جایزه نوبل اقتصاد ۲۰۲۲ میلادی روز دوشنبه ۱۰ اکتبر به بن برنانکی، رئیس سابق بانک مرکزی آمریکا (فدرال رزرو) و دو هموطن او «داگلاس دایموند» و «فیلیپ دیبویگ» به دلیل تحقیقاتشان در زمینه بانک‌ها و بحران‌های مالی اهدا شد.
هیئت داوران نوبل اعلام کرد که این سه نفر «به طور قابل‌توجهی درک ما را از نقش بانک‌ها در اقتصاد، به ویژه در زمان بحران‌های مالی، و همچنین نحوه تنظیم بازارهای مالی بهبود بخشیدند.» در ادامه این بیانیه تاکید شده که یک یافته مهم در تحقیقات این سه نفر این است که چرا اجتناب از سقوط و ورشکستگی بانک‌ها حیاتی است و بر همین اساس، آنها توانایی ما را برای اجتناب از بحران‌های جدی افزایش داده‌اند.
آقای برنانکی، متولد ۱۹۵۳ است و در سال ۱۹۷۹ مدرک دکترای خود در اقتصاد را از موسسه فناوری ماساچوست اخذ کرده است. او که سابقه حضور در سمت رئیس کلی بانک مرکزی ایالات متحده (۲۰۰۶ تا ۲۰۱۴) را در کارنامه کاری خود دارد، در حال حاضر محقق ارشد اندیشکده بورکینگز است. داگلاس دایموند نیز همچون آقای برنانکی متولد ۱۹۵۳ است و پس از اخذ مدرک دکترای اقتصاد از دانشگاه ییل در سال ۱۹۸۰ به عنوان استاد امور مالی در دانشگاه شیکاگو مشغول به کار بوده است. فیلیپ دیبویگ نیز در سال ۱۹۵۵ متولد شده ولی یکسال زودتر از آقای دایموند دکترای خود را در رشته اقتصاد از دانشگاه ییل دریافت کرده و در حال حاضر نیز استاد بانکداری و امور مالی دانشگاه واشنگتن است.
بن برنانکی با تحلیل رکود بزرگ دهه ۱۹۳۰ نشان داد که چگونه کارکرد بانک‌ها عامل تعیین کننده‌ای در عمیق شدن و طولانی شدن دوره رکود اقتصادی است. همچنین بررسی او نشان داد که سقوط بانک‌ها توانایی جامعه را برای هدایت پس‌انداز به سمت سرمایه‌گذاری‌های مولد به شدت کاهش می‌دهد.
داگلاس دایموند و فیلیپ دیبویگ نیز در تئوری خود نشان دادند که بانک‌ها با ایفای نقش به عنوان نهاد واسطه چگونه می‌توانند به سپرده‌گذاران اجازه دهند در صورت تمایل، به پول خود دسترسی داشته باشند و در عین حال به وام گیرندگان وام‌های بلندمدت نیز اعطا کنند. پیش از انتشار نتایج تحقیقات آنها این سوال مطرح بود که اگر تعداد زیادی از پس‌انداز کنندگان در صورت وقوع بحرانی تصمیم بگیرند که پول خود را از بانک‌ها خارج کنند، بانک‌ها چگونه می‌توانند وام گیرندگان را از جمله مشاغل و خریداران خانه‌های قسطی برای بازپرداخت پیش از موعد وام‌ها تحت فشار قرار ندهند و در عین حال ورشکست هم نشوند. طرح کنندگان این سوال در واقع نقش تعریف شده بانک‌ها برای هدایت پس‌اندازها به سمت سرمایه‌گذاری مولد را با تعهد آنها در قبال سپرده‌گذاران در تضاد می‌دیدند. اما این دو اقتصاددان با ارائه راه حل‌هایی از جمله ارائه بیمه سپرده از سوی دولت و ایفای نقش دولت به عنوان آخرین مرجع وام دهنده به بانک‌ها در رفع این تضاد کمک کردند.
این جایزه که به یاد آلفرد نوبل از سوی بانک مرکزی سوئد در حوزه علوم اقتصادی اعطا می‌شود معادل ۱۰ میلیون کرون سوئدی (۹۱۲.۴ هزار یورو) است که امسال بین سه برنده آن تقسیم خواهد شد.
این جایزه از سوی بانک مرکزی سوئد (Sveriges Riksbank) در سال ۱۹۶۸ و به یاد آلفرد نوبل پایه‌گذاری شد که سپس به عنوان نوبل اقتصاد شهرت یافت و در واقع بخشی از جوایز پنجگانه نوبل که از سوی آلفرد نوبل پایه‌گذاری شده، نبوده است.
منبع: یورونیوز
