حجم انبوهی از غذای سگ و گربه که در پت‌شاپ‌های داخل شهر تهران دیده می‌شود، به نظر می‌رسد قاچاق همچنان ادامه دارد. به یکی از فروشندگان در اپلیکیشن دیوار پیام دادیم که می‌گوید درحال حاضر از همان یک محصولی که قیمت گرفتیم ۳۰ تن در انبار خود دارند و تا سه هفته دیگر ۱۵ تن دیگر به این محصول اضافه می‌شود. این آمار پرواضح است که با واردات ۶۱ تن همخوانی ندارد.
فرهیختگان: در سال‌های اخیر با افزایش موج‌های حمایت از حقوق حیوانات و شیوع ویروس کرونا و خانه‌نشینی افراد، تعداد خانواده‌هایی که حیوان خانگی نگهداری می‌کنند، افزایش یافته است، به‌گونه‌ای‌که حتی آپارتمان‌نشینی نیز نتوانسته مانع از نگهداری حیوانات خانگی شود. با گذشت زمان، نگهداری از این حیوانات با شکل و شمایل جدیدتری وارد زندگی شهرنشین‌ها شده است. براساس آمار‌ها ۹۰ درصد حیوانات خانگی زینتی (غیر از خروس و مرغ و امثال آن) سگ‌ها و گربه‌ها هستند. این حیوانات اغلب نژاد وارداتی دارند و نگهداری از آنها نیاز به هزینه‌های زیادی دارد. در ظاهر واردات حیوانات خانگی انجام نمی‌شود، اما حالا جای‌جای شهر پر از حیواناتی است که اساسا نژاد آنها خارجی است؛ از سگ نژاد هاسکی که اصالتا سگ قطب شمال است گرفته تا سگ‌های مینیاتوری! هزینه‌ها هم در نوع خود جالب‌توجه هستند. هزینه نگهداری حیوانات خانگی زینتی به طور میانگین ماهانه از ۵۰۰ هزار تومان شروع شده و تا ده‌ها میلیون تومان هم می‌رسد.
هزینه یک حیوان به اندازه هزینه یک خانوار
عموما برای نگهداری از حیوانات در خانه، غذای مخصوص، انواع ویتامین‌ها، دارو‌ها و واکسن‌ها، وسایل بازی و محیطی برای استراحت حیوان، جزء ملزومات است. از دیگر وسایل موردنیاز می‌توان به ظرف غذا، قلاده، قفس، شامپو، کیف حمل‌ونقل، شانه، ناخن‌گیر، لباس مخصوص و... هم اشاره کرد که هزینه اضافه‌تری را می‌خواهند. قیمت لباس‌های مخصوص از ۳۵۰ هزار تومان، شانه و پرزگیر از ۲۵۰ هزار تومان، ظرف غذا استیل به اندازه متوسط از ۳۰۰ هزار تومان، شامپو از ۵۰ تا ۱۸۰ هزار تومان، مکمل‌ها و دارو‌ها از ۳۰ هزار تومان، قلاده از ۴۰ هزار تومان و قلاده خارجی از ۲۰۰ هزار تومان، غذای تشویقی از ۴۰ هزار تومان، خاک گربه از ۳۰ هزار تومان، وسیله بازی از ۱۵ هزار تومان، شیرخشک برای زیر ۳ ماه هر وعده ۱۷ هزار تومان، لوازم بهداشتی از ۵۰ هزار تومان، دماسنج، رطوبت‌سنج، لامپ نوری از ۴۰ هزار تومان و وان حمام از ۵۰ هزار تومان قیمت دارند.
علاوه‌بر این حیواناتی مثل سگ، گربه و برخی از پرندگان و خزندگان حداقل به ۲ بار چکاپ در ماه نیاز دارند، در کلینیک‌ها و بیمارستان‌های دامپزشکی معمولا معاینه اولیه بعد از خرید حیوان خانگی، خوراندن قرص ضدانگل یا انگل‌زدایی، کوتاه کردن موها، گرفتن ناخن، تمیز کردن گوش، واکسیناسیون، چکاپ دوره‌ای، خرید غذا و لوازم حیوان خانگی، جرم‌گیری دندان، جراحی‌های سبک و انتخابی مانند عقیم‌سازی، جراحی‌های خارج از حفره شکمی، صدور شناسنامه، کاشت میکروچیپ، صدور گواهی سلامت و... انجام می‌گیرد.
براساس تماس‌های گرفته شده با مراکز درمانی حق ویزیت در هر بار از ۷۰ هزار تومان به بالا شروع می‌شود، ولی اگر حیوان‌تان از حضور در کلینیک مضطرب و بی‌قرار می‌شود؛ مجبور به پرداخت هزینه بیشتر برای ویزیت در خانه خواهید شد که این هزینه نیز به هزینه‌های یادشده اضافه می‌شود. همچنین گربه‌ها نیازمند جویدن چمن هستند و باید حتما گلدانی پوشیده از چمن برایشان فراهم کنید.
افزایش قیمت همراه با افزایش مشتری نشان می‌دهد طبقه‌ای از افراد جامعه هستند که می‌توانند هزینه‌های بالایی را فقط برای تغذیه حیوان خانگی خود بپردازند. هزینه‌های اساسی برای نگهداری از حیوان خانگی که نمی‌توان از آنها چشم‌پوشی کرد به‌طور کلی از ۱۵۰ هزار تومان تا ۵۰۰ هزار تومان در ماه است که برابر با مجموع ۳ تا ۱۱ یارانه ماهانه فرد می‌شود.
برخی از فروشگاه‌های اینترنتی وعده غذایی یک سگ را به مبلغ ۳ میلیون تومان می‌فروشند، قابل ذکر است هر بسته ۲ کیلویی نهایتا می‌تواند پاسخگوی ۱۰ روز برای غذای یک سگ باشد.
غذای گربه نسبت به غذای سگ مقداری ارزان‌تر است و میانگین ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان خرج غذای ماهانه آن می‌شود. پرندگان نسبت به سگ و گربه خرج ماهانه کمتری دارند و می‌توان به‌طور میانگین رقم ۱۰۰ هزار تومان را برای تغذیه آنها گفت، اما به‌طور دقیق این رقم وابسته به بزرگی و نوع پرنده است. برای مثال عروس هلندی در بین پرندگان حساسیت زیادی دارد و توجه بیشتری باید به تغذیه‌اش شود، اما نگهداری فنچ آسان‌تر است. در این بین جوندگان (برای مثال خرگوش و خوکچه) کمترین خرج خوراک ماهانه را دارند و میانگین ۵۰ هزار تومان خرج تغذیه آنها می‌شود، اما خزندگانی مثل ایگوآنا و مار قیمت نگهداری بالاتری دارند. این حیوانات به دلیل گوشت‌خوار بودن می‌توانند ماهانه بالای ۵۰۰ هزار تومان را برای تغذیه خود اختصاص دهند. نکته قابل توجه این است که حیوانات به غذای مصرفی خود عادت می‌کنند و در صورت استفاده از یک برند، از طرف دامپزشک‌ها به شما توصیه می‌شود که همان برند را در مصرف‌های بعدی تهیه کنید.
۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان برای واکسن
درست است که برخی خانه‌های حمایت از حیوانات وجود دارند که با کمک حامیان و دوستداران حیوانات بی‌پناه به درمان حیوانات می‌پردازند، اما آنها هم برای ارائه خدمات درقالب پکیج‌های حمایتی، هزینه می‌گیرند.
بنابراین برای درمان حیوان خود، ناچار به مراجعه به مراکز درمانی هستید. در تهران ۵ بیمارستان تخصصی دامپزشکی و بیش از ۱۰۰ پت شاپ و کلینیک دامپزشکی وجود دارد که میانگین ویزیت آنها ۷۰ هزار تومان است.
داروی انگل بین پرنده و سگ و گربه مشترک است و ماهانه تکرار می‌شود و باید مصرف شود، اما واکسن چندگانه و واکسن هاری به همه گونه‌ها تعلق ندارد. قیمت واکسن چندگانه از ۲۵۰ تا ۴۰۰ هزار تومان است و در ابتدا به فاصله ۴۵ روز و یک‌ماه و بعد از آن سالانه مصرف می‌شود، همچنین واکسن هاری از ۸۰ تومان تا ۱۵۰ هزار تومان قیمت دارد.
هزینه مکمل‌ها و دارو‌های سگ و گربه میانگین ۵۰ تا ۱۵۰ هزار تومان در ماه می‌شود و این هزینه در جوندگان، پرندگان و خزندگان متغیر است. بیماری حاصل از ویروس کرونای جدید، آخرین بیماری مشترک شناخته‌شده بین انسان و حیوان بود و تاکنون از حدود افزون بر ۱۷۰۰ عامل بروز بیماری‌ها، بیش از ۵۰ درصدشان مشترک بین انسان و حیوان هستند؛ بنابراین عدم‌رعایت بهداشت در حیوانات می‌تواند سلامت خانواده را به خطر بیندازد و توجه به دارو‌های آنها الزامی است.
گفتنی است از بین ۳۴ نوع واکسن طیور مصرفی در کشور ۱۵ نوع واکسن تولید داخل و ۱۹ نوع دیگر وارداتی است، ۷ نوع واکسن سگ و گربه و ۵ نوع واکسن آبزیان در کشور وجود دارد که درحال حاضر ۷ شرکت و کارخانه واکسن‌سازی به تولید آنها می‌پردازند و مابقی وارداتی هستند.
از هتل تا آرایشگاه و بیمارستان لاکچری حیوانات!
مراکز مربوط به حیوانات خانگی که اکثرا در شمال و غرب تهران وجود دارند، شامل دامپزشکی، پانسیون یا هتل حیوانات، پت شاپ، آتلیه و آرایشگاه حیوانات خانگی می‌شوند و گردش مالی موجود در این بازار اصناف زیادی را به خود جذب کرده است. از پزشک و عکاس و آرایشگر گرفته تا پرستار‌های خانگی.
این امکانات لاکچری که هرکدام می‌تواند به‌خودی‌خود جای بحث داشته باشد، با شیوه‌های تبلیغاتی نوین مشتری‌های زیادی را به‌سمت خود کشانده است، با یکی از آرایشگاه‌های حیوانات تماس می‌گیریم، بعد از توضیحات اپراتور بخش مورد نظر را انتخاب کرده و بعد از آنکه دانه به دانه اسم آرایشگر‌ها را می‌گوید، یکی از آنها را انتخاب می‌کنیم، قیمت اصلاح موی حیوانات از ۲۲۰ تا ۴۰۰ هزار تومان، شست‌وشو ۲۰۰ هزار تومان و رسیدگی به ناخن‌ها ۱۲۰ هزار تومان! با آرایشگاه زنانه‌ای درهمان منطقه تماس می‌گیریم و بدون تشریفات و اپراتور، آرایشگر مستقیما تلفن را جواب می‌دهد، کوتاهی مو از ۶۰ تا ۱۲۰ هزار تومان و مانیکور ناخن از ۵۰ تا ۸۰ هزار تومان!
پت کافه با منوی مخصوص حیوانات و انسان‌ها در کنار هم، بخش دیگری از این زنجیره امکانات لاکچری است! آتلیه‌های عکاسی حیوانات هر عکس را به‌صورت دیجیتال ۱۰۰ هزار تومان قیمت می‌دهند و هزینه یک کلیپ یک دقیقه‌ای را از یک میلیون تومان به بالا اعلام می‌کنند. هتل‌ها و پانسیون‌های حیوانات شبی ۲۰۰ هزار تومن هزینه اسکان می‌گیرند و هر فرد خودش باید غذای حیوان خودش را به پانسیون ببرد، عملکرد پانسیون‌ها به این صورت است که از ۱۰ صبح تا ۱۰ شب حیوان را به پارک می‌برند و از ۱۰ شب به بعد در محفظه‌های مخصوص برای خواب قرار می‌دهند.
کلاس‌های آموزشی حیوانات هم جالب است، برای پنج جلسه بیش از ۴ میلیون تومان هزینه دریافت می‌کنند، محل دفع را یاد می‌دهند و چند ناهنجاری دیگر را! همچنین کاشت میکروچیپ ۳۵۰ هزار تومان است و برای ادکلن مخصوص حیوانات از ۷۰۰ هزار تومان به بالا قیمت می‌دهند.
این بازار پرزرق و برق چند مشتری دارد؟!
از صحبت با چند دامپزشک از نقاط مختلف کشور به یک جمع‌بندی کلی می‌رسیم، به‌طور منطقی می‌توان گفت به ازای هر ۱۰۰ خانواده یک حیوان شناسنامه‌دار و ۵ حیوان بی‌شناسنامه وجود دارد. همچنین در سال ۸۸ آماری منتشر شد که طبق آن یک میلیون حیوان خانگی شناسنامه‌دار در کشور وجود داشت، برخی دامپزشکان و فعالان این صنعت معتقدند صنعت حیوانات خانگی رشدی ۳۰۰ تا ۴۰۰ درصدی دارد، همچنین آمار حیوانات خانگی غالبا توسط گردش مالی این بازار به‌دست می‌آید، اما به‌دلیل رسمی نبودن این بازار در ایران، رقم دقیقی را نمی‌توان گفت، ولی می‌توان در‌مجموع این صحبت‌ها ۷، ۸ میلیون حیوان خانگی شناسنامه‌دار و بی‌شناسنامه را در کشور متصور شد. یعنی چیزی در حدود یک‌دهم جمعیت ایران! البته این آمار مجموع حیوانات خانگی به همراه حیواناتی همچون مرغ و خروس و کبک و کبوتر است و صرفا مربوط به حیوانات زینتی نیست.
اولین هزینه‌ای که هرکس برای داشتن یک حیوان خانگی متحمل می‌شود، هزینه خرید خود حیوان است. نکته قابل‌توجه این است که هنوز قوانین و نظارت خاصی برای این بخش وجود ندارد و می‌توان گفت خرید و فروش حیوانات خانگی با قیمت‌های گزاف به‌صورت زیرپله‌ای انجام می‌شود.
به‌طوری که هر سایت، هر مطب دامپزشکی و هر پت‌شاپ قیمت خاص خود را دارد. حتی اگر سری به سایت‌های فروش حیوانات خانگی بزنید، مشاهده می‌کنید برای بسیاری از این حیوانات قیمت مشخصی درج نشده و به‌صورت توافقی به فروش می‌رسند. قیمت‌ها وابسته به نوع نژاد، سن، فنوتیپ و خلوص ژنوتیپی متفاوت است و هرچه حیوان از گونه‌های نادرتر باشد، این قیمت افزایش می‌یابد. برای مثال سگ‌های فنجانی از ۴۰ میلیون تومان به بالا فروخته می‌شوند، درحالی که می‌توان شیتزو را با قیمت حدودی پنج‌میلیون تومان خریداری کرد.
بررسی قیمت حیوانات در سال ۹۴ و سال ۱۴۰۰ نشان از تورمی دارد که حتی دامن حیوانات را هم گرفته است، در سال ۹۴ توله‌سگ هاسکی یک‌میلیون‌و ۲۰۰ هزار تومان و توله‌سگ پاگ به قیمت سه‌میلیون تومان به فروش می‌رسید، اما اکنون توله‌سگ هاسکی ۳۳۰۰ و توله‌سگ پاگ ۲۰ میلیون تومان قیمت دارد.
یک گربه پرشین هیمالین اصیل در سال ۹۴ به قیمت یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسید و درحال حاضر شما می‌توانید با قیمت پایه ۱۰ میلیون تومان این گربه را خریداری کنید.
حیوانات خاص نیز همیشه موردتوجه عده‌ای قرار دارند و از بین حیوانات خاص می‌توان چین‌چیلا را نام برد. در سال ۹۴ چین‌چیلا با قیمت ۶۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسید، اما این حیوان درحال حاضر در بازار‌های ایران تقریبا یافت نمی‌شود و در بازار‌های جهانی به قیمت معادل ۲۴ میلیون تومان به فروش می‌رسد.
در همان سال سنجاب سیاه وارداتی به قیمت ۹۰۰ هزار تومان و سنجاب پرنده به قیمت ۶۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسید، با پیگیری‌هایی که داشتیم نتوانستیم نمونه این سنجاب‌ها را پیدا کنیم، اما سنجاب معمولی و ساده اکنون با قیمت پایه دومیلیون تومان در بازار فروخته می‌شود. نکته قابل‌توجه این است که این بازار‌ها هرچقدر هم که افزایش قیمت داشته باشند، مصرف‌کننده‌هایشان نه‌تن‌ها کاهش نمی‌یابند بلکه به مرور رو به رشد هستند.
قاچاق ادامه دارد
در سال‌های اخیر با افزایش تحریم‌ها و محدودیت‌های ارزی، از آنجایی که غذای سگ و گربه کالای اساسی محسوب نمی‌شد، واردات آنها از سال ۱۳۹۹ ممنوع شد. ممنوعیت واردات غذای حیوانات خانگی در ابتدا برای دارندگان آنها نگران‌کننده بود، اما در زمان کوتاهی محصولات کارخانه‌های داخلی جایگزین کالا‌های خارجی شدند و با کیفیت مناسبی که داشتند، نگرانی‌ها را رفع کردند، با وجود این با تماس با هریک از مراکز نگهداری حیوانات خانگی یا پت‌شاپ‌ها می‌توان غذای خارجی را برای این حیوانات تهیه کرد! وجود غذا‌های خارجی در بازار و نبودن آمار آنها در آمار گمرک نشان از قاچاق دارد، هرچند دارندگان این محصولات با نادیده گرفتن زمان انقضای محصول، ادعا می‌کنند پیش از ممنوعیت وارد کرده‌اند و همچنان موجودی دارند. آمار‌های گمرک نشان می‌دهند واردات سگ و گربه و سایر این دست حیوانات خانگی در آمار رسمی جایی ندارد، این درحالی است که تب نگهداری از حیوانات خانگی در سال‌های اخیر تند‌تر شده، به‌طوری که پیش‌بینی‌های بازار نشان می‌دهد واردات حیوانات و غذای وارداتی آنها، به تجارتی پرسود تبدیل شده که بخش عمده آن با قاچاق انجام می‌شود. سگ، گربه، انواع خزندگان و پرندگان جایگاهی در واردات رسمی ندارند و از مبادی رسمی تنها اسب، اسب عربی، میمون، گاو، گوسفند، بز و جوجه‌گوشتی تخم‌گذار و سایر حیوانات با اهداف مختلفی ازجمله اصلاح و تکثیر نژادی، انجام آزمایش‌ها، تحقیقات پزشکی، استفاده در موارد تفریحی و ورزشی به کشور وارد می‌شوند.
با یکی از دامپزشکان و پت‌شاپ‌داران ساکن در مرز‌های غربی صحبت کردیم که صراحتا می‌گوید: «غذا برای سگ یا هر حیوان دیگری بخواهید ما قاچاق می‌آوریم، رویال کنین دوکیلوگرمی مینی‌پاپی ۹۴۰ هزار تومان و رویال کنین شیتزو پاپی ۱.۵ کیلویی یک‌میلیون‌و۵۰هزار تومان»! همچنین یادآوری کرد که هر حیوانی را ظرف ۴۸ ساعت می‌تواند تهیه کند. با آنکه واردات این غذا‌ها به کشور ممنوع هستند، اما مسئولان این فروشگاه‌ها با روش‌های غیرقانونی آنها را وارد کشور می‌کنند و در پاسخ به چرایی چندبرابری قیمت‌ها افزایش قیمت دلار را بهانه می‌کنند.
ممنوعیت واردات رفع شد
بررسی آمار‌ها نشان می‌دهد از هشتم اردیبهشت سال ۱۳۹۸ واردات غذای سگ و گربه ممنوع و این کالا جزء کالا‌های غیرضروری شمرده شد. تا پیش از ممنوعیت، ایران یکی از بزرگ‌ترین وارد‌کنندگان غذای حیوانات در خاورمیانه بوده است. طبق این آمار‌ها ایران درسال ۲۰۱۸ از کشور‌هایی همچون لهستان، ترکیه، تایلند، ایتالیا، بلژیک، فرانسه و آلمان غذای مخصوص سگ و گربه وارد کرده است و کشورهای فرانسه، آلمان و تایلند عمده واردات غذای سگ و گربه ایران را تشکیل می‌دادند.
ارزش دلاری واردات غذای سگ و گربه در سال ۹۵ بعد از توافق برجام به میزان قابل‌توجهی بالا رفت و با رشدی ۲۵ درصدی، ۲۶۰۰ تن غذای سگ و گربه وارد کشور شد، درحالی که در سال ۹۴ مقدار ۲۰۷۲ تن خوراک حیوانات خریداری شده بود. همچنین ارزش واردات در سال ۹۶ به میزان ۱۰ میلیون دلار بود و در سال ۹۷ به هفت‌میلیون دلار رسید. طی سال ۱۳۹۸ وزن واردات غذای سگ و گربه ۳.۵ میلیون تن بوده که در نوع خود رقم عجیب و غریبی است.
در سال ۱۳۹۸ حدود ۱۵۷۰ تن غذای سگ و گربه وارد کشور شد، با ممنوعیت واردات، بعید به نظر می‌رسید واردات دوباره از سر گرفته شود، اما بررسی ارقام واردات غذای سگ و گربه تعرفه (۲۳۰۹۱۰۰۰) در آمار‌های گمرک نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۹ رقمی برای واردات این محصول ثبت نشده، اما در ۹ ماهه امسال ظاهرا ممنوعیت واردات برداشته شده؛ چراکه حدود ۶۱ تن از این محصول به ارزش ۱۵۰ هزار دلار وارد کشور شده است.
با حجم انبوهی از غذای سگ و گربه که در پت‌شاپ‌های داخل شهر تهران دیده می‌شود، به نظر می‌رسد قاچاق همچنان ادامه دارد. به یکی از فروشندگان در اپلیکیشن دیوار پیام دادیم که می‌گوید درحال حاضر از همان یک محصولی که قیمت گرفتیم ۳۰ تن در انبار خود دارند و تا سه هفته دیگر ۱۵ تن دیگر به این محصول اضافه می‌شود. این آمار پرواضح است که با واردات ۶۱ تن همخوانی ندارد.
