یورونیوز: دانشمندان روز پنجشنبه ۱۲ مه (۲۲ اردیبهشت) برای نخستین بار تصویری از سیاه‌چاله بزرگ مرکز کهکشان راه شیری را منتشر کردند.
تصویربرداری از این سیاه‌چاله که به نام «کمان ای» (Sagittarius A*) خوانده می‌شود، توسط تلسکوپ افق رویداد (EHT) انجام شده است. این تلسکوپ پیشتر در سال ۲۰۱۹ میلادی تصویری از یک سیاه‌چاله‌دیگر، اما در کهکشانی متفاوت، را ثبت کرده بود.
«کمان ای» در مرز صورت فلکی «کمان» و «عقرب» قرار دارد. این سیاه‌چاله در فاصله ۲۶ هزار سال نوری از زمین واقع شده است و جرمی ۴ میلیون برابر خورشید دارد. آندریا گز از دانشگاه کالیفرنیا و راینهارد گنزل از موسسه ماکس پلانک پیشتر برای محاسبه جرم این سیاه‌چاله در سال ۲۰۲۰ موفق به دریافت جایزه نوبل فیزیک شده بودند.
سیاه‌چاله‌ها اجرام فوق‌العاده پرجرم با گرانشی قوی هستند که حتی نور هم نمی‌تواند از جاذبه آنان فرار کند و از نگاه ناظر بیرونی پدیده‌ای «سوسو زن» در شب به چشم می‌آیند. امری که تصویربرداری از آن‌ها از فاصله دور را بسیار چالش‌برانگیز می‌کند.
دانشمندان در این پروژه فضای کهکشان راه شیری را به امید یافتن حلقه‌ای از نور که اصطلاحا «شبح سیاه‌چاله» نام دارد کاوش کردند. این حلقه، تشعشعات و ماده متلاشی‌شده فوق‌العاده داغی را نشان می‌داد که در نقاط مرزی سیاه‌چاله موسوم به «افق رویداد» جمع شده‌اند. ذرات نور و هر ماده دیگری اگر از این مرز عبور کنند، به دلیل گرانش شدید سیاه‌چاله به داخل آن سقوط می‌کنند و هرگز نخواهند توانست از آن خارج شوند.
فریال اوزل، اخترشناس در دانشگاه آریزونا، در یک کنفرانس خبری در واشنگتن با ابراز خوشحالی از ثبت تصویر این سیاه‌چاله گفت: «این تصویر حلقه‌ای روشن را نشان می‌دهد که یک دایره تاریک، یا همان سایه سیاه‌چاله، درون آن محاط شده است. در واقع گاز داغی که در اطراف سیاه‌چاله می‌چرخد نوری تولید می‌کند که در نگاه ما به صورت حلقه‌ای درخشان به نظر می‌آید. این نور بسیار به سیاه‌چاله نزدیک است تا حدی که سرانجام توسط سیاه‌چاله بلعیده می‌شود و تنها یک رد تاریک از آن باقی می‌ماند.»
کهکشان راه شیری یک کهکشان مارپیچی است که دستکم ۱۰۰ میلیارد ستاره دارد. اگر از بالا یا پایین به آن نگاه کنیم شبیه یک چرخ‌دنده چرخان به نظر می‌رسد که خورشید ما روی یکی از بازوهای مارپیچی قرار دارد و سیاه‌چاله «کمان ای» در مرکز آن قرار گرفته است.
نخستین سیاه‌چاله‌ای که از آن تصویر برداری شده بود، سیاه‌چاله پرجرم «ام۸۷» نام داشت که در کهکشانی به نام مسیه قرار گرفته بود. آن سیاه‌چاله با جرمی برابر ۶.۵ میلیارد برابر خورشید و فاصله‌ای برابر با ۵۴ میلیون سال نوری از زمین بسیار دورتر و پرجرم‌تر از سیاه‌چاله کهکشان راه شیری است که اکنون تصویربرداری شده است.
اخترشناسان می‌گویند تصویربرداری از سیاه‌چاله «کمان ای» به رغم نزدیکی بیشتر، سخت‌تر است.
لیندی بلکبرن، اخترشناس امواج رادیویی، در این باره می‌گوید: «کمان ای هزار بار کمتر از سیاه‌چاله کهکشان ما هزار بار سریعتر تغییر می‌کند. ما همچنین باید از درون کهکشان خودمان به آن نگاه کنیم تا سیاه‌چاله مرکزی‌اش را ببینیم. این مجموعه عوامل باعث تار شدن دید و ایجاد انحراف در مشاهده آن می‌شود.»
تلسکوپ افق رویداد یک شبکه جهانی از رصدخانه‌ها است که در سال ۲۰۱۲ آغاز به کار کرد و به صورت جمعی برای رصد منابع امواج رادیویی مرتبط با سیاه‌چاله ها کار می‌کند.
خبر ثبت تصویر سیاه‌چاله مرکزی کهکشان راه‌شیری روز پنجشنبه در کنفرانس‌های خبری همزمان در ایالات متحده، آلمان، چین، مکزیک، شیلی، ژاپن و تایوان اعلام شده است.
