ناباروری یا کاهش قدرت باروری علل متعددی دارد و سهم علل مردانه و زنانه در بروز ناباروری تقریباً برابر است.
کاوه سلطان‌زاده جراح و متخصص اورولوژی و ناباروری مردان، گفت: مطالعات اپیدمیولوژیک نشان می‌دهد که طی ۵۰ سال گذشته میزان اسپرم مردان حدود ۵۰ درصد کاهش یافته است. این آمار نشان می‌دهد تغییراتی در سبک زندگی جوامع رخ داده که به تدریج توان باروری را کاهش داده است. تأثیر سبک زندگی بر قدرت باروری محدود به دوران بزرگسالی و پس از بلوغ نیست. سلول‌های زایای تولید مثلی از زمان جنینی شکل می‌گیرند، بنابراین سبک زندگی پدر و مادر در زمان لقاح و بارداری نیز در قدرت باروری فرزند مؤثر است.
وی بیان کرد: وقتی زن و مردی تصمیم به فرزندآوری می‌گیرند، باید از ابتدا سبک زندگی سالم را در پیش بگیرند. برای نمونه، اگر مادری در دوران بارداری سیگار یا قلیان بکشد، ممکن است به سلول‌های اسپرماتوگونیا یا سلول‌های مادر اسپرم‌ساز در جنین پسر آسیب وارد شود و این فرزند در آینده با مشکل ناباروری مواجه شود. بنابراین، اصلاح سبک زندگی باید از زمان تصمیم به بارداری آغاز شود.
سلطان‌زاده با اشاره به نقش تغذیه در قدرت باروری، گفت: یکی از شاخص‌های سبک زندگی، تغذیه است. رژیم غذایی هر فرد بر توان باروری او اثرگذار است. مصرف فست فودها، غذاهای پرچرب، پروتئین بیش از حد و گوشت قرمز زیاد، برای سلامت باروری مردان مضر است و می‌تواند تعداد و کیفیت اسپرم را کاهش دهد. توصیه ما به آقایانی که دچار ناباروری یا کاهش قدرت باروری‌اند، این است که میزان دریافت آنتی‌اکسیدان‌ها را در رژیم غذایی روزانه‌شان افزایش دهند. میوه‌ها و سبزیجات تازه، عسل، کنجد، بادام، ماهی، سیاه‌دانه و جوانه گندم و جو از منابع خوب آنتی‌اکسیدان‌ها هستند.
وی افزود: ورزش منظم و مستمر همان‌گونه که برای سلامت عمومی مفید است، باعث بهبود کیفیت اسپرم و در نتیجه، بهبود توان باروری شود. در واقع، ورزش منظم با کاهش چربی بدن و نگه‌داشتن شاخص توده بدنی (BMI) در محدوده سالم، باعث ارتقا کیفیت اسپرم می‌شود. اما ذکر این نکته ضروری است که ورزش‌های سنگین که دمای بدن را افزایش می‌دهند، می‌توانند تأثیر منفی بر توان باروری مردان داشته باشند.
سلطان با اشاره به تأثیر مخرب مکمل‌های استروئیدی بر توان باروری آقایان، خاطرنشان کرد: هر استروئیدی که وارد بدن می‌شود، تعادل بین هیپوتالاموس و هیپوفیز و غدد تولیدمثلی (بیضه‌ها) را دچار اختلال می‌کند. در واقع این استروئیدها باعث کاهش تولید تستوسترون در بیضه‌ها و در نتیجه، کاهش فعالیت سلول‌های اسپرم‌ساز می‌شود. حتی اگر خانمی در دوران بارداری استروئید مصرف کند، ممکن است شکل‌گیری غدد تناسلی جنین پسر دچار اختلال شود. بنابراین، آقایان باید نسبت به اثرات منفی مکمل‌های بدنسازی حاوی استروئید هشیار باشند، زیرا ممکن است آثار جبران‌ناپذیری بر تولید اسپرم داشته باشد.
وی در ادامه بیان کرد: نکته مهم دیگری که آقایان باید به آن توجه داشته باشند، اثرات مخرب افزایش حرارت بیضه‌ها بر تولید و کیفیت اسپرم است. در مشاغلی مانند نانوایی، آشپزی و کار در کوره‌ها که فرد در معرض حرارت بالایی قرار دارد، احتمال بروز ناباروری افزایش می‌یابد. همچنین، نشستن‌های طولانی‌مدت، قرار دادن لپ‌تاپ روی پاها و پوشیدن لباس‌های زیر پلاستیکی و چسبان، با افزایش حرارت بیضه‌ها می‌توانند توان باروری را کاهش دهند.
این متخصص اورولوژی در خصوص تأثیر منفی مصرف سیگار، قلیان، مواد مخدر و مشروبات الکلی هشدار داد و گفت: مواد موجود در سیگار و دخانیات، مانند نیکوتین و آکریلامید باعث افزایش رادیکال‌های آزاد اکسیژن در مایع منی می‌شود و این امر موجب می‌شود کیفیت اسپرم، یعنی تعداد، تحرک و مورفولوژی اسپرم کاهش پیدا کند. مصرف مشروبات الکلی نیز باعث می‌شود نسبت تستوسترون به استروژن کاهش یابد و در نتیجه تولید اسپرم کم شود. الکل نیز همانند دخانیات رادیکال‌های آزاد اکسیژن را افزایش می‌دهد. افزون بر این‌ها، مصرف مشروبات الکلی، موجب کاهش میل جنسی، اختلالات نعوظ و در نتیجه کاهش توان باروری می‌شود.
وی در ادامه به یک عادت نادرست در میان آقایان اشاره کرد و افزود: متأسفانه بسیاری از آقایان عادت دارند گوشی موبایل خود را در جیب‌های بغل شلوار بگذارند. این کار هم بیضه‌ها را در معرض آسیب حرارتی قرار می‌دهد هم در معرض امواج مضر و در طولانی‌مدت قدرت باروری را کاهش می‌دهد.
سلطان زاده در پایان یادآور شد: ناباروری علل گوناگونی دارد، از جمله علل ژنتیکی، علل هورمونی و سابقه ضربه یا آسیب به دستگاه تناسلی که بروز آنها خارج از اراده و کنترل فرد است. اما سبک زندگی کاملاً در حیطه کنترل و اراده فرد است و بنابراین، می‌توان با اصلاح سبک زندگی، از آسیب‌های احتمالی به قدرت باروری پیشگیری کرد. آقایان با در
پیش گرفتن یک سبک زندگی سالم و پرهیز از هرگونه استرس روانی و جسمی‌ای که باعث افزایش رادیکال‌های آزاد اکسیژن می‌شود، می‌توانند توان باروری خود را افزایش دهند.
مهر
