سه‌شنبه ۱۸ مرداد ۱۴۰۱ | Tuesday, 09 August 2022
  • ارتباط با انتخاب
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیک
  • |
  • نظرسنجی
سه‌شنبه ۱۸ مرداد ۱۴۰۱ | Tuesday, 09 August 2022
  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
جستجو
ویدئو جدیدترین اخبار پربیننده ترین
لایو خبر عکس خواندنی ها اخبار ویژه
  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • ارتباط با انتخاب
  • پیوندها
  • آب و هوا
  • اوقات شرعی
  • مجله الکترونیک
  • نظرسنجی
  • آرشیو
ویدیو / رییسی به هیأت «منصور ارضی» رفت

ویدیو / رییسی به هیأت «منصور ارضی» رفت

ویدیو / حضور علیرضا بیرانوند در آیین سنتی گل مالی روز عاشورا خرم آباد استان لرستان

ویدیو / حضور علیرضا بیرانوند در آیین سنتی گل مالی روز عاشورا خرم آباد استان لرستان

ویدیو / سه ماه زندگی پرنده‌ای کوچک در موهای یک زن

ویدیو / سه ماه زندگی پرنده‌ای کوچک در موهای یک زن

ویدیو /  لحظه ریزش سنگ‌های غول پیکر در دامنه دماوند

ویدیو / لحظه ریزش سنگ‌های غول پیکر در دامنه دماوند

ویدیو / خسارات سنگین سیلاب امروز به زندگی عشایر کوهرنگ

ویدیو / خسارات سنگین سیلاب امروز به زندگی عشایر کوهرنگ

ویدیو /  لحظه زیر گرفتن یک زن در گوهر دشت توسط پژو ۲۰۶

ویدیو / لحظه زیر گرفتن یک زن در گوهر دشت توسط پژو ۲۰۶

کد خبر: ۶۸۲۲۰۲
تاریخ انتشار: ۰۱ : ۱۵ - ۳۱ خرداد ۱۴۰۱
حوادث >> داخلی
پ

فاجعه رودبار و منجیل؛ بازخوانی پس از ۳۲ سال

۳۲ سال از روزی که زمین زیرپای صدها هزار نفر از ساکنان نواحی غربی و مرکزی ایران لرزید و نام رودبار و منجیل را برای همیشه به فاجعه‌ای به نام زلزله گره زد، گذشت. زلزله‌ای که سالگرد آن بهانه‌ای شد برای مرور این زلزله هولناک و تجربیاتی که از آن برای مدیریت بحران کسب شد.
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :

 ایسنا:۳۲ سال از روزی که زمین زیرپای صدها هزار نفر از ساکنان نواحی غربی و مرکزی ایران لرزید و نام رودبار و منجیل را برای همیشه به فاجعه‌ای به نام زلزله گره زد، گذشت. زلزله‌ای که سالگرد آن بهانه‌ای شد برای مرور این زلزله هولناک و تجربیاتی که از آن برای مدیریت بحران کسب شد.

۳۰ دقیقه و ۳۸ ثانیه از شروع آخرین روز خرداد سال ۶۹ گذشته بود که زمین با قدرتی که شاخص‌های علمی شدت‌اش را ۷.۴ ریشتر برآورد کرده‌اند، بخش وسیعی از مناطق شمالی، غربی و مرکزی کشور را لرزاند. زمین‌لرزه‌ای که کانونش «دیلمان» بود اما نامش به رودبار گره خورد و شد زلزله رودبار.

بر اساس گزارشی که موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران از این زلزله منتشر کرده بود، آن شب، اکثر مناطق روستایی و شهری حد فاصل لنگرود و لاهیجان به مدت بیش از یک دقیقه لرزیده بود و حتی تا ساعات ۰۳:۵۰ بامداد روز بعد، بیش از ۵۰ زمین لرزه دیگر در شهر رشت و نواحی اطراف آن، شهرهای آستانه اشرفیه، هشتپر، تالش و ... ثبت شده بود تا ترس را بارها و بارها به جان افرادی بیاندازد که بعضی‌شان دیگر چیزی به جز جان برای از دست دادن نداشتند.این زلزله بین ۳۵ تا ۳۷ هزار کشته، ۵۰ تا ۶۰ هزار مجروح و حدود نیم میلیون بی‌خانمان بر جای گذاشت تا عنوان یکی از هولناک‌ترین زلزله‌های رخ داده در حافظه جهان را از آن خود کند.

۳۲ سال پیش در چنین روزی؛ جان‌هایی در زیر آوار از دست رفتند و مادران، پدران و فرزندانی که داغ بر دلشان نشست. داغ‌دیدگانی با قامتی خمیده بر سر آوار راه می‌رفتند تا شاید جانی از عزیرانشان را نجات دهند. چشمانی که خیره به امدادگران در انتظار معجزه بودند... حالا اما پس از ۳۲ سال دیگر نباید انتظار معجزه داشت، فرصت به حد کافی برای جلوگیری از آنچه که پیشتر در طبس رخ داد، ۳۲ سال پیش رودبار و منجیل را زیر و رو کرد و بعدتر بم را با خاک یکسان کرد، وجود داشت و باید دید که ساختار ایمنی و مدیریت بحران و حوادث در کشورمان چه تغییراتی کرده است.

مدیریت بحران در زلزله رودبار چگونه بود؟
پس از وقوع زلزله رودبار ستادی به ریاست استاندار گیلان و با حضور مدیران دستگاه‌های اجرایی، خدماتی و درمانی در محل استانداری تشکیل و کمک و امدادرسانی در مناطق آسیب دیده آغاز شد. اما زمین سر ناسازگاری با مردم داغ‌دیده برداشته بود و کوه در میانه جاده‌های ارتباطی رودبار به تهران، رشت به رودبار و بعضی دیگر از راه‌های کوهستانی روستایی ریزش کرده بود. در رودبار و صومعه‌سرا گزارش‌ها حاکی از تلفات بسیار بود.


بازدید هاشمی رفسنجانی، رییس جمهوری وقت از مناطق زلزله‌زده
ابعاد حادثه آنقدر گسترده بود که مسئولان کشوری و لشکری را به سمت محل وقوع زمین لرزه روانه کرد. آنطور که در آرشیو روزنامه‌های آن زمان به ثبت رسیده. پس از این زلزله مقام معظم رهبری نیز در این مناطق حاضر شده و به بازدید میدانی از آنچه که رخ داده و نحوه امدادرسانی و رسیدگی به مردم پرداختند. رئیس جمهوری وقت- حجت الاسلام والمسلین اکبر هاشمی رفسنجانی- نیز با حضور در محل، طی بازدیدی هفت ساعته از نزدیک در جریان وضعیت مناطق زلزله زده قرار گرفته و بر لزوم یاری مردم به مصدومان فاجعه این زمین لرزه تاکید کرده بود. او همچنین با اشاره به ریزش کوه و مسدود شدن راه‌ها در ابتدای حادثه اعلام کرد که ارتباط در سطح مطلوبی نبوده است اما هلی‌کوپترها و وسایل نقلیه‌ای که می‌توانستند از راه‌های فرعی خود را به مناطق آسیب دیده برسانند وارد عمل شدند. هاشمی همچنین در گزارشی از مناطق زلزله‌زده گفته بود که سه شهر منجیل، رودبار و لوشان تقریبا با خاک یکسان شده و در این مناطق آب، برق و سایر لوازم زندگی مردم وجود نداشت.

غم رودبار به وسعت یک کشور پیش رفته بود و مردم عزادار بودند. برخی مسئولان شهر زیر آوار مانده و مسئولانی از دیگر استان‌ها و تهران عازم محل شده بودند اما حضور مسئولان بدون امکانات برای امدادرسانی به فاجعه رخ داده کافی نبود و حتی رئیس جمهوری نیز در صحبت‌های خود نیز عنوان کرده بود که ستادهای امدادرسانی از روز گذشته در منطقه مستقر شدند اما ماشین‌های سنگین و بیل‌های مکانیکی هنوز مورد نیاز است.

در میان تلاش مسئولان، مردم آسیب دیده نیز که هنوز در شوک زیر و رو شدن زندگی و از دست دادن عزیزانشان بودند دست از یاری یکدیگر برنداشتند. یکی از این داغدیدگان «سلیمان کشاورز»، خلبان نیروی هوایی ارتش بود. بر اساس گزارش منتشر شده در رسانه‌های آن زمان، کشاورز خلبانی بود که هلی کوپتر ۲۱۴ هوانیروز را به پرواز در می‌آورد. او در این زمین لرزه مادر، خواهر، برادر و برادرزاده‌اش را از دست داده بود اما تنها چند دقیقه پس از انجام مراسم تدفین آنان در منجیل، به سمت پایگاه هوانیروز زنجان رفته و برای امدادرسانی به زلزله‌زدگان این محدوده حاضر شده بود.

نجات‌های معجزه‌آمیز در زلزله رودبار
با وجود اینکه تخریب شهر ترسناک به نظر می‌رسید اما کورسوی امید همچون تمام حوادث در چشمان امداگران سازمانی و مردمی موج می‌زد؛ این را همچنان می‌توان از اظهارات شاهدان آن زلزله متوجه شد. افرادی که گویا قصد نداشتند مرگ عزیزانشان را باور کنند و برخی تا زمانی که جسد عزیزانشان را ندیده بودند، امید به زنده ماندن وی داشتند. امیدهایی که البته چندان بیهوده هم نبود. در این حادثه پس از ۱۶۲ ساعت، کودک ۹ ساله‌ای زنده از زیر آوار نجات داده شد. اگر چه که داستان این نجات بسیار تلخ است اما آنطورکه روزنامه اطلاعات گزارش کرده است، امدادگران کودک ۹ ساله‌ای را در حالی از میان خرابه‌های یک خانه در روستای رحمت آباد نجات دادند که حدود یک هفته را زیر آوار در کنار کنار اجساد خانواده خود گذرانده بود. بر اساس گزارش‌های منتشر شده از این زلزله در جراید سال ۶۹، او دچار جراحت‌های سطحی شده بود اما شوک بسیاری به او شده بود که برای رسیدگی به یکی از مراکز درمانی منتقل شد.

معجزه دیگری که بار دیگر از سوی نجاتگران و امدادگران اتفاق افتاد در یکی از روستاهای منطقه کلیشم اتفاق افتاده بود. کودک شش ساله‌ای پس از پنج شب و چهار روز زنده از زیر آوار بیرون کشیده شد. بر اساس گزارش‌های منتشر شده او در حالی که زیر چندتن آوار به داخل یخچال منزل افتاده بود زنده بیرون آورده شد. در گزارشی که روزنامه اطلاعات منتشر کرده، گفته شده که او هنگام وقوع زمین لرزه با هشت خواهر و برادر خود در خانه کوچکشان در روستای کلیشم در خواب بوده که بر اثر شدت زمین لرزه در یخچال باز شده و این کودک شش ساله به دلیل ریزش انبوده آوار به داخل یخچال پرتاب شده بود. به گفته امدادگر، حین آوار برداری صدای کودکی که فریاد می‌زده «مرا بیرون بیاورید» شنیده شده و پدرش گفته که بعد از کنار زدن حدود یک و نیم متر آوار، صادق شش ساله را از داخل یخچال بیرون آوردند.

زلزله رودبار و سازمان دفاع غیرنظامی
پس از وقوع این زلزله بود در اوایل مرداد ماه همان سال، مشاور تحقیقاتی رئیس جمهوری وقت از تاسیس سازمان دفاع غیر نظامی در سطح کشور خبر داد. سازمانی که هدف از تاسیس آن جلوگیری از خسارات ناشی از حوادث غیر مترقبه، اعلام شده بود. همچنین با توجه به اهمیت امدادرسانی در حوادث غیرمترقبه طبیعی از قبیل زلزله و سیل قرار شد تا وظیفه و کار این سازمان سازماندهی و متمرکز کردن واحدهای امداد و کمک‌رسانی در چارچوب سازمان دفاع غیر نظامی باشد و با تصویب مجلس شورای اسلامی به اجرا گذاشته شود.

 

روایت یک شاهد عینی از زلزله و فوتبالی که برای هزاران نفر تمام نشد
«بابک» یکی از افرادی است که در زمان وقوع زلزله منجیل و رودبار از سوی دانشگاه شهید بهشتی برای امدادرسانی در شهر لوشان حاضر شده بود. او که پزشک است و به عنوان نیروی داوطلب به این مناطق اعزام شده بود به ایسنا گفت:‌«شب زلزله من با خانواده‌ام در تهران بودم. حوالی ساعت ۳۰ دقیقه بامداد بود. یادم می‌آید که با خودم می‌گفتم چه شبی است امشب!‌ مسابقه جام جهانی و بازی بین دو تیم اسکاتلند - برزیل بود. صدای تلویزیون را کم کرده بودم که بقیه بیدار نشوند و در حال تماشای فوتبال بودم. در یک لحظه احساس کردم قالب روی دیوار خانه با صدایی مهیب به پایین افتاد و خرد شد. میز تلویزیون تکان تکان می‌خورد و سرم را که بالا گرفتم دیدم لوستر دارد بالای سرم می‌چرخد. تنها کاری که توانستم بکنم این بود که خواهر کوچکم را در آغوش گرفتم و به سمت حیاط خانه دویدم. تا به پایین رسیدیم زمین لرزه تمام شده بود اما آن شب در گیلان بسیاری فقط سوت آغاز بازی فوتبال را شنیدن و دیگر هیچ.»

او ادامه داد:‌ «روز بعدش به دانشگاه رفتیم، آن زمان دانشجوی پزشکی داشنگاه شهید بهشتی بودم. عده‌ای جمع شدیم واز دانشگاه خواستیم تا ما را به عنوان نیروی داوطلب به محل اعزام کنند. عده‌ای مخالف هم بودند چون فصل امتحانات بود،‌اما به هر حال اعزام شدیم. حدودا ۱۰ یا ۱۵ نفر بودیم که با یک اتوبوس به سمت لوشان حرکت کردیم. جاده بسیار خطرناک بود، نقاطی از جاده ترک برداشته بود و شکاف‌های عمیقی در آن وجود داشت. بالاخره به لوشان رسیدیم و همانجا مستقر شدیم. البته چون ما هنوز سال پایینی حساب می‌شدیم به ما گفتند که در یک مسجد که نسبت به باقی ساختمان‌ها سالم‌تر مانده بود مستقر شویم و بین مردم ارزاق توزیع کنیم. »

ضرورت توجه به سلامت روان در حوادث و بلایا
به گفته او «وضعیت در شهر تا ماه‌ها طوری بود که مردم بسیاری در شوک عمیقی قرار داشتند، آن زمان توجه چندانی هم به سلامت روان افراد نمی‌شد. خیلی سخت است که فردی ناگهان ۱۰ نفر از اعضای خانواده‌اش را از دست بدهد و همینطور در آن شوک رها شود. به نظرم لازم است که تمام حوادث به سلامت روان بازماندگان و آسیب‌دیدگان هم توجه جدی شود»

این پزشک با بیان اینکه شرایط لوشان مثل رودبار و منجیل نبود و اوضاع به نسبت خیلی بهتری داشت، گفت: «با این حال اینجا هم کشته کم نبود، مردم گیج و مبهوت بودند. قرار شد درآنجا برنج، روغن، آبمیوه و لباس‌هایی که مردم فرستاده بودند تقسیم شود. آن زمان یک دفترچه‌ای بود که به دفترچه خوار و بار شناخته می‌شد و به آن دفترچه بسیج اقتصادی گفته می‌شد. بعضی این دفترچه را داشتند و بعضی‌ها هم نداشتند، ما بین همه ارزاق را تقسیم کردیم.» او ادامه داد:‌« چند روز بعد اکیپی از پزشکان خارجی هم به منطقه آمدند و بیمارستان صحرایی را مستقر کردند. آن زمان تقریبا اکثر اجساد از زیر آوار خارج شده بود و آسیب‌دیدگان شدید ناشی از زلزله هم به مراکز درمانی منتقل شده بودند. اما مردم مراجعات به پزشک های خارجی داشتند و فقط مشکل اینجا بود که زبان یکدیگر را نمی‌فهمیدند، برای همین ما در آنجا هم مترجم این افراد شده بودیم.»

 

اگر جام جهانی نبود، تلفات زلزله رودبار بیشتر می‌شد
مرتضی اکبرپور که پیش‌تر معاون آمادگی و مقابله سازمان مدیریت بحران کشور بود، در هنگام وقوع زلزله رودبار از طرف وزارت کشور به ستاد حوادث غیرمترقبه ریاست جمهوری مامور شد؛ ستادی که به گفته وی، توسط دکتر حمید میرزاده که آن زمان معاون اجرایی رئیس جمهوری بود فعالیت داشت. میرزاده در سال‌های اخیر با عنوان رییس اسبق دانشگاه آزاد اسلامی شناخته می‌شود. اکبرپور درباره این زمین لرزه و اتفاقات پس از آن به ایسنا می‌گوید:‌ « این حادثه روز ۳۱ خرداد سال ۶۹ در ساعات اولیه بامداد اتفاق افتاد. زلزله مصادف با جام جهانی بود و به همین دلیل در آن‌ ساعت بیشتر مردم منطقه از جمله جوانان بیدار بودند و شاید یکی از دلایلی که تعداد کشته ها، کمتر از آن چیزی بود که می‌توانست باشد همین مساله بود، جام‌جهانی موجب شد تا حین وقوع زلزله تعدادی از هموطنان بتوانند خود را نجات دهند.»

وی ادامه می دهد: « آن زمان تجربه زیادی نداشتیم که قبل، حین و بعد از زلزله چه اقداماتی را می‌توانیم انجام دهیم، این حادثه ناگهان اتفاق افتاد و آنچنان سنگین بود که حتی مسیر های امدادرسانی که از سمت رشت، زنجان، تهران و قزوین قصد داشتند به سمت کانون زلزله حرکت کنند به دلیل ریزش کوه مسدود شده و در نقاطی امدادگران به سختی توانستند خود را به منطقه برسانند.»

۷۲ ساعت اول پس از زلزله رودبار چگونه گذشت؟
اکبرپور با بیان اینکه پس از زمین لرزه رودبار و منجیل دولت وقت ستادی را تحت عنوان حوادث غیرمترقبه تشکیل داد، گفت:‌ « این ستاد در نهاد ریاست جمهوری بود آن زمان محل تعریف ساختار و سیستم این ستاد در معاونت اجرایی ریاست جمهوری تعریف شده بود. عنوان آن نیز اداره کل ستادهای هماهنگی بود که در حوزه حوادث طبیعی، رخدادهای طبیعی و سایر حوادث نیز فعال بود. به عنوان مثال در زمان جنگ نیز ستادی تحت عنوان بازسازی مناطق جنگ زده بود که این سازمان در مناطق جنگ زده نیز ستاد داشت. یعنی کارهای ستادی را این اداره کل انجام می‌داد که معاونت آن با دکتر میرزاده و مدیر کل آن مهندس لیاقت بود. در مجموع به محض اینکه این حادثه رخ داد تلفنی هات‌لاین با منطقه ایجاد شد و توانستیم امدادرسانی را هماهنگ کنیم. به صورت آنلاین این ارتباط برقرار شد و در ۷۲ ساعت اول بحث مدت زمان طلایی، نجات جان انسان‌ها و.. نیز انجام شد چرا که در لحظات اولیه به دلیل بسته شدن راه‌ها و ریزش کوه با کمی توقف مواجه شدیم. به هر حال نیروهای امدادی وقت توانستند مسیر را بازگشایی کنند وامدادرسانی را انجام دهند. »

بیشتر بخوانید:‌ روایت‌های ناگفته ۸ شاهد عینی از زلزله رودبار و منجیل

وی ادامه می‌دهد: « بعد از این حادثه دولت وقت کار را به وزارت کشور واگذار کرد و اعلام کرد که این ستاد مراحل بازسازی و بازتوانی را در یک مصوبه هیات وزیران به وزارت کشور سپرد. آن زمان سازوکاری به نام مدیریت بحران در کشور وجود نداشت و همانطور که می‌دانید این سازمان و قوانین آن بعد از زلزله بم تشکیل شد. در آن زمان وزارت کشور وقت مناطق زلزله‌زده را به ۱۲ منطقه تقسیم کرد و هر منطقه را به یک استان کشور سپرد. در نهایت مناطق مشخص شد و ۱۲ استان تقسیم کار کردند تا سرعت کار به وجود آید و ساماندهی لازم انجام شود، شاید بتوان گفت که حالا مشابه این تقسیم‌بندی را در مورد استان‌های معین داریم و این یکی از تجربه‌هایی بود که از زلزله رودبار به دست آمد»

آیین‌نامه ۲۸۰۰ دستاورد زلزله رودبار بود
اکبرپور آیین نامه ۲۸۰۰ را یکی از دستاورد های پس از این زمین لرزه دانسته و می‌گوید: « این آیین نامه ۲۸۰۰در واقع مقاوم سازی را به عنوان دستورکار و اولویت نخست قرار داده که با توجه به استانداردهایی که در دنیا وجود دارد سازه‌ها باید در برابر زلزله مقاوم ساخته شوند و برای این کار آیین نامه‌ای توسط هیات وزیران مصوب و به همه دستگاه‌های کل کشور هم ابلاغ شد. پس از این آیین‌نامه بود که همه ساخت و سازها در چارچوب ایین نامه ۲۸۰۰ انجام شد. یعنی اگر شهرداری بخواهد پایان کار دهد باید این آیین‌نامه را در اجرا و عمل به اجرا دربیاورد. اما متاسفانه آیین نامه در برخی موارد آن‌طور که باید اجرایی نشد. در هر کاری، ابتدا باید فرهنگ آن را ایجاد کنیم که به نظر من فرهنگ این کار در آن زمان تعریف نشده بود و برخی متوجه نشدند آیین نامه چه می‌خواهد و چه می‌گوید و اصلا ضرورت توجه به آن چیست. در آن زمان کنفرانس یا گردهمایی هایی هم برای توجه به این آیین‌نامه و توجیه آن نیز صورت نگرفت که مهندسان یا نظام مهندسی بتواند این را به صورت کامل عملیاتی کنند. متاسفانه درصد کمی از ساختمان‌ها در کشور بر اساس آیین‌نامه اجرایی ۲۸۰۰ ساخته شدند و البته به مرور این وضعیت تغییر کرد. هرچند که هنوز هم ردهایی از بی‌توجهی به آن و دورزدن قانون را می‌بینیم.»

وی ادامه می‌دهد:«در آن زمان این آیین نامه بسیار مترقی بود اما در مرحله اجرا ان طور که باید اهتمام ویژه برای آن قائل نشدند و به اصطلاح اراده عمومی و ملی پای کار نیامد و پس از مدتی حساسیت‌هایی که پس از زلزله ایجاد شده بود هم از بین رفت و شرایط به وضعیت قبلی بازگشت. این آیین نامه می‌توانست نقطه آغازین ساخت و ساز اصولی در ساختمان و ابنیه‌ها باشد که متاسفانه به طور کامل انجام نشد. درس‌های آموخته از این زلزله این بود که ساختمان ها باید از ابتدا به صورت مقاوم ساخته شوند.»

فاجعه رودبار و منجیل؛ بازخوانی پس از ۳۲ سال

اکبرپور در رابطه با رسیدگی به احیای روح و روان افراد حادثه دیده نیز اظهار اظهار می‌کند: « مردم ما نوع دوست هستند، به خصوص در شرایط سخت به یکدیگر کمک بسیاری می‌کنند. این روحیه سال‌هاست که همراه ما بوده است و مردم این حس را دارند که بلافاصله به هم نوعان خود کمک کنند. این موضوع البته به طورکلی نسبی است و فرهنگ نقاط کشور با یکدیگر متفاوت است که با توجه به این شرایط باید نسبت کمک رسانی اقدام کرد. اما در کنار مردم، دستگاه‌ها نیز باید برای بازسازی روح و روان افراد حادثه دیده اقدام کنند. دانشی که حالا وجود دارد آن روز ها وجود ندارد. مرکز بهداشت، اورژانس و هلال احمر به صورت نسبی دانش بهتری نسبت به سال های گذشته پیدا کردند و امکانات نیز بیشتر شده است که البته این در رابطه با امداد و نجات است.»

وی ادامه می‌دهد: «نیمه پنهان حادثه رسیدگی به روح و روان مردم است. مثلا یک نفر تمام اعضای خود را از دست داده و یک جا ۱۰ نفر از اعضای خانواده خود را از دست داده است. اینکه افراد بتوانند درک کنند که این فرد چه حس و حالی دارد بسیار کار سختی است، اصلا می‌توان این فرد را اصلاح روحی و روانی کرد؟‌ متاسفانه در این زمینه هنوز آن طور که باید تجربه کسب نکردیم و باید سعی کنیم در این راستا پیشرفت بیشتری داشته باشیم. البته نمی‌توان گفت که دستگاه‌ها در این زمینه قصور دارند اما به طور کلی زیرساخت‌های خوبی در این زمینه ایجاد نشده است. باید نسبت به این کار ایجاد شود و پس از هر حادثه از تجربیات روحی و روانی افراد بیاموزیم و حتی اگر نیاز هست رشته‌های دانشگاهی در این زمینه تعریف و بازنگری شود.»

امکانات امروز مدیریت بحران قابل مقایسه با زلزله رودبار نیست
این کارشناس مدیریت بحران می‌افزاید:‌« البته اوضاع امروز قابل مقایسه با زمان زلزله رودبار و حتی بم نیست و می‌توان گفت که به طور نسبی درک حادثه و نیازهای افراد پس از حادثه بیشتر شده است. خانم‌ها نیاز به اقلامی بهداشتی دارند که به عنوان مثال در زلزله بم این مسئله درک نشده بود و همین موضوع سختی‌هایی را برای خانم ها در زمین لرزه بم ایجاد کرده بود که سختی‌های پنهان بود. این وضعیت در زلزله رودبار هم وجود داشت. »

اکبرپور درباره سازمان دفاع غیر نظامی که در تیر ماه همان سال دستور تاسیس آن از سوی ریاست جمهوری وقت صادرشده و بنا بود به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد، نیز گفت:‌« این سازمان قبل از انقلاب وجود داشت، که بعد از انقلاب و تا سال ۵۸ و ۵۹ نیز فعالیت داشت، اما بعد از آن به بسیج تحویل داده شد که کار امداد و نجات را به عهده گرفته بود و دیگر تحت این عنوان فعالیت نمی‌کرد. بعد از آن نیز به مرور از دستورکار خارج شد و عملا اتفاقی نیفتاد. در حال حاضر در بخش تهدیدات نظامی سازمان پدافند غیرعامل و در بحث مخاطرات طبیعی سازمان مدیریت بحران اقداماتی را انجام می‌دهند که تلفیق و خروجی این دو همان شرح وظایف سازمان دفاع غیر نظامی است.»

۳۲ سال از روزی که زمین زیرپای صدها هزار نفر از ساکنان نواحی غربی و مرکزی ایران لرزید و نام رودبار و منجیل را برای همیشه به فاجعه‌ای به نام زلزله گره زد، گذشت. زلزله‌ای که سالگرد آن بهانه‌ای شد برای مرور این زلزله هولناک و تجربیاتی که از آن برای مدیریت بحران کسب شد.

به گزارش ایسنا، ۳۰ دقیقه و ۳۸ ثانیه از شروع آخرین روز خرداد سال ۶۹ گذشته بود که زمین با قدرتی که شاخص‌های علمی شدت‌اش را ۷.۴ ریشتر برآورد کرده‌اند، بخش وسیعی از مناطق شمالی، غربی و مرکزی کشور را لرزاند. زمین‌لرزه‌ای که کانونش «دیلمان» بود اما نامش به رودبار گره خورد و شد زلزله رودبار.

بر اساس گزارشی که موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران از این زلزله منتشر کرده بود، آن شب، اکثر مناطق روستایی و شهری حد فاصل لنگرود و لاهیجان به مدت بیش از یک دقیقه لرزیده بود و حتی تا ساعات ۰۳:۵۰ بامداد روز بعد، بیش از ۵۰ زمین لرزه دیگر در شهر رشت و نواحی اطراف آن، شهرهای آستانه اشرفیه، هشتپر، تالش و ... ثبت شده بود تا ترس را بارها و بارها به جان افرادی بیاندازد که بعضی‌شان دیگر چیزی به جز جان برای از دست دادن نداشتند.این زلزله بین ۳۵ تا ۳۷ هزار کشته، ۵۰ تا ۶۰ هزار مجروح و حدود نیم میلیون بی‌خانمان بر جای گذاشت تا عنوان یکی از هولناک‌ترین زلزله‌های رخ داده در حافظه جهان را از آن خود کند.

۳۲ سال پیش در چنین روزی؛ جان‌هایی در زیر آوار از دست رفتند و مادران، پدران و فرزندانی که داغ بر دلشان نشست. داغ‌دیدگانی با قامتی خمیده بر سر آوار راه می‌رفتند تا شاید جانی از عزیرانشان را نجات دهند. چشمانی که خیره به امدادگران در انتظار معجزه بودند... حالا اما پس از ۳۲ سال دیگر نباید انتظار معجزه داشت، فرصت به حد کافی برای جلوگیری از آنچه که پیشتر در طبس رخ داد، ۳۲ سال پیش رودبار و منجیل را زیر و رو کرد و بعدتر بم را با خاک یکسان کرد، وجود داشت و باید دید که ساختار ایمنی و مدیریت بحران و حوادث در کشورمان چه تغییراتی کرده است.

مدیریت بحران در زلزله رودبار چگونه بود؟
پس از وقوع زلزله رودبار ستادی به ریاست استاندار گیلان و با حضور مدیران دستگاه‌های اجرایی، خدماتی و درمانی در محل استانداری تشکیل و کمک و امدادرسانی در مناطق آسیب دیده آغاز شد. اما زمین سر ناسازگاری با مردم داغ‌دیده برداشته بود و کوه در میانه جاده‌های ارتباطی رودبار به تهران، رشت به رودبار و بعضی دیگر از راه‌های کوهستانی روستایی ریزش کرده بود. در رودبار و صومعه‌سرا گزارش‌ها حاکی از تلفات بسیار بود.

فاجعه رودبار و منجیل؛ بازخوانی پس از ۳۲ سال
بازدید هاشمی رفسنجانی، رییس جمهوری وقت از مناطق زلزله‌زده
ابعاد حادثه آنقدر گسترده بود که مسئولان کشوری و لشکری را به سمت محل وقوع زمین لرزه روانه کرد. آنطور که در آرشیو روزنامه‌های آن زمان به ثبت رسیده. پس از این زلزله مقام معظم رهبری نیز در این مناطق حاضر شده و به بازدید میدانی از آنچه که رخ داده و نحوه امدادرسانی و رسیدگی به مردم پرداختند. رئیس جمهوری وقت- حجت الاسلام والمسلین اکبر هاشمی رفسنجانی- نیز با حضور در محل، طی بازدیدی هفت ساعته از نزدیک در جریان وضعیت مناطق زلزله زده قرار گرفته و بر لزوم یاری مردم به مصدومان فاجعه این زمین لرزه تاکید کرده بود. او همچنین با اشاره به ریزش کوه و مسدود شدن راه‌ها در ابتدای حادثه اعلام کرد که ارتباط در سطح مطلوبی نبوده است اما هلی‌کوپترها و وسایل نقلیه‌ای که می‌توانستند از راه‌های فرعی خود را به مناطق آسیب دیده برسانند وارد عمل شدند. هاشمی همچنین در گزارشی از مناطق زلزله‌زده گفته بود که سه شهر منجیل، رودبار و لوشان تقریبا با خاک یکسان شده و در این مناطق آب، برق و سایر لوازم زندگی مردم وجود نداشت.

غم رودبار به وسعت یک کشور پیش رفته بود و مردم عزادار بودند. برخی مسئولان شهر زیر آوار مانده و مسئولانی از دیگر استان‌ها و تهران عازم محل شده بودند اما حضور مسئولان بدون امکانات برای امدادرسانی به فاجعه رخ داده کافی نبود و حتی رئیس جمهوری نیز در صحبت‌های خود نیز عنوان کرده بود که ستادهای امدادرسانی از روز گذشته در منطقه مستقر شدند اما ماشین‌های سنگین و بیل‌های مکانیکی هنوز مورد نیاز است.

در میان تلاش مسئولان، مردم آسیب دیده نیز که هنوز در شوک زیر و رو شدن زندگی و از دست دادن عزیزانشان بودند دست از یاری یکدیگر برنداشتند. یکی از این داغدیدگان «سلیمان کشاورز»، خلبان نیروی هوایی ارتش بود. بر اساس گزارش منتشر شده در رسانه‌های آن زمان، کشاورز خلبانی بود که هلی کوپتر ۲۱۴ هوانیروز را به پرواز در می‌آورد. او در این زمین لرزه مادر، خواهر، برادر و برادرزاده‌اش را از دست داده بود اما تنها چند دقیقه پس از انجام مراسم تدفین آنان در منجیل، به سمت پایگاه هوانیروز زنجان رفته و برای امدادرسانی به زلزله‌زدگان این محدوده حاضر شده بود.

نجات‌های معجزه‌آمیز در زلزله رودبار
با وجود اینکه تخریب شهر ترسناک به نظر می‌رسید اما کورسوی امید همچون تمام حوادث در چشمان امداگران سازمانی و مردمی موج می‌زد؛ این را همچنان می‌توان از اظهارات شاهدان آن زلزله متوجه شد. افرادی که گویا قصد نداشتند مرگ عزیزانشان را باور کنند و برخی تا زمانی که جسد عزیزانشان را ندیده بودند، امید به زنده ماندن وی داشتند. امیدهایی که البته چندان بیهوده هم نبود. در این حادثه پس از ۱۶۲ ساعت، کودک ۹ ساله‌ای زنده از زیر آوار نجات داده شد. اگر چه که داستان این نجات بسیار تلخ است اما آنطورکه روزنامه اطلاعات گزارش کرده است، امدادگران کودک ۹ ساله‌ای را در حالی از میان خرابه‌های یک خانه در روستای رحمت آباد نجات دادند که حدود یک هفته را زیر آوار در کنار کنار اجساد خانواده خود گذرانده بود. بر اساس گزارش‌های منتشر شده از این زلزله در جراید سال ۶۹، او دچار جراحت‌های سطحی شده بود اما شوک بسیاری به او شده بود که برای رسیدگی به یکی از مراکز درمانی منتقل شد.

معجزه دیگری که بار دیگر از سوی نجاتگران و امدادگران اتفاق افتاد در یکی از روستاهای منطقه کلیشم اتفاق افتاده بود. کودک شش ساله‌ای پس از پنج شب و چهار روز زنده از زیر آوار بیرون کشیده شد. بر اساس گزارش‌های منتشر شده او در حالی که زیر چندتن آوار به داخل یخچال منزل افتاده بود زنده بیرون آورده شد. در گزارشی که روزنامه اطلاعات منتشر کرده، گفته شده که او هنگام وقوع زمین لرزه با هشت خواهر و برادر خود در خانه کوچکشان در روستای کلیشم در خواب بوده که بر اثر شدت زمین لرزه در یخچال باز شده و این کودک شش ساله به دلیل ریزش انبوده آوار به داخل یخچال پرتاب شده بود. به گفته امدادگر، حین آوار برداری صدای کودکی که فریاد می‌زده «مرا بیرون بیاورید» شنیده شده و پدرش گفته که بعد از کنار زدن حدود یک و نیم متر آوار، صادق شش ساله را از داخل یخچال بیرون آوردند.

زلزله رودبار و سازمان دفاع غیرنظامی
پس از وقوع این زلزله بود در اوایل مرداد ماه همان سال، مشاور تحقیقاتی رئیس جمهوری وقت از تاسیس سازمان دفاع غیر نظامی در سطح کشور خبر داد. سازمانی که هدف از تاسیس آن جلوگیری از خسارات ناشی از حوادث غیر مترقبه، اعلام شده بود. همچنین با توجه به اهمیت امدادرسانی در حوادث غیرمترقبه طبیعی از قبیل زلزله و سیل قرار شد تا وظیفه و کار این سازمان سازماندهی و متمرکز کردن واحدهای امداد و کمک‌رسانی در چارچوب سازمان دفاع غیر نظامی باشد و با تصویب مجلس شورای اسلامی به اجرا گذاشته شود.

 

روایت یک شاهد عینی از زلزله و فوتبالی که برای هزاران نفر تمام نشد
«بابک» یکی از افرادی است که در زمان وقوع زلزله منجیل و رودبار از سوی دانشگاه شهید بهشتی برای امدادرسانی در شهر لوشان حاضر شده بود. او که پزشک است و به عنوان نیروی داوطلب به این مناطق اعزام شده بود به ایسنا گفت:‌«شب زلزله من با خانواده‌ام در تهران بودم. حوالی ساعت ۳۰ دقیقه بامداد بود. یادم می‌آید که با خودم می‌گفتم چه شبی است امشب!‌ مسابقه جام جهانی و بازی بین دو تیم اسکاتلند - برزیل بود. صدای تلویزیون را کم کرده بودم که بقیه بیدار نشوند و در حال تماشای فوتبال بودم. در یک لحظه احساس کردم قالب روی دیوار خانه با صدایی مهیب به پایین افتاد و خرد شد. میز تلویزیون تکان تکان می‌خورد و سرم را که بالا گرفتم دیدم لوستر دارد بالای سرم می‌چرخد. تنها کاری که توانستم بکنم این بود که خواهر کوچکم را در آغوش گرفتم و به سمت حیاط خانه دویدم. تا به پایین رسیدیم زمین لرزه تمام شده بود اما آن شب در گیلان بسیاری فقط سوت آغاز بازی فوتبال را شنیدن و دیگر هیچ.»

او ادامه داد:‌ «روز بعدش به دانشگاه رفتیم، آن زمان دانشجوی پزشکی داشنگاه شهید بهشتی بودم. عده‌ای جمع شدیم واز دانشگاه خواستیم تا ما را به عنوان نیروی داوطلب به محل اعزام کنند. عده‌ای مخالف هم بودند چون فصل امتحانات بود،‌اما به هر حال اعزام شدیم. حدودا ۱۰ یا ۱۵ نفر بودیم که با یک اتوبوس به سمت لوشان حرکت کردیم. جاده بسیار خطرناک بود، نقاطی از جاده ترک برداشته بود و شکاف‌های عمیقی در آن وجود داشت. بالاخره به لوشان رسیدیم و همانجا مستقر شدیم. البته چون ما هنوز سال پایینی حساب می‌شدیم به ما گفتند که در یک مسجد که نسبت به باقی ساختمان‌ها سالم‌تر مانده بود مستقر شویم و بین مردم ارزاق توزیع کنیم. »

ضرورت توجه به سلامت روان در حوادث و بلایا
به گفته او «وضعیت در شهر تا ماه‌ها طوری بود که مردم بسیاری در شوک عمیقی قرار داشتند، آن زمان توجه چندانی هم به سلامت روان افراد نمی‌شد. خیلی سخت است که فردی ناگهان ۱۰ نفر از اعضای خانواده‌اش را از دست بدهد و همینطور در آن شوک رها شود. به نظرم لازم است که تمام حوادث به سلامت روان بازماندگان و آسیب‌دیدگان هم توجه جدی شود»

این پزشک با بیان اینکه شرایط لوشان مثل رودبار و منجیل نبود و اوضاع به نسبت خیلی بهتری داشت، گفت: «با این حال اینجا هم کشته کم نبود، مردم گیج و مبهوت بودند. قرار شد درآنجا برنج، روغن، آبمیوه و لباس‌هایی که مردم فرستاده بودند تقسیم شود. آن زمان یک دفترچه‌ای بود که به دفترچه خوار و بار شناخته می‌شد و به آن دفترچه بسیج اقتصادی گفته می‌شد. بعضی این دفترچه را داشتند و بعضی‌ها هم نداشتند، ما بین همه ارزاق را تقسیم کردیم.» او ادامه داد:‌« چند روز بعد اکیپی از پزشکان خارجی هم به منطقه آمدند و بیمارستان صحرایی را مستقر کردند. آن زمان تقریبا اکثر اجساد از زیر آوار خارج شده بود و آسیب‌دیدگان شدید ناشی از زلزله هم به مراکز درمانی منتقل شده بودند. اما مردم مراجعات به پزشک های خارجی داشتند و فقط مشکل اینجا بود که زبان یکدیگر را نمی‌فهمیدند، برای همین ما در آنجا هم مترجم این افراد شده بودیم.»

 

اگر جام جهانی نبود، تلفات زلزله رودبار بیشتر می‌شد
مرتضی اکبرپور که پیش‌تر معاون آمادگی و مقابله سازمان مدیریت بحران کشور بود، در هنگام وقوع زلزله رودبار از طرف وزارت کشور به ستاد حوادث غیرمترقبه ریاست جمهوری مامور شد؛ ستادی که به گفته وی، توسط دکتر حمید میرزاده که آن زمان معاون اجرایی رئیس جمهوری بود فعالیت داشت. میرزاده در سال‌های اخیر با عنوان رییس اسبق دانشگاه آزاد اسلامی شناخته می‌شود. اکبرپور درباره این زمین لرزه و اتفاقات پس از آن می‌گوید:‌ « این حادثه روز ۳۱ خرداد سال ۶۹ در ساعات اولیه بامداد اتفاق افتاد. زلزله مصادف با جام جهانی بود و به همین دلیل در آن‌ ساعت بیشتر مردم منطقه از جمله جوانان بیدار بودند و شاید یکی از دلایلی که تعداد کشته ها، کمتر از آن چیزی بود که می‌توانست باشد همین مساله بود، جام‌جهانی موجب شد تا حین وقوع زلزله تعدادی از هموطنان بتوانند خود را نجات دهند.»

وی ادامه می دهد: « آن زمان تجربه زیادی نداشتیم که قبل، حین و بعد از زلزله چه اقداماتی را می‌توانیم انجام دهیم، این حادثه ناگهان اتفاق افتاد و آنچنان سنگین بود که حتی مسیر های امدادرسانی که از سمت رشت، زنجان، تهران و قزوین قصد داشتند به سمت کانون زلزله حرکت کنند به دلیل ریزش کوه مسدود شده و در نقاطی امدادگران به سختی توانستند خود را به منطقه برسانند.»

۷۲ ساعت اول پس از زلزله رودبار چگونه گذشت؟
اکبرپور با بیان اینکه پس از زمین لرزه رودبار و منجیل دولت وقت ستادی را تحت عنوان حوادث غیرمترقبه تشکیل داد، گفت:‌ « این ستاد در نهاد ریاست جمهوری بود آن زمان محل تعریف ساختار و سیستم این ستاد در معاونت اجرایی ریاست جمهوری تعریف شده بود. عنوان آن نیز اداره کل ستادهای هماهنگی بود که در حوزه حوادث طبیعی، رخدادهای طبیعی و سایر حوادث نیز فعال بود. به عنوان مثال در زمان جنگ نیز ستادی تحت عنوان بازسازی مناطق جنگ زده بود که این سازمان در مناطق جنگ زده نیز ستاد داشت. یعنی کارهای ستادی را این اداره کل انجام می‌داد که معاونت آن با دکتر میرزاده و مدیر کل آن مهندس لیاقت بود. در مجموع به محض اینکه این حادثه رخ داد تلفنی هات‌لاین با منطقه ایجاد شد و توانستیم امدادرسانی را هماهنگ کنیم. به صورت آنلاین این ارتباط برقرار شد و در ۷۲ ساعت اول بحث مدت زمان طلایی، نجات جان انسان‌ها و.. نیز انجام شد چرا که در لحظات اولیه به دلیل بسته شدن راه‌ها و ریزش کوه با کمی توقف مواجه شدیم. به هر حال نیروهای امدادی وقت توانستند مسیر را بازگشایی کنند وامدادرسانی را انجام دهند. »

بیشتر بخوانید:‌ روایت‌های ناگفته ۸ شاهد عینی از زلزله رودبار و منجیل

وی ادامه می‌دهد: « بعد از این حادثه دولت وقت کار را به وزارت کشور واگذار کرد و اعلام کرد که این ستاد مراحل بازسازی و بازتوانی را در یک مصوبه هیات وزیران به وزارت کشور سپرد. آن زمان سازوکاری به نام مدیریت بحران در کشور وجود نداشت و همانطور که می‌دانید این سازمان و قوانین آن بعد از زلزله بم تشکیل شد. در آن زمان وزارت کشور وقت مناطق زلزله‌زده را به ۱۲ منطقه تقسیم کرد و هر منطقه را به یک استان کشور سپرد. در نهایت مناطق مشخص شد و ۱۲ استان تقسیم کار کردند تا سرعت کار به وجود آید و ساماندهی لازم انجام شود، شاید بتوان گفت که حالا مشابه این تقسیم‌بندی را در مورد استان‌های معین داریم و این یکی از تجربه‌هایی بود که از زلزله رودبار به دست آمد»

آیین‌نامه ۲۸۰۰ دستاورد زلزله رودبار بود
اکبرپور آیین نامه ۲۸۰۰ را یکی از دستاورد های پس از این زمین لرزه دانسته و می‌گوید: « این آیین نامه ۲۸۰۰در واقع مقاوم سازی را به عنوان دستورکار و اولویت نخست قرار داده که با توجه به استانداردهایی که در دنیا وجود دارد سازه‌ها باید در برابر زلزله مقاوم ساخته شوند و برای این کار آیین نامه‌ای توسط هیات وزیران مصوب و به همه دستگاه‌های کل کشور هم ابلاغ شد. پس از این آیین‌نامه بود که همه ساخت و سازها در چارچوب ایین نامه ۲۸۰۰ انجام شد. یعنی اگر شهرداری بخواهد پایان کار دهد باید این آیین‌نامه را در اجرا و عمل به اجرا دربیاورد. اما متاسفانه آیین نامه در برخی موارد آن‌طور که باید اجرایی نشد. در هر کاری، ابتدا باید فرهنگ آن را ایجاد کنیم که به نظر من فرهنگ این کار در آن زمان تعریف نشده بود و برخی متوجه نشدند آیین نامه چه می‌خواهد و چه می‌گوید و اصلا ضرورت توجه به آن چیست. در آن زمان کنفرانس یا گردهمایی هایی هم برای توجه به این آیین‌نامه و توجیه آن نیز صورت نگرفت که مهندسان یا نظام مهندسی بتواند این را به صورت کامل عملیاتی کنند. متاسفانه درصد کمی از ساختمان‌ها در کشور بر اساس آیین‌نامه اجرایی ۲۸۰۰ ساخته شدند و البته به مرور این وضعیت تغییر کرد. هرچند که هنوز هم ردهایی از بی‌توجهی به آن و دورزدن قانون را می‌بینیم.»

وی ادامه می‌دهد:«در آن زمان این آیین نامه بسیار مترقی بود اما در مرحله اجرا ان طور که باید اهتمام ویژه برای آن قائل نشدند و به اصطلاح اراده عمومی و ملی پای کار نیامد و پس از مدتی حساسیت‌هایی که پس از زلزله ایجاد شده بود هم از بین رفت و شرایط به وضعیت قبلی بازگشت. این آیین نامه می‌توانست نقطه آغازین ساخت و ساز اصولی در ساختمان و ابنیه‌ها باشد که متاسفانه به طور کامل انجام نشد. درس‌های آموخته از این زلزله این بود که ساختمان ها باید از ابتدا به صورت مقاوم ساخته شوند.»

 

اکبرپور در رابطه با رسیدگی به احیای روح و روان افراد حادثه دیده نیز اظهار اظهار می‌کند: « مردم ما نوع دوست هستند، به خصوص در شرایط سخت به یکدیگر کمک بسیاری می‌کنند. این روحیه سال‌هاست که همراه ما بوده است و مردم این حس را دارند که بلافاصله به هم نوعان خود کمک کنند. این موضوع البته به طورکلی نسبی است و فرهنگ نقاط کشور با یکدیگر متفاوت است که با توجه به این شرایط باید نسبت کمک رسانی اقدام کرد. اما در کنار مردم، دستگاه‌ها نیز باید برای بازسازی روح و روان افراد حادثه دیده اقدام کنند. دانشی که حالا وجود دارد آن روز ها وجود ندارد. مرکز بهداشت، اورژانس و هلال احمر به صورت نسبی دانش بهتری نسبت به سال های گذشته پیدا کردند و امکانات نیز بیشتر شده است که البته این در رابطه با امداد و نجات است.»

وی ادامه می‌دهد: «نیمه پنهان حادثه رسیدگی به روح و روان مردم است. مثلا یک نفر تمام اعضای خود را از دست داده و یک جا ۱۰ نفر از اعضای خانواده خود را از دست داده است. اینکه افراد بتوانند درک کنند که این فرد چه حس و حالی دارد بسیار کار سختی است، اصلا می‌توان این فرد را اصلاح روحی و روانی کرد؟‌ متاسفانه در این زمینه هنوز آن طور که باید تجربه کسب نکردیم و باید سعی کنیم در این راستا پیشرفت بیشتری داشته باشیم. البته نمی‌توان گفت که دستگاه‌ها در این زمینه قصور دارند اما به طور کلی زیرساخت‌های خوبی در این زمینه ایجاد نشده است. باید نسبت به این کار ایجاد شود و پس از هر حادثه از تجربیات روحی و روانی افراد بیاموزیم و حتی اگر نیاز هست رشته‌های دانشگاهی در این زمینه تعریف و بازنگری شود.»

امکانات امروز مدیریت بحران قابل مقایسه با زلزله رودبار نیست
این کارشناس مدیریت بحران می‌افزاید:‌« البته اوضاع امروز قابل مقایسه با زمان زلزله رودبار و حتی بم نیست و می‌توان گفت که به طور نسبی درک حادثه و نیازهای افراد پس از حادثه بیشتر شده است. خانم‌ها نیاز به اقلامی بهداشتی دارند که به عنوان مثال در زلزله بم این مسئله درک نشده بود و همین موضوع سختی‌هایی را برای خانم ها در زمین لرزه بم ایجاد کرده بود که سختی‌های پنهان بود. این وضعیت در زلزله رودبار هم وجود داشت. »

اکبرپور درباره سازمان دفاع غیر نظامی که در تیر ماه همان سال دستور تاسیس آن از سوی ریاست جمهوری وقت صادرشده و بنا بود به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد، نیز گفت:‌« این سازمان قبل از انقلاب وجود داشت، که بعد از انقلاب و تا سال ۵۸ و ۵۹ نیز فعالیت داشت، اما بعد از آن به بسیج تحویل داده شد که کار امداد و نجات را به عهده گرفته بود و دیگر تحت این عنوان فعالیت نمی‌کرد. بعد از آن نیز به مرور از دستورکار خارج شد و عملا اتفاقی نیفتاد. در حال حاضر در بخش تهدیدات نظامی سازمان پدافند غیرعامل و در بحث مخاطرات طبیعی سازمان مدیریت بحران اقداماتی را انجام می‌دهند که تلفیق و خروجی این دو همان شرح وظایف سازمان دفاع غیر نظامی است.»

لینک کوتاه
ارسال به تلگرام
بازید از صفحه اول ارسال به دوستان نسخه چاپی
گزارش خطا
0
وب گردی
کدام بسته اینترنتی بهتر است؟!

کدام بسته اینترنتی بهتر است؟!

چرا پدری در بیمارستان برازجان قصد کشتن نوزادش را داشت؟

چرا پدری در بیمارستان برازجان قصد کشتن نوزادش را داشت؟

سرنوشت تلخ مرد نیشابوری؛ سگ نگهبان صاحبش را کُشت

سرنوشت تلخ مرد نیشابوری؛ سگ نگهبان صاحبش را کُشت

سریال توقیف شده ایرانی نامزد جشنواره سئول شد

سریال توقیف شده ایرانی نامزد جشنواره سئول شد

تکلیف سیدجلال برای نشستن روی نیمکت پرسپولیس مشخص شد

تکلیف سیدجلال برای نشستن روی نیمکت پرسپولیس مشخص شد

جدایی کیم کارداشیان و پیت دیویدسون

جدایی کیم کارداشیان و پیت دیویدسون

نظرات بینندگان
نام:
ایمیل:
* نظر:
رپورتاژ / تریبون 2
تصاویر
۱/۴
۱/۴
تصاویر: آیین «گل مالی »در روز عاشورا_خرم آباد

تصاویر: آیین «گل مالی »در روز عاشورا_خرم آباد

۲/۴
تصاویر: آئین سنتی بیل زنی در خوسف

تصاویر: آئین سنتی بیل زنی در خوسف

۳/۴
تصاویر: مراسم آیینی کرنی زنی عاشورا - گیلان

تصاویر: مراسم آیینی کرنی زنی عاشورا - گیلان

۴/۴
تصاویر: خیمه سوزان ظهر عاشورا - چهار راه گلوبندک تهران

تصاویر: خیمه سوزان ظهر عاشورا - چهار راه گلوبندک تهران

خرید و فروش بیتکوین
ببینید!

ویدیو / انریکه مورا، هماهنگ کننده مذاکرات احیای برجام هتل کوبورگ را ترک کرد

ویدیو / مداحی خواننده پاپ در دامغان

ویدیو / خرید و توزیع پنکه در کاروان ایران در بازی‌های کشور‌های اسلامی

ویدیو / انتشار فیلم درگیری چند روز پیش اعضای شورای شهر ایذه

ویدیو / به دستور امیر قلعه‌نویی هتل ترکیه حسینیه شد؛ عزاداری بازیکنان گل‌گهر در اردو

ویدیو / سقوط سنگ روی چادر کوهنوردان در دماوند

ویدیو / وضعیت دردناک روستای مزداران فیروزکوه پس از سیل

آرشیو
خرید و فروش بیتکوین
پربازدیدها
روز هفته ماه سال

فرماندار رفسنجان: یک تبعه افغانستان در نزاع شخصی ۱۰ نفر شامل ۶ افغانستانی و ۴ ایرانی را به قتل رساند / ضارب در حال فرار بازداشت شده؛ او هنگامی که در مرحله دستگیری بود، خودزنی کرد اما جراحتش سطحی است

دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا: مذاکرات به اتمام رسید / متن جدید دیگر مورد مذاکره قرار نخواهد گرفت؛ اکنون طرفین باید توافق را بپذیرند / ایران: نیازمند بررسی جامع است / به تعامل سازنده با بررسی پیشنهاد‌های تازه، ادامه خواهیم داد

اختلاف بر سر نتیجه‌ی مذاکرات وین / اتحادیه اروپا می‌گوید متن بدست آمده، متن نهایی توافق است؛ ایران می‌گوید نیست

هدف این است که پیش نویس نهایی توافق احیای برجام برای آخرین تصمیم گیری در روز‌های آینده آماده شود / یک دیپلمات غربی: در این پیش نویس، اشاره‌ای به بحث پادمان نخواهد شد / توافقی در این مورد بدست نیامده

هجوم مار‌های سمی به سواحل شهرستان‌های چالوس و نوشهر بعد از سیل اخیر / مردم از شنا در دریا پرهیز کنند

خاطرات هاشمی رفسنجانی، ۱۶ مرداد ۱۳۷۸: جزئیات جلسه شورای عالی امنیت ملی در مورد آمریکا

ماجرای زیرگرفتن عمدی یک شهروند در رجایی‌شهر کرج

تصاویر: آیین چهل منبر - خرم آباد

ویدیو / نشستن یک زن جوان روی کاپوت ماشین در حال حرکت در چالوس

همه چیز درباره اعلام نتایج کنکور ۱۴۰۱ / زمان اعلام نتایج اولیه و کارنامه، عکس و اسامی نفرات برتر، تعداد داوطلبان مجاز، مهلت انتخاب رشته، ظرفیت پذیرش و زمان اعلام نتایج نهایی

سازمان سنجش: نتایج اولیه کنکور ۱۴۰۱ امشب ۱۱ مردادماه اعلام می‌شود

ویدیو / تصاویر جدید از هالک ایرانی پیش از مبارزه جنجالی؛ مشت زدن به شکم مجری نمایش

خاطرات هاشمی رفسنجانی، ۱۵ مرداد ۱۳۷۸: سازمان انرژی اتمی می‌گوید اسرائیل نخستین سلاح اتمی اش را در سال ۱۳۶۰ آزمایش کرده

تغییرات جدید کنکور ۱۴۰۲ اعلام شد / سازمان سنجش: یک آزمون در تیرماه و یکی در دی ماه برگزار می‌شود / داوطلب می‌تواند در هر دو آزمون شرکت کند، ولی فقط یک نمره یکی از آنها به انتخاب خود داوطلب محاسبه می‌شود / دروس عمومی حذف می‌شود / زیرگروه‌ها حذف شده

جنگنده سوخو ۲۲ سپاه در شیراز دچار سانحه شد / استفاده خلبانان از سامانه صندلی پران

ویدیو / لحظه وارد شدن آب هیرمند به ایران

ویدیویی وحشتناک از لحظات اولیه سیل در شهرستان استهبان فارس

خاطرات حسن روحانی، شماره ۱۰۸: با لباس نظامی درب خانه‌ی آیت الله خامنه‌ای را زدم؛ گفتند آمده اید آقا را ببرید؟

خاطرات هاشمی رفسنجانی، ۸ مرداد ۱۳۷۸: آنچه ملک عبدالله گفت و به مذاق بعضی خوش نیامد

مسیر آب در امامزاده داوود به طور قطع دستکاری شده بود / توپوگرافی این مسیر به گونه‌ای است که نباید با بارش‌های ۲۰ تا ۳۰ میلیمتری چنین حادثه‌ای رخ دهد

ویدیو / فیلمی جدید از لحظه وقوع سیل در استهبان؛ فریادهای زنان و مردان برای نجات مردم

ویدیو / نشستن یک زن جوان روی کاپوت ماشین در حال حرکت در چالوس

۷ مومیایی مشهور و اسراری که از دنیای باستان برملا می‌کنند

افزایش ۳۸ درصدی حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی تأیید شد / احکام جدید از همین ماه صادر می‌شود

ویدیو / این حیوان عجیب الخلقه در عراق، شیر منقرض شده آشوری است؟

سازمان جهانی بهداشت: قرنطینه امیکرون ۵ روز نیست

معاوضه شماره موبایل با آپارتمان لوکس / قیمت شماره‌های رند به ۵۰ میلیارد تومان رسید

شرط تحویل آپارتمان ۱۵۰ متری در نیاوران به رضا رویگری / مجری صداوسیما: مالک منزل گفته خانه را با چند پرستار آماده کرده‌ام؛ فقط رضا باید تنها بیاید / وقتش رسیده بگویم که چقدر به رضا ظلم شده / او مدت‌هاست که در روابط‌ش دچار مشکل شده / مو‌های رضا به طرز عجیبی سوزانده شده بود؛ به گریمور گفتم جوری درست کن که فکر کند مو دارد

تماشا کنید: خداحافظی ایران با ارس؟ / پروژه «داپ» ترکیه چگونه در سکوت منابع آبی ایران را خشک می کند؟

سیلی «ویل اسمیت» به صورت مجری اسکار به خاطر شوخی با همسرش / تصویر واکنش حاضران در سالن / گریه و عذرخواهی اسمیت پس از دریافت جایزه: عشق موجب می‌شود کارهای دیوانه‌واری انجام دهیم؛ وقتی در اوج هستی، شیطان دقیقا همان موقع سراغت می‌آید +عکس و ویدیو

درگذشت ناگهانی بازیگر مشهور سینمای ایران/ علت فوت به روایت خبرگزاری قوه قضاییه: خودکشی

صوت / اظهارات شهره (مازیار) لرستانی درباره تغییر جنسیتش: عرفا و شرعا دیگر زن نیستم

خرید و فروش بیتکوین
خواندنی ها
۱۰ واقعیت جذاب و خواندنی در مورد کارتون تام و جری؛ از خالقان تا تغییرات شخصیت ها

۱۰ واقعیت جذاب و خواندنی در مورد کارتون تام و جری؛ از خالقان تا تغییرات شخصیت ها

متا روی پلتفرم پخش زنده جدید با قابلیت درآمدزایی برای اینفلوئنسر‌ها کار می‌کند

متا روی پلتفرم پخش زنده جدید با قابلیت درآمدزایی برای اینفلوئنسر‌ها کار می‌کند

نتایج یک تحقیق: مردان متاهل و تحصیلکرده بیشتر از زنان عمر می‌کنند

نتایج یک تحقیق: مردان متاهل و تحصیلکرده بیشتر از زنان عمر می‌کنند

مبارزه در قفس؛ تماشاگرنمای شرور چکی با خواندن کتاب ژاپنی رویای قهرمانی جهان را محقق کرد

مبارزه در قفس؛ تماشاگرنمای شرور چکی با خواندن کتاب ژاپنی رویای قهرمانی جهان را محقق کرد

خرید و فروش بیتکوین
آخرین اخبار مهمترین عناوین روز

تصاویر: آیین «گل مالی »در روز عاشورا_خرم آباد

تصاویر: آئین سنتی بیل زنی در خوسف

تصاویر: مراسم آیینی کرنی زنی عاشورا - گیلان

تصاویر: خیمه سوزان ظهر عاشورا - چهار راه گلوبندک تهران

خاطرات هاشمی رفسنجانی، ۱۷ مرداد ۱۳۷۸: عقد ازدواج پسر آقای [مصطفی]میرسلیم را بستم

خاطرات حسن روحانی، شماره ۱۱۸: وقتی می‌خواستم از «امام» برای «آیت الله خمینی» استفاده کنم، بیم این داشتم که مردم بگویند این‌ها می‌خواهند امام سیزدهم درست کنند

یادداشت‌های علم، یک‌شنبه ۱۲ شهریور ۱۳۴۶: شاه از اینکه اعراب تصمیم گرفتند جریان نفت را آزاد کنند، خوشنود نبود، به خاطر اینکه کمپانی‌های نفت دیگر با عشق مفرط ما را تعقیب نخواهند کرد

ویدیو / رییسی به هیأت «منصور ارضی» رفت

آموزه‌های امام حسین(ع) از دیدگاه امام موسی صدر: حسینی بودن یعنی به بالاترین مرتبه عفو و گذشت برسیم

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا: ایران مکررا می‌گوید آماده احیای برجام است؛ بگذارید ببینیم عمل‌شان با حرف‌هایشان تطبیق دارد یا نه

امیرعبداللهیان: انتظار می‌رود همه طرف‌ها برای دستیابی به متن نهایی توافق از خود اراده و جدیت نشان دهند / بورل: پیشرفت نسبی حاصل شده

اردوغان: به دنبال ایجاد نوار امنیتی ۳۰ کیلومتری در عمق سوریه هستیم / مناطقی که تروریست‌های در آن رفت و آمد دارند را پاکسازی می‌کنیم

اولیانوف: اگر مخالفتی با پیش‌نویس «متن نهایی» نباشد توافق هسته‌ای احیا خواهد شد

مرندی، مشاور تیم مذاکره کننده هسته‌ای: ایران به تعامل سازنده با بررسی پیشنهاد‌های تازه، ادامه خواهد داد

از ۳۷۰ نوع بیماری نادر تنها ۲۲ مورد تحت پوشش وزارت بهداشت هستند / قیمت هر بسته پانسمان یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان است؛ همین موضوع، بیماران را دچار مشکلاتی کرده

آنکارا: نباید انتظار داشت ترکیه مقابل تروریست‌ها در عراق و سوریه دست بسته بماند

‏جانشین رئیس پلیس راهور: کیفیت خودروها هیچ تغییری نکرده / ادعای وزارت ‎صمت درباره تلاش برای ارتفای کیفیت داستان سرایی است

تکذیب ادعا‌ی حمیدرضا نقاشیان مبنی بر «وجود پرونده‌ای در وزارت اطلاعات در مورد ترور بیولوژیک امام خمینی»

هجوم مار‌های سمی به سواحل شهرستان‌های چالوس و نوشهر بعد از سیل اخیر / مردم از شنا در دریا پرهیز کنند

بازگشت مادر یوزپلنگ تلف شده به جاده پرحادثه عباس آباد / نگرانی از تکرار حادثه ای دیگر

واکنش صفحه توئیتر مقام معظم رهبری به جنایات اخیر رژیم صهیونیستی در غزه: شمر امروز، نخست‌وزیرِ اسرائیل است

آخرین آمار کرونا در ایران، ۱۷ مرداد ۱۴۰۱: فوت ۵۴ نفر در شبانه روز گذشته / شناسایی ۳۳۷۹ بیمار جدید

کاردار سفارت آلمان به وزارت خارجه احضار شد

عضو دفتر نشر آثار رهبری: اگر حسین (ع) همین امروز فریاد «هل من ناصر ینصرنی» سر دهد اکثر لبیک گویان از کدام جریانند؟ جبهه مقاومت یا دعوت کنندگان به سازش؟

سید حسن نصرالله: تاب آوری اسرائیلی‌ها بیشتر از این نبود / مقاومت توان تحمیل شروط خود را دارد

معاون اول قوه قضائیه: دشمنان نظام در تلاشند نسبت به روحانیت، بدبینی ایجاد کنند / مسائل سیاسی را با مسائل دینی خلط می‌کنند تا دین تان را از بین ببرند

وضعیت جاده‌ها و راه‌ها، امروز ۱۷ مرداد ۱۴۰۱ / ترافیک روان در تمام جاده‌ها / بارش باران در برخی جاده‌های گیلان و مازندران

سخنگوی وزارت خارجه: منتظر واکنش فوری آلمان به هتک حرمت قرآن و اهانت به مقدسات اسلامی در برابر مرکز اسلامی هامبورگ هستیم

آغاز فرآیند انتخاب رشته کنکور ۱۴۰۱ / امکان انتخاب ۱۵۰ کدرشته محل وجود دارد / در مجموع ۵۳۰ هزار داوطلب پذیرفته می‌شوند / مهلت انتخاب رشته تا ۲۲ مرداد

المیادین: توافق آتش بس در غزه با تحقق پیش‌شرط‌های جهاد اسلامی

انتقاد خبرگزاری دولت از مجلس: قانون بازگشت قیمت ها به شهریور ۱۴۰۰ موجب از دست رفتن دستاوردهای دولت می شود / این موضوع امکان پذیر نیست

شمار شهدای غزه به ۴۱ نفر افزایش یافت / ۱۵ نفر از شهدا کودکان هستند

وزیر راه همچنان درمورد مذاکرات اظهار نظر می‌کند: به امریکا اعتماد نداریم، اما به دلایل مختلف مذاکره می‌کنیم

رئیسی: روحیه سلحشوری جوانان فلسطینی و یمنی امتداد راه انقلاب اسلامی است / روحیه مقاومت آنها به برکت خون شهدای جنگ تحمیلی و مدافع حرم است

پلیس: ۱۲ واحد صنفی متخلف با اجرای طرح حجاب و عفاف در خوزستان مهر و موم شد / به ۳۰۷ واحد تذکر کتبی داده شد

امیرعبداللهیان: سلاح هسته‌ای در دکترین ایران جایگاهی ندارد / نتیجه مذاکرات در وین بستگی دارد به اینکه آیا آمریکا انعطاف و واقع بینی لازم را در عمل از خود نشان خواهد داد؟ / دبیرکل سازمان ملل: ما خواستار تلاش برای بسته شدن پرونده هسته‌ای ایران هستیم

خبرگزاری فرانسه: اسرائیل برقراری آتش‌بس با گروه جهاد اسلامی در غزه را پذیرفت

نایب رییس کمیسیون برنامه و بودجه: یارانه ۴۰۰ هزار تومانی، قدرت خرید مردم را افزایش و فاصله طبقاتی را کاهش داده

دبیر ستاد امر به معروف: بدحجابی تخلف و قابل جریمه است

آرشیو
خرید و فروش بیتکوین
  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • |
  • ارتباط با ما
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیکی
  • |
  • نظرسنجی
  • |
  • جستجو
  • |
  • آرشیو
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به انتخاب است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
طراحی و تولید : "ایران سامانه"
کد خبر: ۶۸۲۲۰۲
تاریخ انتشار: ۰۱ : ۱۵ - ۳۱ خرداد ۱۴۰۱
حوادث >> داخلی
پ

فاجعه رودبار و منجیل؛ بازخوانی پس از ۳۲ سال

۳۲ سال از روزی که زمین زیرپای صدها هزار نفر از ساکنان نواحی غربی و مرکزی ایران لرزید و نام رودبار و منجیل را برای همیشه به فاجعه‌ای به نام زلزله گره زد، گذشت. زلزله‌ای که سالگرد آن بهانه‌ای شد برای مرور این زلزله هولناک و تجربیاتی که از آن برای مدیریت بحران کسب شد.
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :

 ایسنا:۳۲ سال از روزی که زمین زیرپای صدها هزار نفر از ساکنان نواحی غربی و مرکزی ایران لرزید و نام رودبار و منجیل را برای همیشه به فاجعه‌ای به نام زلزله گره زد، گذشت. زلزله‌ای که سالگرد آن بهانه‌ای شد برای مرور این زلزله هولناک و تجربیاتی که از آن برای مدیریت بحران کسب شد.

۳۰ دقیقه و ۳۸ ثانیه از شروع آخرین روز خرداد سال ۶۹ گذشته بود که زمین با قدرتی که شاخص‌های علمی شدت‌اش را ۷.۴ ریشتر برآورد کرده‌اند، بخش وسیعی از مناطق شمالی، غربی و مرکزی کشور را لرزاند. زمین‌لرزه‌ای که کانونش «دیلمان» بود اما نامش به رودبار گره خورد و شد زلزله رودبار.

بر اساس گزارشی که موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران از این زلزله منتشر کرده بود، آن شب، اکثر مناطق روستایی و شهری حد فاصل لنگرود و لاهیجان به مدت بیش از یک دقیقه لرزیده بود و حتی تا ساعات ۰۳:۵۰ بامداد روز بعد، بیش از ۵۰ زمین لرزه دیگر در شهر رشت و نواحی اطراف آن، شهرهای آستانه اشرفیه، هشتپر، تالش و ... ثبت شده بود تا ترس را بارها و بارها به جان افرادی بیاندازد که بعضی‌شان دیگر چیزی به جز جان برای از دست دادن نداشتند.این زلزله بین ۳۵ تا ۳۷ هزار کشته، ۵۰ تا ۶۰ هزار مجروح و حدود نیم میلیون بی‌خانمان بر جای گذاشت تا عنوان یکی از هولناک‌ترین زلزله‌های رخ داده در حافظه جهان را از آن خود کند.

۳۲ سال پیش در چنین روزی؛ جان‌هایی در زیر آوار از دست رفتند و مادران، پدران و فرزندانی که داغ بر دلشان نشست. داغ‌دیدگانی با قامتی خمیده بر سر آوار راه می‌رفتند تا شاید جانی از عزیرانشان را نجات دهند. چشمانی که خیره به امدادگران در انتظار معجزه بودند... حالا اما پس از ۳۲ سال دیگر نباید انتظار معجزه داشت، فرصت به حد کافی برای جلوگیری از آنچه که پیشتر در طبس رخ داد، ۳۲ سال پیش رودبار و منجیل را زیر و رو کرد و بعدتر بم را با خاک یکسان کرد، وجود داشت و باید دید که ساختار ایمنی و مدیریت بحران و حوادث در کشورمان چه تغییراتی کرده است.

مدیریت بحران در زلزله رودبار چگونه بود؟
پس از وقوع زلزله رودبار ستادی به ریاست استاندار گیلان و با حضور مدیران دستگاه‌های اجرایی، خدماتی و درمانی در محل استانداری تشکیل و کمک و امدادرسانی در مناطق آسیب دیده آغاز شد. اما زمین سر ناسازگاری با مردم داغ‌دیده برداشته بود و کوه در میانه جاده‌های ارتباطی رودبار به تهران، رشت به رودبار و بعضی دیگر از راه‌های کوهستانی روستایی ریزش کرده بود. در رودبار و صومعه‌سرا گزارش‌ها حاکی از تلفات بسیار بود.


بازدید هاشمی رفسنجانی، رییس جمهوری وقت از مناطق زلزله‌زده
ابعاد حادثه آنقدر گسترده بود که مسئولان کشوری و لشکری را به سمت محل وقوع زمین لرزه روانه کرد. آنطور که در آرشیو روزنامه‌های آن زمان به ثبت رسیده. پس از این زلزله مقام معظم رهبری نیز در این مناطق حاضر شده و به بازدید میدانی از آنچه که رخ داده و نحوه امدادرسانی و رسیدگی به مردم پرداختند. رئیس جمهوری وقت- حجت الاسلام والمسلین اکبر هاشمی رفسنجانی- نیز با حضور در محل، طی بازدیدی هفت ساعته از نزدیک در جریان وضعیت مناطق زلزله زده قرار گرفته و بر لزوم یاری مردم به مصدومان فاجعه این زمین لرزه تاکید کرده بود. او همچنین با اشاره به ریزش کوه و مسدود شدن راه‌ها در ابتدای حادثه اعلام کرد که ارتباط در سطح مطلوبی نبوده است اما هلی‌کوپترها و وسایل نقلیه‌ای که می‌توانستند از راه‌های فرعی خود را به مناطق آسیب دیده برسانند وارد عمل شدند. هاشمی همچنین در گزارشی از مناطق زلزله‌زده گفته بود که سه شهر منجیل، رودبار و لوشان تقریبا با خاک یکسان شده و در این مناطق آب، برق و سایر لوازم زندگی مردم وجود نداشت.

غم رودبار به وسعت یک کشور پیش رفته بود و مردم عزادار بودند. برخی مسئولان شهر زیر آوار مانده و مسئولانی از دیگر استان‌ها و تهران عازم محل شده بودند اما حضور مسئولان بدون امکانات برای امدادرسانی به فاجعه رخ داده کافی نبود و حتی رئیس جمهوری نیز در صحبت‌های خود نیز عنوان کرده بود که ستادهای امدادرسانی از روز گذشته در منطقه مستقر شدند اما ماشین‌های سنگین و بیل‌های مکانیکی هنوز مورد نیاز است.

در میان تلاش مسئولان، مردم آسیب دیده نیز که هنوز در شوک زیر و رو شدن زندگی و از دست دادن عزیزانشان بودند دست از یاری یکدیگر برنداشتند. یکی از این داغدیدگان «سلیمان کشاورز»، خلبان نیروی هوایی ارتش بود. بر اساس گزارش منتشر شده در رسانه‌های آن زمان، کشاورز خلبانی بود که هلی کوپتر ۲۱۴ هوانیروز را به پرواز در می‌آورد. او در این زمین لرزه مادر، خواهر، برادر و برادرزاده‌اش را از دست داده بود اما تنها چند دقیقه پس از انجام مراسم تدفین آنان در منجیل، به سمت پایگاه هوانیروز زنجان رفته و برای امدادرسانی به زلزله‌زدگان این محدوده حاضر شده بود.

نجات‌های معجزه‌آمیز در زلزله رودبار
با وجود اینکه تخریب شهر ترسناک به نظر می‌رسید اما کورسوی امید همچون تمام حوادث در چشمان امداگران سازمانی و مردمی موج می‌زد؛ این را همچنان می‌توان از اظهارات شاهدان آن زلزله متوجه شد. افرادی که گویا قصد نداشتند مرگ عزیزانشان را باور کنند و برخی تا زمانی که جسد عزیزانشان را ندیده بودند، امید به زنده ماندن وی داشتند. امیدهایی که البته چندان بیهوده هم نبود. در این حادثه پس از ۱۶۲ ساعت، کودک ۹ ساله‌ای زنده از زیر آوار نجات داده شد. اگر چه که داستان این نجات بسیار تلخ است اما آنطورکه روزنامه اطلاعات گزارش کرده است، امدادگران کودک ۹ ساله‌ای را در حالی از میان خرابه‌های یک خانه در روستای رحمت آباد نجات دادند که حدود یک هفته را زیر آوار در کنار کنار اجساد خانواده خود گذرانده بود. بر اساس گزارش‌های منتشر شده از این زلزله در جراید سال ۶۹، او دچار جراحت‌های سطحی شده بود اما شوک بسیاری به او شده بود که برای رسیدگی به یکی از مراکز درمانی منتقل شد.

معجزه دیگری که بار دیگر از سوی نجاتگران و امدادگران اتفاق افتاد در یکی از روستاهای منطقه کلیشم اتفاق افتاده بود. کودک شش ساله‌ای پس از پنج شب و چهار روز زنده از زیر آوار بیرون کشیده شد. بر اساس گزارش‌های منتشر شده او در حالی که زیر چندتن آوار به داخل یخچال منزل افتاده بود زنده بیرون آورده شد. در گزارشی که روزنامه اطلاعات منتشر کرده، گفته شده که او هنگام وقوع زمین لرزه با هشت خواهر و برادر خود در خانه کوچکشان در روستای کلیشم در خواب بوده که بر اثر شدت زمین لرزه در یخچال باز شده و این کودک شش ساله به دلیل ریزش انبوده آوار به داخل یخچال پرتاب شده بود. به گفته امدادگر، حین آوار برداری صدای کودکی که فریاد می‌زده «مرا بیرون بیاورید» شنیده شده و پدرش گفته که بعد از کنار زدن حدود یک و نیم متر آوار، صادق شش ساله را از داخل یخچال بیرون آوردند.

زلزله رودبار و سازمان دفاع غیرنظامی
پس از وقوع این زلزله بود در اوایل مرداد ماه همان سال، مشاور تحقیقاتی رئیس جمهوری وقت از تاسیس سازمان دفاع غیر نظامی در سطح کشور خبر داد. سازمانی که هدف از تاسیس آن جلوگیری از خسارات ناشی از حوادث غیر مترقبه، اعلام شده بود. همچنین با توجه به اهمیت امدادرسانی در حوادث غیرمترقبه طبیعی از قبیل زلزله و سیل قرار شد تا وظیفه و کار این سازمان سازماندهی و متمرکز کردن واحدهای امداد و کمک‌رسانی در چارچوب سازمان دفاع غیر نظامی باشد و با تصویب مجلس شورای اسلامی به اجرا گذاشته شود.

 

روایت یک شاهد عینی از زلزله و فوتبالی که برای هزاران نفر تمام نشد
«بابک» یکی از افرادی است که در زمان وقوع زلزله منجیل و رودبار از سوی دانشگاه شهید بهشتی برای امدادرسانی در شهر لوشان حاضر شده بود. او که پزشک است و به عنوان نیروی داوطلب به این مناطق اعزام شده بود به ایسنا گفت:‌«شب زلزله من با خانواده‌ام در تهران بودم. حوالی ساعت ۳۰ دقیقه بامداد بود. یادم می‌آید که با خودم می‌گفتم چه شبی است امشب!‌ مسابقه جام جهانی و بازی بین دو تیم اسکاتلند - برزیل بود. صدای تلویزیون را کم کرده بودم که بقیه بیدار نشوند و در حال تماشای فوتبال بودم. در یک لحظه احساس کردم قالب روی دیوار خانه با صدایی مهیب به پایین افتاد و خرد شد. میز تلویزیون تکان تکان می‌خورد و سرم را که بالا گرفتم دیدم لوستر دارد بالای سرم می‌چرخد. تنها کاری که توانستم بکنم این بود که خواهر کوچکم را در آغوش گرفتم و به سمت حیاط خانه دویدم. تا به پایین رسیدیم زمین لرزه تمام شده بود اما آن شب در گیلان بسیاری فقط سوت آغاز بازی فوتبال را شنیدن و دیگر هیچ.»

او ادامه داد:‌ «روز بعدش به دانشگاه رفتیم، آن زمان دانشجوی پزشکی داشنگاه شهید بهشتی بودم. عده‌ای جمع شدیم واز دانشگاه خواستیم تا ما را به عنوان نیروی داوطلب به محل اعزام کنند. عده‌ای مخالف هم بودند چون فصل امتحانات بود،‌اما به هر حال اعزام شدیم. حدودا ۱۰ یا ۱۵ نفر بودیم که با یک اتوبوس به سمت لوشان حرکت کردیم. جاده بسیار خطرناک بود، نقاطی از جاده ترک برداشته بود و شکاف‌های عمیقی در آن وجود داشت. بالاخره به لوشان رسیدیم و همانجا مستقر شدیم. البته چون ما هنوز سال پایینی حساب می‌شدیم به ما گفتند که در یک مسجد که نسبت به باقی ساختمان‌ها سالم‌تر مانده بود مستقر شویم و بین مردم ارزاق توزیع کنیم. »

ضرورت توجه به سلامت روان در حوادث و بلایا
به گفته او «وضعیت در شهر تا ماه‌ها طوری بود که مردم بسیاری در شوک عمیقی قرار داشتند، آن زمان توجه چندانی هم به سلامت روان افراد نمی‌شد. خیلی سخت است که فردی ناگهان ۱۰ نفر از اعضای خانواده‌اش را از دست بدهد و همینطور در آن شوک رها شود. به نظرم لازم است که تمام حوادث به سلامت روان بازماندگان و آسیب‌دیدگان هم توجه جدی شود»

این پزشک با بیان اینکه شرایط لوشان مثل رودبار و منجیل نبود و اوضاع به نسبت خیلی بهتری داشت، گفت: «با این حال اینجا هم کشته کم نبود، مردم گیج و مبهوت بودند. قرار شد درآنجا برنج، روغن، آبمیوه و لباس‌هایی که مردم فرستاده بودند تقسیم شود. آن زمان یک دفترچه‌ای بود که به دفترچه خوار و بار شناخته می‌شد و به آن دفترچه بسیج اقتصادی گفته می‌شد. بعضی این دفترچه را داشتند و بعضی‌ها هم نداشتند، ما بین همه ارزاق را تقسیم کردیم.» او ادامه داد:‌« چند روز بعد اکیپی از پزشکان خارجی هم به منطقه آمدند و بیمارستان صحرایی را مستقر کردند. آن زمان تقریبا اکثر اجساد از زیر آوار خارج شده بود و آسیب‌دیدگان شدید ناشی از زلزله هم به مراکز درمانی منتقل شده بودند. اما مردم مراجعات به پزشک های خارجی داشتند و فقط مشکل اینجا بود که زبان یکدیگر را نمی‌فهمیدند، برای همین ما در آنجا هم مترجم این افراد شده بودیم.»

 

اگر جام جهانی نبود، تلفات زلزله رودبار بیشتر می‌شد
مرتضی اکبرپور که پیش‌تر معاون آمادگی و مقابله سازمان مدیریت بحران کشور بود، در هنگام وقوع زلزله رودبار از طرف وزارت کشور به ستاد حوادث غیرمترقبه ریاست جمهوری مامور شد؛ ستادی که به گفته وی، توسط دکتر حمید میرزاده که آن زمان معاون اجرایی رئیس جمهوری بود فعالیت داشت. میرزاده در سال‌های اخیر با عنوان رییس اسبق دانشگاه آزاد اسلامی شناخته می‌شود. اکبرپور درباره این زمین لرزه و اتفاقات پس از آن به ایسنا می‌گوید:‌ « این حادثه روز ۳۱ خرداد سال ۶۹ در ساعات اولیه بامداد اتفاق افتاد. زلزله مصادف با جام جهانی بود و به همین دلیل در آن‌ ساعت بیشتر مردم منطقه از جمله جوانان بیدار بودند و شاید یکی از دلایلی که تعداد کشته ها، کمتر از آن چیزی بود که می‌توانست باشد همین مساله بود، جام‌جهانی موجب شد تا حین وقوع زلزله تعدادی از هموطنان بتوانند خود را نجات دهند.»

وی ادامه می دهد: « آن زمان تجربه زیادی نداشتیم که قبل، حین و بعد از زلزله چه اقداماتی را می‌توانیم انجام دهیم، این حادثه ناگهان اتفاق افتاد و آنچنان سنگین بود که حتی مسیر های امدادرسانی که از سمت رشت، زنجان، تهران و قزوین قصد داشتند به سمت کانون زلزله حرکت کنند به دلیل ریزش کوه مسدود شده و در نقاطی امدادگران به سختی توانستند خود را به منطقه برسانند.»

۷۲ ساعت اول پس از زلزله رودبار چگونه گذشت؟
اکبرپور با بیان اینکه پس از زمین لرزه رودبار و منجیل دولت وقت ستادی را تحت عنوان حوادث غیرمترقبه تشکیل داد، گفت:‌ « این ستاد در نهاد ریاست جمهوری بود آن زمان محل تعریف ساختار و سیستم این ستاد در معاونت اجرایی ریاست جمهوری تعریف شده بود. عنوان آن نیز اداره کل ستادهای هماهنگی بود که در حوزه حوادث طبیعی، رخدادهای طبیعی و سایر حوادث نیز فعال بود. به عنوان مثال در زمان جنگ نیز ستادی تحت عنوان بازسازی مناطق جنگ زده بود که این سازمان در مناطق جنگ زده نیز ستاد داشت. یعنی کارهای ستادی را این اداره کل انجام می‌داد که معاونت آن با دکتر میرزاده و مدیر کل آن مهندس لیاقت بود. در مجموع به محض اینکه این حادثه رخ داد تلفنی هات‌لاین با منطقه ایجاد شد و توانستیم امدادرسانی را هماهنگ کنیم. به صورت آنلاین این ارتباط برقرار شد و در ۷۲ ساعت اول بحث مدت زمان طلایی، نجات جان انسان‌ها و.. نیز انجام شد چرا که در لحظات اولیه به دلیل بسته شدن راه‌ها و ریزش کوه با کمی توقف مواجه شدیم. به هر حال نیروهای امدادی وقت توانستند مسیر را بازگشایی کنند وامدادرسانی را انجام دهند. »

بیشتر بخوانید:‌ روایت‌های ناگفته ۸ شاهد عینی از زلزله رودبار و منجیل

وی ادامه می‌دهد: « بعد از این حادثه دولت وقت کار را به وزارت کشور واگذار کرد و اعلام کرد که این ستاد مراحل بازسازی و بازتوانی را در یک مصوبه هیات وزیران به وزارت کشور سپرد. آن زمان سازوکاری به نام مدیریت بحران در کشور وجود نداشت و همانطور که می‌دانید این سازمان و قوانین آن بعد از زلزله بم تشکیل شد. در آن زمان وزارت کشور وقت مناطق زلزله‌زده را به ۱۲ منطقه تقسیم کرد و هر منطقه را به یک استان کشور سپرد. در نهایت مناطق مشخص شد و ۱۲ استان تقسیم کار کردند تا سرعت کار به وجود آید و ساماندهی لازم انجام شود، شاید بتوان گفت که حالا مشابه این تقسیم‌بندی را در مورد استان‌های معین داریم و این یکی از تجربه‌هایی بود که از زلزله رودبار به دست آمد»

آیین‌نامه ۲۸۰۰ دستاورد زلزله رودبار بود
اکبرپور آیین نامه ۲۸۰۰ را یکی از دستاورد های پس از این زمین لرزه دانسته و می‌گوید: « این آیین نامه ۲۸۰۰در واقع مقاوم سازی را به عنوان دستورکار و اولویت نخست قرار داده که با توجه به استانداردهایی که در دنیا وجود دارد سازه‌ها باید در برابر زلزله مقاوم ساخته شوند و برای این کار آیین نامه‌ای توسط هیات وزیران مصوب و به همه دستگاه‌های کل کشور هم ابلاغ شد. پس از این آیین‌نامه بود که همه ساخت و سازها در چارچوب ایین نامه ۲۸۰۰ انجام شد. یعنی اگر شهرداری بخواهد پایان کار دهد باید این آیین‌نامه را در اجرا و عمل به اجرا دربیاورد. اما متاسفانه آیین نامه در برخی موارد آن‌طور که باید اجرایی نشد. در هر کاری، ابتدا باید فرهنگ آن را ایجاد کنیم که به نظر من فرهنگ این کار در آن زمان تعریف نشده بود و برخی متوجه نشدند آیین نامه چه می‌خواهد و چه می‌گوید و اصلا ضرورت توجه به آن چیست. در آن زمان کنفرانس یا گردهمایی هایی هم برای توجه به این آیین‌نامه و توجیه آن نیز صورت نگرفت که مهندسان یا نظام مهندسی بتواند این را به صورت کامل عملیاتی کنند. متاسفانه درصد کمی از ساختمان‌ها در کشور بر اساس آیین‌نامه اجرایی ۲۸۰۰ ساخته شدند و البته به مرور این وضعیت تغییر کرد. هرچند که هنوز هم ردهایی از بی‌توجهی به آن و دورزدن قانون را می‌بینیم.»

وی ادامه می‌دهد:«در آن زمان این آیین نامه بسیار مترقی بود اما در مرحله اجرا ان طور که باید اهتمام ویژه برای آن قائل نشدند و به اصطلاح اراده عمومی و ملی پای کار نیامد و پس از مدتی حساسیت‌هایی که پس از زلزله ایجاد شده بود هم از بین رفت و شرایط به وضعیت قبلی بازگشت. این آیین نامه می‌توانست نقطه آغازین ساخت و ساز اصولی در ساختمان و ابنیه‌ها باشد که متاسفانه به طور کامل انجام نشد. درس‌های آموخته از این زلزله این بود که ساختمان ها باید از ابتدا به صورت مقاوم ساخته شوند.»

فاجعه رودبار و منجیل؛ بازخوانی پس از ۳۲ سال

اکبرپور در رابطه با رسیدگی به احیای روح و روان افراد حادثه دیده نیز اظهار اظهار می‌کند: « مردم ما نوع دوست هستند، به خصوص در شرایط سخت به یکدیگر کمک بسیاری می‌کنند. این روحیه سال‌هاست که همراه ما بوده است و مردم این حس را دارند که بلافاصله به هم نوعان خود کمک کنند. این موضوع البته به طورکلی نسبی است و فرهنگ نقاط کشور با یکدیگر متفاوت است که با توجه به این شرایط باید نسبت کمک رسانی اقدام کرد. اما در کنار مردم، دستگاه‌ها نیز باید برای بازسازی روح و روان افراد حادثه دیده اقدام کنند. دانشی که حالا وجود دارد آن روز ها وجود ندارد. مرکز بهداشت، اورژانس و هلال احمر به صورت نسبی دانش بهتری نسبت به سال های گذشته پیدا کردند و امکانات نیز بیشتر شده است که البته این در رابطه با امداد و نجات است.»

وی ادامه می‌دهد: «نیمه پنهان حادثه رسیدگی به روح و روان مردم است. مثلا یک نفر تمام اعضای خود را از دست داده و یک جا ۱۰ نفر از اعضای خانواده خود را از دست داده است. اینکه افراد بتوانند درک کنند که این فرد چه حس و حالی دارد بسیار کار سختی است، اصلا می‌توان این فرد را اصلاح روحی و روانی کرد؟‌ متاسفانه در این زمینه هنوز آن طور که باید تجربه کسب نکردیم و باید سعی کنیم در این راستا پیشرفت بیشتری داشته باشیم. البته نمی‌توان گفت که دستگاه‌ها در این زمینه قصور دارند اما به طور کلی زیرساخت‌های خوبی در این زمینه ایجاد نشده است. باید نسبت به این کار ایجاد شود و پس از هر حادثه از تجربیات روحی و روانی افراد بیاموزیم و حتی اگر نیاز هست رشته‌های دانشگاهی در این زمینه تعریف و بازنگری شود.»

امکانات امروز مدیریت بحران قابل مقایسه با زلزله رودبار نیست
این کارشناس مدیریت بحران می‌افزاید:‌« البته اوضاع امروز قابل مقایسه با زمان زلزله رودبار و حتی بم نیست و می‌توان گفت که به طور نسبی درک حادثه و نیازهای افراد پس از حادثه بیشتر شده است. خانم‌ها نیاز به اقلامی بهداشتی دارند که به عنوان مثال در زلزله بم این مسئله درک نشده بود و همین موضوع سختی‌هایی را برای خانم ها در زمین لرزه بم ایجاد کرده بود که سختی‌های پنهان بود. این وضعیت در زلزله رودبار هم وجود داشت. »

اکبرپور درباره سازمان دفاع غیر نظامی که در تیر ماه همان سال دستور تاسیس آن از سوی ریاست جمهوری وقت صادرشده و بنا بود به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد، نیز گفت:‌« این سازمان قبل از انقلاب وجود داشت، که بعد از انقلاب و تا سال ۵۸ و ۵۹ نیز فعالیت داشت، اما بعد از آن به بسیج تحویل داده شد که کار امداد و نجات را به عهده گرفته بود و دیگر تحت این عنوان فعالیت نمی‌کرد. بعد از آن نیز به مرور از دستورکار خارج شد و عملا اتفاقی نیفتاد. در حال حاضر در بخش تهدیدات نظامی سازمان پدافند غیرعامل و در بحث مخاطرات طبیعی سازمان مدیریت بحران اقداماتی را انجام می‌دهند که تلفیق و خروجی این دو همان شرح وظایف سازمان دفاع غیر نظامی است.»

۳۲ سال از روزی که زمین زیرپای صدها هزار نفر از ساکنان نواحی غربی و مرکزی ایران لرزید و نام رودبار و منجیل را برای همیشه به فاجعه‌ای به نام زلزله گره زد، گذشت. زلزله‌ای که سالگرد آن بهانه‌ای شد برای مرور این زلزله هولناک و تجربیاتی که از آن برای مدیریت بحران کسب شد.

به گزارش ایسنا، ۳۰ دقیقه و ۳۸ ثانیه از شروع آخرین روز خرداد سال ۶۹ گذشته بود که زمین با قدرتی که شاخص‌های علمی شدت‌اش را ۷.۴ ریشتر برآورد کرده‌اند، بخش وسیعی از مناطق شمالی، غربی و مرکزی کشور را لرزاند. زمین‌لرزه‌ای که کانونش «دیلمان» بود اما نامش به رودبار گره خورد و شد زلزله رودبار.

بر اساس گزارشی که موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران از این زلزله منتشر کرده بود، آن شب، اکثر مناطق روستایی و شهری حد فاصل لنگرود و لاهیجان به مدت بیش از یک دقیقه لرزیده بود و حتی تا ساعات ۰۳:۵۰ بامداد روز بعد، بیش از ۵۰ زمین لرزه دیگر در شهر رشت و نواحی اطراف آن، شهرهای آستانه اشرفیه، هشتپر، تالش و ... ثبت شده بود تا ترس را بارها و بارها به جان افرادی بیاندازد که بعضی‌شان دیگر چیزی به جز جان برای از دست دادن نداشتند.این زلزله بین ۳۵ تا ۳۷ هزار کشته، ۵۰ تا ۶۰ هزار مجروح و حدود نیم میلیون بی‌خانمان بر جای گذاشت تا عنوان یکی از هولناک‌ترین زلزله‌های رخ داده در حافظه جهان را از آن خود کند.

۳۲ سال پیش در چنین روزی؛ جان‌هایی در زیر آوار از دست رفتند و مادران، پدران و فرزندانی که داغ بر دلشان نشست. داغ‌دیدگانی با قامتی خمیده بر سر آوار راه می‌رفتند تا شاید جانی از عزیرانشان را نجات دهند. چشمانی که خیره به امدادگران در انتظار معجزه بودند... حالا اما پس از ۳۲ سال دیگر نباید انتظار معجزه داشت، فرصت به حد کافی برای جلوگیری از آنچه که پیشتر در طبس رخ داد، ۳۲ سال پیش رودبار و منجیل را زیر و رو کرد و بعدتر بم را با خاک یکسان کرد، وجود داشت و باید دید که ساختار ایمنی و مدیریت بحران و حوادث در کشورمان چه تغییراتی کرده است.

مدیریت بحران در زلزله رودبار چگونه بود؟
پس از وقوع زلزله رودبار ستادی به ریاست استاندار گیلان و با حضور مدیران دستگاه‌های اجرایی، خدماتی و درمانی در محل استانداری تشکیل و کمک و امدادرسانی در مناطق آسیب دیده آغاز شد. اما زمین سر ناسازگاری با مردم داغ‌دیده برداشته بود و کوه در میانه جاده‌های ارتباطی رودبار به تهران، رشت به رودبار و بعضی دیگر از راه‌های کوهستانی روستایی ریزش کرده بود. در رودبار و صومعه‌سرا گزارش‌ها حاکی از تلفات بسیار بود.

فاجعه رودبار و منجیل؛ بازخوانی پس از ۳۲ سال
بازدید هاشمی رفسنجانی، رییس جمهوری وقت از مناطق زلزله‌زده
ابعاد حادثه آنقدر گسترده بود که مسئولان کشوری و لشکری را به سمت محل وقوع زمین لرزه روانه کرد. آنطور که در آرشیو روزنامه‌های آن زمان به ثبت رسیده. پس از این زلزله مقام معظم رهبری نیز در این مناطق حاضر شده و به بازدید میدانی از آنچه که رخ داده و نحوه امدادرسانی و رسیدگی به مردم پرداختند. رئیس جمهوری وقت- حجت الاسلام والمسلین اکبر هاشمی رفسنجانی- نیز با حضور در محل، طی بازدیدی هفت ساعته از نزدیک در جریان وضعیت مناطق زلزله زده قرار گرفته و بر لزوم یاری مردم به مصدومان فاجعه این زمین لرزه تاکید کرده بود. او همچنین با اشاره به ریزش کوه و مسدود شدن راه‌ها در ابتدای حادثه اعلام کرد که ارتباط در سطح مطلوبی نبوده است اما هلی‌کوپترها و وسایل نقلیه‌ای که می‌توانستند از راه‌های فرعی خود را به مناطق آسیب دیده برسانند وارد عمل شدند. هاشمی همچنین در گزارشی از مناطق زلزله‌زده گفته بود که سه شهر منجیل، رودبار و لوشان تقریبا با خاک یکسان شده و در این مناطق آب، برق و سایر لوازم زندگی مردم وجود نداشت.

غم رودبار به وسعت یک کشور پیش رفته بود و مردم عزادار بودند. برخی مسئولان شهر زیر آوار مانده و مسئولانی از دیگر استان‌ها و تهران عازم محل شده بودند اما حضور مسئولان بدون امکانات برای امدادرسانی به فاجعه رخ داده کافی نبود و حتی رئیس جمهوری نیز در صحبت‌های خود نیز عنوان کرده بود که ستادهای امدادرسانی از روز گذشته در منطقه مستقر شدند اما ماشین‌های سنگین و بیل‌های مکانیکی هنوز مورد نیاز است.

در میان تلاش مسئولان، مردم آسیب دیده نیز که هنوز در شوک زیر و رو شدن زندگی و از دست دادن عزیزانشان بودند دست از یاری یکدیگر برنداشتند. یکی از این داغدیدگان «سلیمان کشاورز»، خلبان نیروی هوایی ارتش بود. بر اساس گزارش منتشر شده در رسانه‌های آن زمان، کشاورز خلبانی بود که هلی کوپتر ۲۱۴ هوانیروز را به پرواز در می‌آورد. او در این زمین لرزه مادر، خواهر، برادر و برادرزاده‌اش را از دست داده بود اما تنها چند دقیقه پس از انجام مراسم تدفین آنان در منجیل، به سمت پایگاه هوانیروز زنجان رفته و برای امدادرسانی به زلزله‌زدگان این محدوده حاضر شده بود.

نجات‌های معجزه‌آمیز در زلزله رودبار
با وجود اینکه تخریب شهر ترسناک به نظر می‌رسید اما کورسوی امید همچون تمام حوادث در چشمان امداگران سازمانی و مردمی موج می‌زد؛ این را همچنان می‌توان از اظهارات شاهدان آن زلزله متوجه شد. افرادی که گویا قصد نداشتند مرگ عزیزانشان را باور کنند و برخی تا زمانی که جسد عزیزانشان را ندیده بودند، امید به زنده ماندن وی داشتند. امیدهایی که البته چندان بیهوده هم نبود. در این حادثه پس از ۱۶۲ ساعت، کودک ۹ ساله‌ای زنده از زیر آوار نجات داده شد. اگر چه که داستان این نجات بسیار تلخ است اما آنطورکه روزنامه اطلاعات گزارش کرده است، امدادگران کودک ۹ ساله‌ای را در حالی از میان خرابه‌های یک خانه در روستای رحمت آباد نجات دادند که حدود یک هفته را زیر آوار در کنار کنار اجساد خانواده خود گذرانده بود. بر اساس گزارش‌های منتشر شده از این زلزله در جراید سال ۶۹، او دچار جراحت‌های سطحی شده بود اما شوک بسیاری به او شده بود که برای رسیدگی به یکی از مراکز درمانی منتقل شد.

معجزه دیگری که بار دیگر از سوی نجاتگران و امدادگران اتفاق افتاد در یکی از روستاهای منطقه کلیشم اتفاق افتاده بود. کودک شش ساله‌ای پس از پنج شب و چهار روز زنده از زیر آوار بیرون کشیده شد. بر اساس گزارش‌های منتشر شده او در حالی که زیر چندتن آوار به داخل یخچال منزل افتاده بود زنده بیرون آورده شد. در گزارشی که روزنامه اطلاعات منتشر کرده، گفته شده که او هنگام وقوع زمین لرزه با هشت خواهر و برادر خود در خانه کوچکشان در روستای کلیشم در خواب بوده که بر اثر شدت زمین لرزه در یخچال باز شده و این کودک شش ساله به دلیل ریزش انبوده آوار به داخل یخچال پرتاب شده بود. به گفته امدادگر، حین آوار برداری صدای کودکی که فریاد می‌زده «مرا بیرون بیاورید» شنیده شده و پدرش گفته که بعد از کنار زدن حدود یک و نیم متر آوار، صادق شش ساله را از داخل یخچال بیرون آوردند.

زلزله رودبار و سازمان دفاع غیرنظامی
پس از وقوع این زلزله بود در اوایل مرداد ماه همان سال، مشاور تحقیقاتی رئیس جمهوری وقت از تاسیس سازمان دفاع غیر نظامی در سطح کشور خبر داد. سازمانی که هدف از تاسیس آن جلوگیری از خسارات ناشی از حوادث غیر مترقبه، اعلام شده بود. همچنین با توجه به اهمیت امدادرسانی در حوادث غیرمترقبه طبیعی از قبیل زلزله و سیل قرار شد تا وظیفه و کار این سازمان سازماندهی و متمرکز کردن واحدهای امداد و کمک‌رسانی در چارچوب سازمان دفاع غیر نظامی باشد و با تصویب مجلس شورای اسلامی به اجرا گذاشته شود.

 

روایت یک شاهد عینی از زلزله و فوتبالی که برای هزاران نفر تمام نشد
«بابک» یکی از افرادی است که در زمان وقوع زلزله منجیل و رودبار از سوی دانشگاه شهید بهشتی برای امدادرسانی در شهر لوشان حاضر شده بود. او که پزشک است و به عنوان نیروی داوطلب به این مناطق اعزام شده بود به ایسنا گفت:‌«شب زلزله من با خانواده‌ام در تهران بودم. حوالی ساعت ۳۰ دقیقه بامداد بود. یادم می‌آید که با خودم می‌گفتم چه شبی است امشب!‌ مسابقه جام جهانی و بازی بین دو تیم اسکاتلند - برزیل بود. صدای تلویزیون را کم کرده بودم که بقیه بیدار نشوند و در حال تماشای فوتبال بودم. در یک لحظه احساس کردم قالب روی دیوار خانه با صدایی مهیب به پایین افتاد و خرد شد. میز تلویزیون تکان تکان می‌خورد و سرم را که بالا گرفتم دیدم لوستر دارد بالای سرم می‌چرخد. تنها کاری که توانستم بکنم این بود که خواهر کوچکم را در آغوش گرفتم و به سمت حیاط خانه دویدم. تا به پایین رسیدیم زمین لرزه تمام شده بود اما آن شب در گیلان بسیاری فقط سوت آغاز بازی فوتبال را شنیدن و دیگر هیچ.»

او ادامه داد:‌ «روز بعدش به دانشگاه رفتیم، آن زمان دانشجوی پزشکی داشنگاه شهید بهشتی بودم. عده‌ای جمع شدیم واز دانشگاه خواستیم تا ما را به عنوان نیروی داوطلب به محل اعزام کنند. عده‌ای مخالف هم بودند چون فصل امتحانات بود،‌اما به هر حال اعزام شدیم. حدودا ۱۰ یا ۱۵ نفر بودیم که با یک اتوبوس به سمت لوشان حرکت کردیم. جاده بسیار خطرناک بود، نقاطی از جاده ترک برداشته بود و شکاف‌های عمیقی در آن وجود داشت. بالاخره به لوشان رسیدیم و همانجا مستقر شدیم. البته چون ما هنوز سال پایینی حساب می‌شدیم به ما گفتند که در یک مسجد که نسبت به باقی ساختمان‌ها سالم‌تر مانده بود مستقر شویم و بین مردم ارزاق توزیع کنیم. »

ضرورت توجه به سلامت روان در حوادث و بلایا
به گفته او «وضعیت در شهر تا ماه‌ها طوری بود که مردم بسیاری در شوک عمیقی قرار داشتند، آن زمان توجه چندانی هم به سلامت روان افراد نمی‌شد. خیلی سخت است که فردی ناگهان ۱۰ نفر از اعضای خانواده‌اش را از دست بدهد و همینطور در آن شوک رها شود. به نظرم لازم است که تمام حوادث به سلامت روان بازماندگان و آسیب‌دیدگان هم توجه جدی شود»

این پزشک با بیان اینکه شرایط لوشان مثل رودبار و منجیل نبود و اوضاع به نسبت خیلی بهتری داشت، گفت: «با این حال اینجا هم کشته کم نبود، مردم گیج و مبهوت بودند. قرار شد درآنجا برنج، روغن، آبمیوه و لباس‌هایی که مردم فرستاده بودند تقسیم شود. آن زمان یک دفترچه‌ای بود که به دفترچه خوار و بار شناخته می‌شد و به آن دفترچه بسیج اقتصادی گفته می‌شد. بعضی این دفترچه را داشتند و بعضی‌ها هم نداشتند، ما بین همه ارزاق را تقسیم کردیم.» او ادامه داد:‌« چند روز بعد اکیپی از پزشکان خارجی هم به منطقه آمدند و بیمارستان صحرایی را مستقر کردند. آن زمان تقریبا اکثر اجساد از زیر آوار خارج شده بود و آسیب‌دیدگان شدید ناشی از زلزله هم به مراکز درمانی منتقل شده بودند. اما مردم مراجعات به پزشک های خارجی داشتند و فقط مشکل اینجا بود که زبان یکدیگر را نمی‌فهمیدند، برای همین ما در آنجا هم مترجم این افراد شده بودیم.»

 

اگر جام جهانی نبود، تلفات زلزله رودبار بیشتر می‌شد
مرتضی اکبرپور که پیش‌تر معاون آمادگی و مقابله سازمان مدیریت بحران کشور بود، در هنگام وقوع زلزله رودبار از طرف وزارت کشور به ستاد حوادث غیرمترقبه ریاست جمهوری مامور شد؛ ستادی که به گفته وی، توسط دکتر حمید میرزاده که آن زمان معاون اجرایی رئیس جمهوری بود فعالیت داشت. میرزاده در سال‌های اخیر با عنوان رییس اسبق دانشگاه آزاد اسلامی شناخته می‌شود. اکبرپور درباره این زمین لرزه و اتفاقات پس از آن می‌گوید:‌ « این حادثه روز ۳۱ خرداد سال ۶۹ در ساعات اولیه بامداد اتفاق افتاد. زلزله مصادف با جام جهانی بود و به همین دلیل در آن‌ ساعت بیشتر مردم منطقه از جمله جوانان بیدار بودند و شاید یکی از دلایلی که تعداد کشته ها، کمتر از آن چیزی بود که می‌توانست باشد همین مساله بود، جام‌جهانی موجب شد تا حین وقوع زلزله تعدادی از هموطنان بتوانند خود را نجات دهند.»

وی ادامه می دهد: « آن زمان تجربه زیادی نداشتیم که قبل، حین و بعد از زلزله چه اقداماتی را می‌توانیم انجام دهیم، این حادثه ناگهان اتفاق افتاد و آنچنان سنگین بود که حتی مسیر های امدادرسانی که از سمت رشت، زنجان، تهران و قزوین قصد داشتند به سمت کانون زلزله حرکت کنند به دلیل ریزش کوه مسدود شده و در نقاطی امدادگران به سختی توانستند خود را به منطقه برسانند.»

۷۲ ساعت اول پس از زلزله رودبار چگونه گذشت؟
اکبرپور با بیان اینکه پس از زمین لرزه رودبار و منجیل دولت وقت ستادی را تحت عنوان حوادث غیرمترقبه تشکیل داد، گفت:‌ « این ستاد در نهاد ریاست جمهوری بود آن زمان محل تعریف ساختار و سیستم این ستاد در معاونت اجرایی ریاست جمهوری تعریف شده بود. عنوان آن نیز اداره کل ستادهای هماهنگی بود که در حوزه حوادث طبیعی، رخدادهای طبیعی و سایر حوادث نیز فعال بود. به عنوان مثال در زمان جنگ نیز ستادی تحت عنوان بازسازی مناطق جنگ زده بود که این سازمان در مناطق جنگ زده نیز ستاد داشت. یعنی کارهای ستادی را این اداره کل انجام می‌داد که معاونت آن با دکتر میرزاده و مدیر کل آن مهندس لیاقت بود. در مجموع به محض اینکه این حادثه رخ داد تلفنی هات‌لاین با منطقه ایجاد شد و توانستیم امدادرسانی را هماهنگ کنیم. به صورت آنلاین این ارتباط برقرار شد و در ۷۲ ساعت اول بحث مدت زمان طلایی، نجات جان انسان‌ها و.. نیز انجام شد چرا که در لحظات اولیه به دلیل بسته شدن راه‌ها و ریزش کوه با کمی توقف مواجه شدیم. به هر حال نیروهای امدادی وقت توانستند مسیر را بازگشایی کنند وامدادرسانی را انجام دهند. »

بیشتر بخوانید:‌ روایت‌های ناگفته ۸ شاهد عینی از زلزله رودبار و منجیل

وی ادامه می‌دهد: « بعد از این حادثه دولت وقت کار را به وزارت کشور واگذار کرد و اعلام کرد که این ستاد مراحل بازسازی و بازتوانی را در یک مصوبه هیات وزیران به وزارت کشور سپرد. آن زمان سازوکاری به نام مدیریت بحران در کشور وجود نداشت و همانطور که می‌دانید این سازمان و قوانین آن بعد از زلزله بم تشکیل شد. در آن زمان وزارت کشور وقت مناطق زلزله‌زده را به ۱۲ منطقه تقسیم کرد و هر منطقه را به یک استان کشور سپرد. در نهایت مناطق مشخص شد و ۱۲ استان تقسیم کار کردند تا سرعت کار به وجود آید و ساماندهی لازم انجام شود، شاید بتوان گفت که حالا مشابه این تقسیم‌بندی را در مورد استان‌های معین داریم و این یکی از تجربه‌هایی بود که از زلزله رودبار به دست آمد»

آیین‌نامه ۲۸۰۰ دستاورد زلزله رودبار بود
اکبرپور آیین نامه ۲۸۰۰ را یکی از دستاورد های پس از این زمین لرزه دانسته و می‌گوید: « این آیین نامه ۲۸۰۰در واقع مقاوم سازی را به عنوان دستورکار و اولویت نخست قرار داده که با توجه به استانداردهایی که در دنیا وجود دارد سازه‌ها باید در برابر زلزله مقاوم ساخته شوند و برای این کار آیین نامه‌ای توسط هیات وزیران مصوب و به همه دستگاه‌های کل کشور هم ابلاغ شد. پس از این آیین‌نامه بود که همه ساخت و سازها در چارچوب ایین نامه ۲۸۰۰ انجام شد. یعنی اگر شهرداری بخواهد پایان کار دهد باید این آیین‌نامه را در اجرا و عمل به اجرا دربیاورد. اما متاسفانه آیین نامه در برخی موارد آن‌طور که باید اجرایی نشد. در هر کاری، ابتدا باید فرهنگ آن را ایجاد کنیم که به نظر من فرهنگ این کار در آن زمان تعریف نشده بود و برخی متوجه نشدند آیین نامه چه می‌خواهد و چه می‌گوید و اصلا ضرورت توجه به آن چیست. در آن زمان کنفرانس یا گردهمایی هایی هم برای توجه به این آیین‌نامه و توجیه آن نیز صورت نگرفت که مهندسان یا نظام مهندسی بتواند این را به صورت کامل عملیاتی کنند. متاسفانه درصد کمی از ساختمان‌ها در کشور بر اساس آیین‌نامه اجرایی ۲۸۰۰ ساخته شدند و البته به مرور این وضعیت تغییر کرد. هرچند که هنوز هم ردهایی از بی‌توجهی به آن و دورزدن قانون را می‌بینیم.»

وی ادامه می‌دهد:«در آن زمان این آیین نامه بسیار مترقی بود اما در مرحله اجرا ان طور که باید اهتمام ویژه برای آن قائل نشدند و به اصطلاح اراده عمومی و ملی پای کار نیامد و پس از مدتی حساسیت‌هایی که پس از زلزله ایجاد شده بود هم از بین رفت و شرایط به وضعیت قبلی بازگشت. این آیین نامه می‌توانست نقطه آغازین ساخت و ساز اصولی در ساختمان و ابنیه‌ها باشد که متاسفانه به طور کامل انجام نشد. درس‌های آموخته از این زلزله این بود که ساختمان ها باید از ابتدا به صورت مقاوم ساخته شوند.»

 

اکبرپور در رابطه با رسیدگی به احیای روح و روان افراد حادثه دیده نیز اظهار اظهار می‌کند: « مردم ما نوع دوست هستند، به خصوص در شرایط سخت به یکدیگر کمک بسیاری می‌کنند. این روحیه سال‌هاست که همراه ما بوده است و مردم این حس را دارند که بلافاصله به هم نوعان خود کمک کنند. این موضوع البته به طورکلی نسبی است و فرهنگ نقاط کشور با یکدیگر متفاوت است که با توجه به این شرایط باید نسبت کمک رسانی اقدام کرد. اما در کنار مردم، دستگاه‌ها نیز باید برای بازسازی روح و روان افراد حادثه دیده اقدام کنند. دانشی که حالا وجود دارد آن روز ها وجود ندارد. مرکز بهداشت، اورژانس و هلال احمر به صورت نسبی دانش بهتری نسبت به سال های گذشته پیدا کردند و امکانات نیز بیشتر شده است که البته این در رابطه با امداد و نجات است.»

وی ادامه می‌دهد: «نیمه پنهان حادثه رسیدگی به روح و روان مردم است. مثلا یک نفر تمام اعضای خود را از دست داده و یک جا ۱۰ نفر از اعضای خانواده خود را از دست داده است. اینکه افراد بتوانند درک کنند که این فرد چه حس و حالی دارد بسیار کار سختی است، اصلا می‌توان این فرد را اصلاح روحی و روانی کرد؟‌ متاسفانه در این زمینه هنوز آن طور که باید تجربه کسب نکردیم و باید سعی کنیم در این راستا پیشرفت بیشتری داشته باشیم. البته نمی‌توان گفت که دستگاه‌ها در این زمینه قصور دارند اما به طور کلی زیرساخت‌های خوبی در این زمینه ایجاد نشده است. باید نسبت به این کار ایجاد شود و پس از هر حادثه از تجربیات روحی و روانی افراد بیاموزیم و حتی اگر نیاز هست رشته‌های دانشگاهی در این زمینه تعریف و بازنگری شود.»

امکانات امروز مدیریت بحران قابل مقایسه با زلزله رودبار نیست
این کارشناس مدیریت بحران می‌افزاید:‌« البته اوضاع امروز قابل مقایسه با زمان زلزله رودبار و حتی بم نیست و می‌توان گفت که به طور نسبی درک حادثه و نیازهای افراد پس از حادثه بیشتر شده است. خانم‌ها نیاز به اقلامی بهداشتی دارند که به عنوان مثال در زلزله بم این مسئله درک نشده بود و همین موضوع سختی‌هایی را برای خانم ها در زمین لرزه بم ایجاد کرده بود که سختی‌های پنهان بود. این وضعیت در زلزله رودبار هم وجود داشت. »

اکبرپور درباره سازمان دفاع غیر نظامی که در تیر ماه همان سال دستور تاسیس آن از سوی ریاست جمهوری وقت صادرشده و بنا بود به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد، نیز گفت:‌« این سازمان قبل از انقلاب وجود داشت، که بعد از انقلاب و تا سال ۵۸ و ۵۹ نیز فعالیت داشت، اما بعد از آن به بسیج تحویل داده شد که کار امداد و نجات را به عهده گرفته بود و دیگر تحت این عنوان فعالیت نمی‌کرد. بعد از آن نیز به مرور از دستورکار خارج شد و عملا اتفاقی نیفتاد. در حال حاضر در بخش تهدیدات نظامی سازمان پدافند غیرعامل و در بحث مخاطرات طبیعی سازمان مدیریت بحران اقداماتی را انجام می‌دهند که تلفیق و خروجی این دو همان شرح وظایف سازمان دفاع غیر نظامی است.»

رازیانه د
رومیس د
ارسال به تلگرام
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • |
  • ارتباط با ما
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیکی
  • |
  • نظرسنجی
  • |
  • جستجو
  • |
  • آرشیو
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به انتخاب است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
طراحی و تولید : "ایران سامانه"