بزرگترین تلسکوپ دنیا و قویترین چشمی که تاکنون برای اخترشناسی ساخته شده کم‌کم از مکانی در شمال کشور شیلی آماده می‌شود تا دریچه‌ای نوین به روی علم نجوم و ستاره شناسی بگشاید. این ابرتلسکوپ که از آن با نام «چشمی در آسمان» یاد می‌شود از سال ۲۰۲۷ قدرت رصد فزاینده‌ای پیدا خواهد کرد.
این تلسکوپ هم‌اکنون از صحرای آتاکامای شیلی در حال رصد آسمان است و حدود ۵ سال دیگر قدرتش ۵ هزار برابر می‌شود؛ ظرفیت رصدی که به این تلسکوپ امکان می‌دهد پرده از اسرار گیتی بر دارد و به سوالات بی‌پاسخ اخترشناسی جواب دهد.
لویی چاواریا، یک اخترشناس شیلیایی و از مسئولان رصدخانه اروپایی آسترال (ESO) که با نام «رصدخانه جنوبی اروپا» هم شناخته می‌شود و تامین مالی این پروژه عظیم را برعهده دارد می‌گوید: «فعالیت‌ها و اقدامات مرتبط با نجوم و ستاره شناسی با فناوری ارتباط مستقیمی دارد و تا آنجا که تکنولوژی اجازه می‌دهد به‌جلو می‌رود. هر چقدر ظرفیت تکنولوژی بیشتر باشد کشفیات هم طبیعتا بیشتر می‌شوند. برای پیدا کردن جواب برخی پرسش‌های علمی به تکنولوژی نیاز داریم.»
ابزارهای رصدخانه‌ای فعلی شامل بزرگترین تلسکوپ (VLT)، قویترین دستگاه قابل استفاده و همینطور آلما (ALMA) بزرگترین رادیوتلسکوپ جهان همگی جایی در شمال شیلی نصب شده‌اند و هم اکنون ظرفیت پاسخ دادن به سوالاتی را که بشر حدود ۳ دهه پیش مطرح می‌کرد دارند.
اما رشد دانش و آگاهی‌ها لزوم ارتقا ظرفیت و بروز رسانی این ابزارها را هم در پی داشته است. قرار است تلسکوپ ای‌ال‌تی (ELT) برگرفته شده از نام Extremely Large Telescope در ارتفاع ۳ هزار متری روی تپه‌های آرمازونس، در مکانی در ۲۰ کیلومتری محل نصب وی‌ال‌تی (VLT) قرار بگیرد.
مکان قرار گرفتن تلکسوپ فوق‌العاده بزرگ در شیلی
کار ساخت این تلسکوپ از سال ۲۰۱۷ آغاز شده و امتیاز آن برخورداری از یک آینه بزرگ ۳۹ متری است که خود از ۷۹۸ آینه کوچک شش‌ضلعی تشکیل شده است. این تلسکوپ غول‌پیکر در یک گنبد بزرگ نیمکره‌ای که ۸۵ متر قطر دارد در ارتفاع ۷۴ متری قرار می‌گیرد و بوسیله دو در به‌شکل نیم‌دایره‌ای از طرفین باز می شود و امکان مشاهدات در شب را نیز فراهم می‌کند.
طبق تکنولوژی استفاده شده، این تلسکوپ قادر به تهیه تصاویری با کیفیتی ۱۵ برابر نسبت به تصاویر فعلی خواهد بود. هزینه کلی ساخت این پروژه سنگین ۲۸۰۰ تنی حدود ۱.۳ میلیارد یورو تخمین زده شده است.
تاکنون حدود ۴۰ درصد کارهای عمده عمرانی و ساخت دیوارهای گنبد که پایه آینه‌ها را پشتیبانی می‌کند، انجام شده است.
تلسکوپ ای‌ال تی (تلسکوپ بسیار بزرگ اروپایی) در واقع مدل متحول شده تلسکوپ‌های وی‌ال‌تی (۴ تلسکوپ بسیار عریض نوری جهان، مستقر در شیلی) است و با فناوری بکارگرفته شده در قبل، قابل مقایسه نیست. تلسکوپ‌های زمینی نوری فعلی با دیامترهای بین ۸ تا ۱۰ متر به دانشمندان اجازه می‌دهند تا سیاره‌های اگزوپلنت (خارج از منظومه شمسی) و یا سیاره‌هایی که بدور مدار ستاره‌ای دیگر در حال چرخش هستند را کشف کنند و بر کاوش‌های خود در جستجوی علایم حیات در دیگر سیاره‌ها ادامه دهند اما برای عمیق‌تر کردن این مطالعات و رسیدن به نتایج دقیق‌تر باید از ابزارهای پژوهشی دقیق و بزرگ‌تر با ظرفیت بالاتر برخوردار باشند.
دیامتر تلسکوپ ای‌ال‌تی ۳۹ متر است و ۱۵ برابر بیشتر از تلسکوپ‌های نوری (اپتیک) فعلی نور بخود جذب می‌کند و بنابراین قادر است تصاویری با کیفیت و شفافیت ۱۵ برابر یعنی همان چیزی که تلکسوپ فضایی هابل قادر به انجام آن است، تهیه کند.
رصدخانه جنوبی اروپا که ۱۶ کشور عضو دارد سالانه ۱۹۸ میلیون یورو برای این کار بودجه دارد. سوزی سولیز، زمین شناس و دستیار فنی در ساخت این تلسکوپ می‌گوید: «این پروژه‌ای است برای آینده که به ما امکان می‌دهد فواصل دیگری در کیهان را دریابیم.»
یکی از اهداف اولیه این ابرتلسکوپ زمینی تهیه تصاویر از سیاره‌های فراخورشیدی (اگزوپلنت) خارج از منظومه شمسی برای درک جو پیرامونی آن‌ها و همچنین محاسبه مستقیم شتاب انبساط کیهان است.»
منبع: یورونیوز
