برنامه ریزی ها برای سفرهای نوروزی در حالی پیش می رود که اخیرا اخبار جدیدی از افزایش قیمت بلیط هواپیما بعد از فروردین 1401 به گوش می رسد. به همین دلیل نیز، رئیس سازمان هواپیمایی کشور در آخرین گفت و گوی خبری خود، ضمن تکذیب شایعه های مطرح شده عنوان کرد، هیچ ایرلاینی حق گرانفروشی بلیط در ایام عید را ندارد و غیراینصورت مصداق بروز تخلف خواهد بود.
آبان 99 بود که پس از شیوع موج کرونا، ستاد ملی مقابله با کرونا پس از جلسه ای تصوب کرد که از این پس ایرلاین ها مجاز خواهند بود صرفا با 60% ظرفیت خود، مسافر پذیرش کنند. این مصوبه از آغاز ابلاغ با موجی از اعتراضات گسترده شرکت های هواپیمایی و کارشناسان این حوزه همراه بود؛ چراکه تا پیش از آن، به دلیل تحریم های فلج کننده، عملا سرپاماندن ایرلاین ها غیرممکن شده بود. با این حال، این مصوبه در ابتدا به صورت ضد و نقیض و با گزارشاتی پراکنده از تخلافات برخی شرکت ها و بعد ها نیز به صورت کامل با رعایت ظرفیت مجاز در هواپیما اجرا شد. تا اینکه در تابستان 1400، قیمت بلیط هواپیما در مسیرهای داخلی با جهشی بی سابقه مواجه شد و نرخ ها در برخی از مسیرهای مهم و پرتردد حتی تا 2 برابر نیز بیش تر شد.
با اینکه ایرلاین ها، افزایش قیمت بلیط ها را به دلیل کاهش ظرفیت به کل رد می کردند و آن را مرتبط با افزایش هزینه سالیانه خود می دانستند اما وزیر راه و شهرسازی در اولین جلسه رسمی خود در حضور خبرنگاران، وعده ی کاهش قیمت ها را داد و عنوان کرد بزودی با ارائه ظرفیت کامل در پذیرش مسافر، نرخ بلیط ها نیز کاهش خواهد داشت. پس از پیگیری های مکرر مجلس برای افزایش به ظاهر غیرقانونی قیمت ها و هم چنین تصویب مجوز پذیرش 100 درصدی مسافر در هواپیماها، نهایتا در آبان 1400 سازمان هواپیمایی کشوری طی جلسه ای مشترک با وزارت راه و شهرسازی، کاهش قیمت بلیط های پرواز را تصویب و نرخنامه ای نیز برای این منظور ابلاغ کرد. پس از انتشار این بخشنامه نیز، قیمت بلیط ها با کاهش محسوسی همراه شد و حتی بلیط های مسیرهای پرتردد و مهمی مثل تهران مشهد و بالعکس که تا پیش از آن به یک میلیون و دویست رسیده بود، تا 500 هزار تومان نیز به فروش می رسید.
پس از تصویب کاهش قیمت بلیط هواپیما و از آنجائی که بخشنامه سازمان هواپیمایی کشوری تنها سقف قیمت مجاز را اعلام می کرد، اخبار جدیدی از قراردادن کف قیمتی 600 هزار تومانی توسط ایرلاین ها به راه افتاد که شکایت و نارضایتی بسیاری از مسافران را در پی داشت. نائب رییس کمسیون عمران مجلس نیز طی گفت و گویی اذعان کرد که افزایش قیمت به این شکل و قراردادن کف قیمت بلیط هواپیما اصلا ممکن نیست؛ زیرا در این صورت، بلیط هایی که ارزان هستند و بعد مسافت کمی دارد و قبلا با قیمت 400 یا 300 هزار تومان فروش می رفتند نیز باید گران تر از همیشه ارائه شوند. این روش با قوانین جمهوری اسلامی در تضاد است.
سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری هم نیز طی گفت و گویی مجزا بیان کرد هیچ زمانی در نرخ بلیت هواپیما کف قیمتی وجود نداشته است. شایعات مطرح شده مبنی بر تعیین کف قیمتی را رد می‌کنم. در صورتی که امنیت و خدمات مسافران تامین شود، ارزان فروشی بلیت مانعی نخواهد داشت.
بعد از فضای نسبتا آرام نرخی که بازار بلیط هواپیما پس از مصوبات آبان 1400 تجربه می کند، این بار شایعه جدیدی مبنی بر افزایش قیمت بلیط هواپیما بعد از فروردین 1400 به گوش می رسد که سبب نگرانی مسافران شده است. کاپیتان محمد محمدی، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری نیز در گفت و گویی اذعان کرد که این اخبار صحت ندارد و ایرلاین ها موظف اند بر اساس نرخنامه دستوری و تا سقف مجاز، بلیط ارائه دهند.
البته طبق قاعده ی همیشگی، با افزایش تقاضای سفر، قیمت بلیط و هتل نیز گران تر می شود؛ اما در مورد سفرهای هوایی، این افزایش نرخ، فقط تا سقف مجاز پیش خواهند رفت. برای مثال، بلیط های مسیر تهران کیش که در تعطیلات نوروز، یکی از پرفروش ترین بلیط های کشور خواهد بود، در حال حاضر (بهمن 1400) دامنه ی نرخی از 800 هزار تومان تا یک میلیون و دویست هزار تومان دارد. اما با نزدیک شدن به تعطیلات و پس از آن نیز احتمالا تا سقف یک میلیون و سیصد و ده هزار تومان (حداکثر مجاز) پیش خواهد رفت.
در یک تبصره ی جداگانه در مورد نرخنامه مصوب سازمان هواپیمایی کشوری، می بایست درنظر گرفته شود که این بخشنامه صرفا شامل بلیط های سیستمی و اکونومی کلاس می شود و کلیه ی بلیط های چارتر و بیزینس کلاس از آن مستثنی خواهند بود.
از یک طرف، صندلی های کابین بیزینس کلاس به دلیل ارائه امکانات بیش تر، از نرخ های بالاتری نسبت به بلیط صندلی های اکونومی کلاس برخوردارند. برای این بلیط ها نیز تاکنون بخشنامه سقف مجاز ارائه نشده و نرخ آن ها بر اساس تصمیم ایرلاین ها تعیین و ارائه می گردد. از طرف دیگر، نرخ گذاری بلیط های چارتری از سوی شرکت های چارترکننده انجام می گردد و با اینکه در بیش تر ایام سال از بلیط های سیستمی ارزان ترند اما در پیک سفر با جهش قیمت حتی بیش تر از سیستمی ها مواجه خواهند بود. ابلاغیه سقف نرخی نیز صرفا برای ایرلاین ها و بلیط های سیستمی ارائه شده است. لذا ممکن است در تعطیلات نوروز، بلیط های چارتری حتی تا 2 برابر قیمت نسبت به سایر ایام سال ارائه شود که کنترل و پیگیری این قیمت ها از اختیار و دسترس شرکت های هواپیمایی خارج است.
یکی دیگر از اخبار پر و صدایی که برای بلیط های پرواز به پا شده، ماجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده است که ۹ درصد به بهای بلیط هواپیما اضافه می شود. به همین دلیل نیز مدیرکل دفتر نظارت بر فرودگاه‌ها، شرکت‌ها و موسسات هوانوردی سازمان هواپیمایی کشوری طی گفت و گویی نسبت به آن واکنش نشان داد و عنوان کرد: « به دلیل وجود برخی ابهامات در این زمینه، احتمال حذف مالیات بر ارزش افزوده از پروازهای خارجی وجود دارد. موضوعی که در این زمینه وجود دارد، مساله مالیات بر ارزش افزوده‌ای است که شش ماه پیش از سوی مجلس تصویب شد و قرار بود از ۱۳ دی ماه امسال اجرایی شود اما این قانون نیاز به دستورالعمل‌های اجرایی دارد که در جلسه ای با سازمان امور مالیاتی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. همچنین این ابهامات به صورت مکتوب در اختیار آن‌ها قرار گرفت و سازمان امور مالیاتی به زودی قرار است، پاسخ آن‌ها را بدهد تا بتوانیم قانون را به صورت شفاف اجرا کنیم.»
وی در ادامه، در مورد بی ربط بودن اجرای این قانون به ایرلاین ها خاطر نشان کرد: « قانون مالیات بر ارزش افزوده هیچ ارتباطی با ایرلاین‌ها ندارد و آن‌ها تنها این مبلغ را از مسافران دریافت کرده به حساب سازمان امور مالیاتی واریز می‌کنند. البته از آن جا که در قانون جدید مصوب مجلس، پنج درصد مالیات عوارض شهرداری حذف شده است، قیمت تمام شده بلیط ها تنها چهار درصد اضافه خواهد شد که در واقع و با توجه به اینکه هم اکنون قیمت در اکثر مسیرها زیر کف نرخی مصوب عرضه می‌شود، جای نگرانی برای مردم نخواهد داشت.»
آخرین موردی که رئیس سازمان هواپیمایی کشوری در گفت و گوی خود بدان اشاره داشت، ماجرای توسعه و تجهیز ناوگان هوایی کشور با هواپیمای جدید بود؛ چراکه پس از توافق برجام مقرر شده بود 200 فروند هواپیمای جدید به ایران فروخته شود. کاپیتان محمد محمدی نیز با اشاره به اینکه هنوز اتفاق جدیدی برای ورود هواپیمای جدید توسط ایرباس رخ نداده، عنوان کرد این شرکت تاکنون به تعهدات خود عمل نکرده، اما ما آماده مذاکرات هستیم.
ماجرای توسعه و تجهیز ناوگان در حالی در دست پیگیری است که به عقیده بسیاری از کارشناسان حوزه هوایی، ایران به حداقل 200 فروند هواپیمای جدید در تایپ های مختلف نیاز دارد. حتی یکی از اعضای کمیسیون عمران مجلس نیز پیش تر و در گفت و گویی عنوان کرده بود حدود 50% از ناوگان هوایی ایران فرسوده است. با این وجود، قوت گرفتن احتمال از سرگیری مذاکرات و احیای دوباره برجام، نوید جدیدی از توسعه و نوسازی هواپیماهای ایران را به وجود آورده است که می تواند نقطه قوتی در صنعت هوانوردی کشور باشد.
با توجه به موارد اذعان شده و قول های مسئولین سازمان هواپیمایی کشوری مبنی بر عدم هر گونه افزایش قیمت در بلیط ها، می توان اینگونه جمع بندی کرد که فعلا خبری از افزایش نخواهد بود. درغیراینصورت هر گونه گرانفروشی به احتمال زیاد به تخلفات مراکز و آژانس های مسافرتی بر می گردد و ارتباطی به ایرلاین ها ندارد. از طرف دیگر، با توجه به شروع موج جدیدی از گسترش ویروس امیکرون و احتمال کاهش ظرفیت پروازها برای قطع زنجیره انتقال، گزینه گران شدن قیمت بلیط ها هم چنان وجود دارد که البته این مورد در حال حاضر صرفا نظریه ای تایید نشده است.
