جمعه ۳۰ ارديبهشت ۱۴۰۱ | Friday, 20 May 2022
  • ارتباط با انتخاب
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیک
  • |
  • نظرسنجی
جمعه ۳۰ ارديبهشت ۱۴۰۱ | Friday, 20 May 2022
  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • گردشگری
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
جستجو
ویدئو جدیدترین اخبار پربیننده ترین
لایو خبر عکس خواندنی ها اخبار ویژه
  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • گردشگری
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • ارتباط با انتخاب
  • پیوندها
  • آب و هوا
  • اوقات شرعی
  • مجله الکترونیک
  • نظرسنجی
  • آرشیو
ویدیو / فرهاد مجیدی، در واکنش به سوال خبرنگار: وقاحت تا چه حد؟ / عکس کاپیتان تیم من را حذف می‌کنید

ویدیو / فرهاد مجیدی، در واکنش به سوال خبرنگار: وقاحت تا چه حد؟ / عکس کاپیتان تیم من را حذف می‌کنید

ویدیو / دوتار نوازی عثمان محمدپرست و آواز شجریان

ویدیو / دوتار نوازی عثمان محمدپرست و آواز شجریان

ویدیو / ایمنی در مقابل کرونا قابل اندازه‌گیری‌ست؟ + زیرنویس فارسی

ویدیو / ایمنی در مقابل کرونا قابل اندازه‌گیری‌ست؟ + زیرنویس فارسی

ویدیو / طوفان شن برج خلیفه را در برگرفت

ویدیو / طوفان شن برج خلیفه را در برگرفت

ویدیو / سخنرانی زلنسکی در جشنواره کن؛ دیکتاتورها در حال مرگ هستند ما باید پیروز شویم

ویدیو / سخنرانی زلنسکی در جشنواره کن؛ دیکتاتورها در حال مرگ هستند ما باید پیروز شویم

ویدیو / جلوگیری طالبان از ورود دختران روسری رنگی به دانشگاه!

ویدیو / جلوگیری طالبان از ورود دختران روسری رنگی به دانشگاه!

کد خبر: ۶۷۶۲۴۴
تاریخ انتشار: ۰۷ : ۲۲ - ۲۴ ارديبهشت ۱۴۰۱
اقتصاد >> داخلی
پ

آیا شوک‌های قیمتی در ایران به هدف اصابت کرده‌اند؟ / روایتی تحلیلی از سه تجربه تاریخی

محمدرضا یوسفی، استاد اقتصاد دانشگاه مفید: ایران چندین بار تجربه شوک قیمتی با هدف اصلاح اقتصادی را داشته است. اولین بار در دولت اول آقای هاشمی رفسنجانی بود که نرخ ارز آزاد شد. تصور بر این بود که با این اقدام، دولت میتواند حدود ۲ هزار میلیارد تومان درآمد کسب کند که این مبلغ بیش از دو برابر درآمد مالیاتی بوده و از این طریق کسری بودجه تامین خواهد شد.
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :

محمدرضا یوسفی، استاد اقتصاد دانشگاه مفید: ایران چندین بار تجربه شوک قیمتی با هدف اصلاح اقتصادی را داشته است. اولین بار در دولت اول آقای هاشمی رفسنجانی بود که نرخ ارز آزاد شد. تصور بر این بود که با این اقدام، دولت میتواند حدود ۲ هزار میلیارد تومان درآمد کسب کند که این مبلغ بیش از دو برابر درآمد مالیاتی بوده و از این طریق کسری بودجه تامین خواهد شد.

اما در نتیجه آن هزینه‌های دولت افزایش یافت. همچنین تصور بر این بود که صادرات غیر نفتی بهبود یافته و در پایان برنامه اول به ۱۷ میلیارد دلار بالغ شود و از طرفی واردات کاهش یافته و تولید داخلی تقویت شده، نرخ بیکاری کاهش یابد و رونق اقتصادی شکل گیرد. اما به دلیل ضریب بالای وابستگی صنایع به واردات جهت کالا‌های واسطه‌ای و مواد اولیه و وابستگی بخشی از صادرات به این نوع تولیدات این هدف نیز تحقق نیافت.

 با توجه به تنگنا‌ها و ظهور بحران بدهی در آن سال ها، رشد اقتصادی که در دو سال پس از جنگ (۶۸ و ۶۹) به نسبت افزایش یافته بود، روند کاهشی در پیش گرفت و صاحبان بنگاه‌ها با مشکل سرمایه در گردش روبرو شدند لذا برخی از صنایع نیمه تعطیل و یا به تعطیلی کشانده شدند. البته بنگاه‌های رانتی مانند خودروسازان با طرح پیش فروش، مشکل خود را حل کردند.

همزمان نرخ تورم فزونی گرفت و در سال ۷۳، به ۳۵ درصد و در سال ۷۴ به ۴۹ درصد رسید. در نهایت دولت مجبور به عقب نشینی شده، به تثبیت نرخ ارز در ۳۰۰ تومان اقدام کرد. رئیس وقت بانک مرکزی به حدود ۶۰۰ مذاکره با طلبکاران جهت استمهال اقدام کرد. در نتیجه آن، دولت سالانه حدود ۶ میلیارد دلار بازپرداخت در چند سال متوالی را متعهد شد و حجم واردات از حدود ۲۰ میلیارد دلار در آن دوران به حدود ۱۲ تا ۱۴ میلیارد دلار کاهش یافت. این آزادسازی با اعتراضات در چند شهر نیز همراه شد که انعکاس چندانی نیافت.

 تجربه دوم به سال ۱۳۸۹ و دولت دهم (در دوره اول قدرت یکدست) بر می‌گردد. همه ارکان نظام به توجیه این طرح پرداختند. طرح اصلاح ساختاری دوم دارای هفت بخش بود، اما تنها بخش هدفمندی یارانه‌ها اجرا شد. انتخاب سیاستی چالشی در آستانه تحریم، تصمیمی غیرقابل قبول و اشتباهی محرز بود. نتیجه این تصمیم نیز رکود تورمی بود که به ورشکستگی بنگاه‌های اقتصادی، افزایش تورم، پرش ۳۵۰ درصدی نرخ ارز انجامید.

تجربه سوم که بسیار ابعاد کوچکتری داشت و تنها ناظر بر اصلاح قیمتی بنزین بود با واکنش‌های اجتماعی گسترده مواجه شد و ابعاد امنیتی گسترده پیدا کرد. این امر به دلیل کاهش شدید آستانه تحمل مردم بود. گرچه این اقدام توسط شورای سران تایید شده بود؛ اما بعد از مواجهه با بحران اجتماعی، دو رئیس جمهور و رئیس قوه قضائیه از پذیرش مسئولیت آن شانه خالی کردند.

 تجارب سه دهه گذشته نشان می‌دهد که شوک قیمتی با رشد تورم آثار انتظاری را به دنبال نداشته است و به لحاظ اجتماعی نوعی فرصت سوزی، تشدید بی اعتمادی اجتماعی است.

سه تجربه تاریخی سه دهه اخیر که هر سه شکست خوردند را می‌توان از زوایای مختلف تحلیل کرد. یکی فقدان انسجام درونی برنامه و ندیدن همه جوانب موضوع در دولت‌ها بود. از این رو مقامات دچار تناقض گویی شده و هر کدام به فراخور حال و شاید با نگاه آرام کردن مردم چیزی بر زبان جاری می‌کرد که گفته مقام دیگر خلاف آن بود.

 یکی دیگر از زوایای مهم تحلیلی، پیش شرط‌های اصلاح قیمتی است که مورد توجه دولت‌ها نبوده است و در نتیجه اهداف مورد انتظار به دست نیامدند. اصلاح قیمتی آخرین حلقه اصلاح ساختاری و نه اولین آنهاست.

تلقی شوک قیمتی به عنوان یک اصلاح ساختاری و انتظار پیامد‌های مثبت از آن مانند تلقی یکسان انگاری دموکراسی با انتخابات است. در حالیکه انتخابات به معنای واقعی با احزاب مستقل قوی، رسانه‌های آزاد، قدرت پاسخگو و مانند آن معنادار است. در اینجا هم تلقی از اصلاحات فقط اصلاحات قیمتی است.

قطعا در یک ساختار اقتصادی رانتی، ضد تولیدی که در ارتباط تنگاتنگ با ساختار سیاسی تعریف شده است، نخست باید شوک به ساختار سیاسی اقتصادی وارد شود و سپس در آخرین مرحله اصلاح قیمتی رخ دهد. پرسش اساسی این است که چرا از انباشت تجارب گذشته درس گرفته نمی‌شود؟ چرا به پیش شرط‌های این سیاست پرداخته نمی‌شود؟

لینک کوتاه
ارسال به تلگرام
بازید از صفحه اول ارسال به دوستان نسخه چاپی
گزارش خطا
0
وب گردی
کدام بسته اینترنتی بهتر است؟!

کدام بسته اینترنتی بهتر است؟!

کریم باقری باید میان تیم‌ملی و پرسپولیس یکی را انتخاب کند

کریم باقری باید میان تیم‌ملی و پرسپولیس یکی را انتخاب کند

انتقام از دختر پولدار بعد از شنیدن پاسخ منفی در خواستگاری

انتقام از دختر پولدار بعد از شنیدن پاسخ منفی در خواستگاری

تام کروز در جشنواره کن غافل‌گیر شد

تام کروز در جشنواره کن غافل‌گیر شد

ادعای عجیب شهردار مادرید درباره امباپه

ادعای عجیب شهردار مادرید درباره امباپه

ماجرای درگیری پیشکسوت پرسپولیس با تتلو!

ماجرای درگیری پیشکسوت پرسپولیس با تتلو!

نظرات بینندگان
نام:
ایمیل:
* نظر:
رپورتاژ / تریبون 2
تصاویر
۱/۴
۱/۴
تصاویر: گروگانگیری در ایلام

تصاویر: گروگانگیری در ایلام

۲/۴
تصاویر: غسل تعمید کودکان مندایی در اهواز

تصاویر: غسل تعمید کودکان مندایی در اهواز

۳/۴
تصاویر: کنکور کارشناسی ارشد - دانشگاه امیرکبیر

تصاویر: کنکور کارشناسی ارشد - دانشگاه امیرکبیر

۴/۴
تصاویر: حضور اعضای هیأت دولت در جمع خبرنگاران

تصاویر: حضور اعضای هیأت دولت در جمع خبرنگاران

رپورتاژ / تریبون 2
ببینید!

ویدیو / گردوخاک چه بر سر بغداد آورده؟

ویدیو / تصویری از محل حادثه گروگانگیری امروز در شهر ایلام

ویدیو / کسانی که طلاق گرفته‌اند یا ازدواج کرده‌اند و می‌خواهند یارانه خود را از همسر سابق یا پدر و مادر خود جدا کنند چه باید بکنند؟

ویدیو / گریه ساکت الهامی در پخش زنده تلویزیون

ویدیو / سندرم پای بیقرار پوتین!

ویدیو / صداوسیما: مردم با یارانه جدید، پول هم اضافه می‌آورند

ویدیو / بارش آتش از آسمان روی کارخانه فولاد آزوفستال در ماریوپل

آرشیو
رپورتاژ / تریبون 2
پربازدیدها
روز هفته ماه سال

تصاویر: گروگانگیری در ایلام

خبرگزاری دولت: نرگس منصوری هنگام فرار از کشور دستگیر شد

قیمت طلا و سکه، امروز ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۱

ویدیو / دوتار نوازی عثمان محمدپرست و آواز شجریان

ماجرای بیلبورد مرغ قسطی در یزد / شهرداری: به ما ربطی ندارد / ارشاد: محتوا قانونی است اما در زمان نصبش بی سلیقگی شد؛ با توجه به شرایط کنونی این بیلبوردها جمع می‌شود

خاطرات حسن روحانی، شماره ۴۰: از سال ۴۱، با محمد منتظری رفیق شدم، واقعا یک چریک بود

دیدار پرسپولیس و تراکتور به دلیل سنگ‌پراکنی تماشاگران نیمه‌کاره ماند

پیام خداحافظی مک دونالد از روسیه

فرمانده سپاه: قطعاً خداوند و امام زمان (عج) بر سرود سلام فرمانده نظر داشته است / این سرود در تاریخ کشور ماندگار خواهد شد

منابع اسرائیلی: برای اولین بار در حملات هوایی تل آویو علیه سوریه، سامانه روسیه به سوی جنگنده‌های اسرائیلی شلیک کردند

تمامی مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات استان تهران فردا تعطیل شد

معیار دهک بندی‌ها؛ از درآمد فرزندان گرفته تا خودرو، سود‌های بانکی و گردش مالی

ویدیو / چرا ارتش روسیه ضعیف از آب درآمد؟ + زیرنویس فارسی

سازمان نجات حیوانات درباره توله یوز‌های «ایران»: شیردهی به توله‌ها به صورت وارونه باعث ورود شیر به ریه‌ها و مرگ یکی از آن‌ها شد / گرفتن بوی انسان علت نپذیرفتن فرزندان توسط مادر است

امضا برای اخراج امبر هرد از فیلم پرفروشش به رقم باورنکردنی رسید

تصاویر: گروگانگیری در ایلام

قیمت جدید نان‌های صنعتی بعد از آزاد شدن آرد؛ نان باگت معمولی ۱۰ هزارتومان شد

خداحافظی سحر قریشی از سینما / اعلام رسمی ازدواج با امیر تتلو

هتل شهر با دستور دادستان تهران تخلیه شد

روز‌های پر استرسی که همچنان ادامه دارد/ اردیبهشت ۱۴۰۱ با فیش‌های ۱۴۰۰ مستمری تامین اجتماعی!

ویدیویی از توله های یوز ایرانی که دیروز متولد شدند

فردا در ایران عید فطر نیست

فرمانده سپاه: قطعاً خداوند و امام زمان (عج) بر سرود سلام فرمانده نظر داشته است / این سرود در تاریخ کشور ماندگار خواهد شد

منابع اسرائیلی: برای اولین بار در حملات هوایی تل آویو علیه سوریه، سامانه روسیه به سوی جنگنده‌های اسرائیلی شلیک کردند

زمان بازی های تیم ملی فوتبال ایران در مقدماتی جام جهانی

ویدیو / این حیوان عجیب الخلقه در عراق، شیر منقرض شده آشوری است؟

سازمان جهانی بهداشت: قرنطینه امیکرون ۵ روز نیست

معاوضه شماره موبایل با آپارتمان لوکس / قیمت شماره‌های رند به ۵۰ میلیارد تومان رسید

تماشا کنید: خداحافظی ایران با ارس؟ / پروژه «داپ» ترکیه چگونه در سکوت منابع آبی ایران را خشک می کند؟

سیلی «ویل اسمیت» به صورت مجری اسکار به خاطر شوخی با همسرش / تصویر واکنش حاضران در سالن / گریه و عذرخواهی اسمیت پس از دریافت جایزه: عشق موجب می‌شود کارهای دیوانه‌واری انجام دهیم؛ وقتی در اوج هستی، شیطان دقیقا همان موقع سراغت می‌آید +عکس و ویدیو

درگذشت ناگهانی بازیگر مشهور سینمای ایران/ علت فوت به روایت خبرگزاری قوه قضاییه: خودکشی

شرط تحویل آپارتمان ۱۵۰ متری در نیاوران به رضا رویگری / مجری صداوسیما: مالک منزل گفته خانه را با چند پرستار آماده کرده‌ام؛ فقط رضا باید تنها بیاید / وقتش رسیده بگویم که چقدر به رضا ظلم شده / او مدت‌هاست که در روابط‌ش دچار مشکل شده / مو‌های رضا به طرز عجیبی سوزانده شده بود؛ به گریمور گفتم جوری درست کن که فکر کند مو دارد

رپورتاژ / تریبون 2
خواندنی ها
واکنش همسر داریوش مهرجویی به‌ اظهارنظر یک منتقد سینما: شاید دوران نقد نوشتن شما هم تمام شده؟

واکنش همسر داریوش مهرجویی به‌ اظهارنظر یک منتقد سینما: شاید دوران نقد نوشتن شما هم تمام شده؟

ساخت "متاورس" اختصاصی توسط ارتش آمریکا

ساخت "متاورس" اختصاصی توسط ارتش آمریکا

فضاپیمای «استارلاینر» راهی ایستگاه بین‌المللی فضایی شد

فضاپیمای «استارلاینر» راهی ایستگاه بین‌المللی فضایی شد

مقبره‌ ۴۳۰۰ ساله مخزن اسرار فرعون مصر کشف شد

مقبره‌ ۴۳۰۰ ساله مخزن اسرار فرعون مصر کشف شد

رپورتاژ / تریبون 2
آخرین اخبار مهمترین عناوین روز

وزیر کشور: رئیس جمهور دستور ویژه‌ای برای حل معضل ریزگرد‌ها به رئیس سازمان محیط زیست داده / منشا این ریزگرد‌ها ایران نیست

صادرات گاز روسیه به فنلاند از فردا متوقف می‌شود

کره شمالی با چای زنجبیل و دمنوش به جنگ ویروس کرونا می‌رود

پیکر استاد برجسته موسیقی مقامی خراسان در خواف تشییع شد

واکنش همسر داریوش مهرجویی به‌ اظهارنظر یک منتقد سینما: شاید دوران نقد نوشتن شما هم تمام شده؟

ساخت "متاورس" اختصاصی توسط ارتش آمریکا

بلومبرگ: چین در حال مذاکره با روسیه برای خرید نفت ارزان به منظور پرکردن ذخایر استراتژیک خود است

رئیس بانک مرکزی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را امری «اجتناب ناپذیر» خواند

تعرفه‌ی برق برای پرمصرف‌ها افزایش می‌یابد

وزیر کشور: رئیس جمهور دستور ویژه‌ای برای حل معضل ریزگرد‌ها به رئیس سازمان محیط زیست داده / منشا این ریزگرد‌ها ایران نیست

صادرات گاز روسیه به فنلاند از فردا متوقف می‌شود

بلومبرگ: چین در حال مذاکره با روسیه برای خرید نفت ارزان به منظور پرکردن ذخایر استراتژیک خود است

رئیس بانک مرکزی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را امری «اجتناب ناپذیر» خواند

رئیسی: گام‌های بلندی برای رشد اقتصادی برداشته‌ایم / رشد اقتصادی ۸ درصدی دور از انتظار نیست

العربی الجدید: تهران طی چند روز آتی وساطت جدیدی به ریاست آل‌صادق بین احزاب سیاسی عراقی آغاز می‌کند / سفیر ایران با مقتدی صدر نیز دیدار خواهد کرد

گروسی: همچنان منتظر توضیحات ایران در ارتباط با برخی فعالیت‌های هسته‌ای‌شان هستیم

درگیری جبهه مقاومت با طالبان؛ ۱۷ نظامی طالبان در کمین نیروهای جبهه مقاومت کشته شدند

سی ان ان: بایدن با بن سلمان در ماه آینده میلادی دیدار می‌کند

وضعیت جاده‌ها و راه‌ها، امروز ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ / ترافیک سنگین در محور‌های چالوس و هراز

تعرفه‌های جدید گاز از اوایل خرداد اعلام می‌شود

افزایش حق عائله‌مندی و اولاد بازنشستگان کشوری در ۱۴۰۱

شمار کشته‌شدگان حادثه گروگانگیری ایلام به ۶ نفر رسید / آخرین مجروح جان باخت

وضعیت آب و هوا، امروز ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ / هشدار تشدید آلودگی هوا در ۲۲ استان / بارش‌های ۵ روزه در برخی مناطق

مدیرعامل سابق انجمن یوز ایران: بر اساس تصاویر منتشر شده در فضای مجازی، نقص‌های زیادی در جریان تولد توله‌های «ایران» مشاهده شد / وضعیت یوز ایرانی بحرانی است؛ طرح تکثیر در اسارت به‌طور قطع لازم است / مجوز معدن‌کاری در توران صادر شده، باید فاتحه یوز در این منطقه را خواند

ادعای وزیر دفاع آمریکا در حضور مقام سعودی: با عربستان درباره فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران در منطقه هم‌نظریم

وزیر نفت: ۸۰ درصد پول نفت را ارزی دریافت می‌کنیم

پناهیان: اصولا هیئت نمی تواند سیاسی نباشد؛ زیرا ائمه اطهار را به خاطر حفظ قدرت کشتند

سی ان ان: بایدن با ولیعهد عربستان سعودی دیدار می کند

بایدن: از تصمیم فنلاند و سوئد برای عضویت در ناتو حمایت می کنیم

وزیر راه: برخورد جدی با متخلفان در صورت افزایش بی‌ضابطه نرخ اجاره مسکن

روسیه: نیمی از ۵۴ واردکننده گاز روسیه، با پرداخت پول گاز به روبل موافقت کرده‌اند

معاون اجرایی رئیس جمهور: می‌خواهیم اقتصاد رقابتی شود تا قیمت‌ها خود به خود تعدیل شود

اعلام اسامی داوران جام جهانی ۲۰۲۲/ فغانی و ۲ کمک ایرانی به قطر می‌روند

خبرگزاری دولت: نرگس منصوری هنگام فرار از کشور دستگیر شد

انگلیس: به یک کشتی تجاری در بندر الحدیده یمن حمله شده است

فرمانده سپاه: رسالت بزرگی بر دوش همه ماست؛ سخن از ظهور یک تمدن به نام اسلام است

قیمت طلا و سکه، امروز ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۱

آخرین آمار کرونا در ایران، ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۱: شناسایی ۲۸۰ ابتلای جدید/ ۹ نفر دیگر فوت کردند

آرشیو
رپورتاژ / تریبون 2
وبگردی

انتقام از دختر پولدار بعد از شنیدن پاسخ منفی در خواستگاری

کریم باقری باید میان تیم‌ملی و پرسپولیس یکی را انتخاب کند

تام کروز در جشنواره کن غافل‌گیر شد

ادعای عجیب شهردار مادرید درباره امباپه

تایید نام ۱۵ ورزشکار ایرانی برای دریافت بورسیه از IOC

خوش‌آمدگویی باشگاه پرتغالی به بازیکن سابق پرسپولیس

منتظر حضور ایتالیا در جام‌جهانی نباشید

محرومیت روسیه و بلاروس از حضور در جام جهانی بسکتبال

نقدی دیگر بر برنامه تلویزیونی«زندگی پس از زندگی»/ تجربیات پس از مرگ چقدر اعتبار دارد؟

اکبر صوتی درگذشت

ادعای عجیب دانشمندان؛ اندام‌های مرده انسان زنده می‌شوند

طارمی موثرترین بازیکن لیگ پرتغال شد

  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • گردشگری
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • |
  • ارتباط با ما
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیکی
  • |
  • نظرسنجی
  • |
  • جستجو
  • |
  • آرشیو
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به انتخاب است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
طراحی و تولید : "ایران سامانه"
کد خبر: ۶۷۶۲۴۴
تاریخ انتشار: ۰۷ : ۲۲ - ۲۴ ارديبهشت ۱۴۰۱
اقتصاد >> داخلی
پ

آیا شوک‌های قیمتی در ایران به هدف اصابت کرده‌اند؟ / روایتی تحلیلی از سه تجربه تاریخی

محمدرضا یوسفی، استاد اقتصاد دانشگاه مفید: ایران چندین بار تجربه شوک قیمتی با هدف اصلاح اقتصادی را داشته است. اولین بار در دولت اول آقای هاشمی رفسنجانی بود که نرخ ارز آزاد شد. تصور بر این بود که با این اقدام، دولت میتواند حدود ۲ هزار میلیارد تومان درآمد کسب کند که این مبلغ بیش از دو برابر درآمد مالیاتی بوده و از این طریق کسری بودجه تامین خواهد شد.
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :

محمدرضا یوسفی، استاد اقتصاد دانشگاه مفید: ایران چندین بار تجربه شوک قیمتی با هدف اصلاح اقتصادی را داشته است. اولین بار در دولت اول آقای هاشمی رفسنجانی بود که نرخ ارز آزاد شد. تصور بر این بود که با این اقدام، دولت میتواند حدود ۲ هزار میلیارد تومان درآمد کسب کند که این مبلغ بیش از دو برابر درآمد مالیاتی بوده و از این طریق کسری بودجه تامین خواهد شد.

اما در نتیجه آن هزینه‌های دولت افزایش یافت. همچنین تصور بر این بود که صادرات غیر نفتی بهبود یافته و در پایان برنامه اول به ۱۷ میلیارد دلار بالغ شود و از طرفی واردات کاهش یافته و تولید داخلی تقویت شده، نرخ بیکاری کاهش یابد و رونق اقتصادی شکل گیرد. اما به دلیل ضریب بالای وابستگی صنایع به واردات جهت کالا‌های واسطه‌ای و مواد اولیه و وابستگی بخشی از صادرات به این نوع تولیدات این هدف نیز تحقق نیافت.

 با توجه به تنگنا‌ها و ظهور بحران بدهی در آن سال ها، رشد اقتصادی که در دو سال پس از جنگ (۶۸ و ۶۹) به نسبت افزایش یافته بود، روند کاهشی در پیش گرفت و صاحبان بنگاه‌ها با مشکل سرمایه در گردش روبرو شدند لذا برخی از صنایع نیمه تعطیل و یا به تعطیلی کشانده شدند. البته بنگاه‌های رانتی مانند خودروسازان با طرح پیش فروش، مشکل خود را حل کردند.

همزمان نرخ تورم فزونی گرفت و در سال ۷۳، به ۳۵ درصد و در سال ۷۴ به ۴۹ درصد رسید. در نهایت دولت مجبور به عقب نشینی شده، به تثبیت نرخ ارز در ۳۰۰ تومان اقدام کرد. رئیس وقت بانک مرکزی به حدود ۶۰۰ مذاکره با طلبکاران جهت استمهال اقدام کرد. در نتیجه آن، دولت سالانه حدود ۶ میلیارد دلار بازپرداخت در چند سال متوالی را متعهد شد و حجم واردات از حدود ۲۰ میلیارد دلار در آن دوران به حدود ۱۲ تا ۱۴ میلیارد دلار کاهش یافت. این آزادسازی با اعتراضات در چند شهر نیز همراه شد که انعکاس چندانی نیافت.

 تجربه دوم به سال ۱۳۸۹ و دولت دهم (در دوره اول قدرت یکدست) بر می‌گردد. همه ارکان نظام به توجیه این طرح پرداختند. طرح اصلاح ساختاری دوم دارای هفت بخش بود، اما تنها بخش هدفمندی یارانه‌ها اجرا شد. انتخاب سیاستی چالشی در آستانه تحریم، تصمیمی غیرقابل قبول و اشتباهی محرز بود. نتیجه این تصمیم نیز رکود تورمی بود که به ورشکستگی بنگاه‌های اقتصادی، افزایش تورم، پرش ۳۵۰ درصدی نرخ ارز انجامید.

تجربه سوم که بسیار ابعاد کوچکتری داشت و تنها ناظر بر اصلاح قیمتی بنزین بود با واکنش‌های اجتماعی گسترده مواجه شد و ابعاد امنیتی گسترده پیدا کرد. این امر به دلیل کاهش شدید آستانه تحمل مردم بود. گرچه این اقدام توسط شورای سران تایید شده بود؛ اما بعد از مواجهه با بحران اجتماعی، دو رئیس جمهور و رئیس قوه قضائیه از پذیرش مسئولیت آن شانه خالی کردند.

 تجارب سه دهه گذشته نشان می‌دهد که شوک قیمتی با رشد تورم آثار انتظاری را به دنبال نداشته است و به لحاظ اجتماعی نوعی فرصت سوزی، تشدید بی اعتمادی اجتماعی است.

سه تجربه تاریخی سه دهه اخیر که هر سه شکست خوردند را می‌توان از زوایای مختلف تحلیل کرد. یکی فقدان انسجام درونی برنامه و ندیدن همه جوانب موضوع در دولت‌ها بود. از این رو مقامات دچار تناقض گویی شده و هر کدام به فراخور حال و شاید با نگاه آرام کردن مردم چیزی بر زبان جاری می‌کرد که گفته مقام دیگر خلاف آن بود.

 یکی دیگر از زوایای مهم تحلیلی، پیش شرط‌های اصلاح قیمتی است که مورد توجه دولت‌ها نبوده است و در نتیجه اهداف مورد انتظار به دست نیامدند. اصلاح قیمتی آخرین حلقه اصلاح ساختاری و نه اولین آنهاست.

تلقی شوک قیمتی به عنوان یک اصلاح ساختاری و انتظار پیامد‌های مثبت از آن مانند تلقی یکسان انگاری دموکراسی با انتخابات است. در حالیکه انتخابات به معنای واقعی با احزاب مستقل قوی، رسانه‌های آزاد، قدرت پاسخگو و مانند آن معنادار است. در اینجا هم تلقی از اصلاحات فقط اصلاحات قیمتی است.

قطعا در یک ساختار اقتصادی رانتی، ضد تولیدی که در ارتباط تنگاتنگ با ساختار سیاسی تعریف شده است، نخست باید شوک به ساختار سیاسی اقتصادی وارد شود و سپس در آخرین مرحله اصلاح قیمتی رخ دهد. پرسش اساسی این است که چرا از انباشت تجارب گذشته درس گرفته نمی‌شود؟ چرا به پیش شرط‌های این سیاست پرداخته نمی‌شود؟

رومیس د
رازیانه د
ارسال به تلگرام
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • گردشگری
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • |
  • ارتباط با ما
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیکی
  • |
  • نظرسنجی
  • |
  • جستجو
  • |
  • آرشیو
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به انتخاب است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
طراحی و تولید : "ایران سامانه"