فارس: وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه اگر به دانش‌آموز اجازه ندهیم سؤال کند، این سؤال تبدیل به انتقاد می‌شود، گفت: اگر به دانش‌آموز اجازه ندهیم که انتقاد کند، این انتقاد به اعتراض تبدیل می‌شود و وقتی این اعتراض را در یک فرایند نظام‌مند پاسخ ندهیم، اعتراضش به اغتشاش تبدیل می‌شود.
یوسف نوری وزیر آموزش و پرورش در همایش سراسری جهاد تبیین و آگاه‌سازی ویژه افسران سپاه پیشرفت کشور و پایه‌ریزان تمدن نوین اسلامی ضمن گرامیداشت هفته وحدت و میلاد پیامبر(ص) و امام صادق (ع)، با اشاره به اینکه معلمان در خط مقدم تعلیم و تربیت قرار دارند، اظهار کرد: هر روز می‌بینیم که در کشور به پیشرفت می‌رسیم و هفته‌ای نیست که اختراعی در کشورمان رونمایی نشود. به طور مثال هفته گذشته اعلام شد که در زمینه فضایی به موفقیت بسیاری دست یافته‌ایم؛ اینجاست که استکبار، مراکز علمی و دانشگاه‌ها را هدف قرار می‌دهد. به عنوان مثال در دوران کرونا تقریباً مدارس حدود 28 ماه بسته بود و مدارس دنیا باز بود ولی هیچکس به ما نگفت که چرا تعطیل بودید.
وی با بیان اینکه لازم است دولت با سرمایه‌گذاری در حوزه تعلیم و تربیت اقدام کند و در هیچ دولتی در زمینه دانش‌بنیان به اندازه دولت آیت‌الله رئیسی کار نشده است، افزود: نباید اجازه دهیم بچه‌های ما را از درس و پژوهش دور کنند؛ امیدوارم بتوانیم از تمام ظرفیت‌ها برای بازگرداندن دانش‌آموزان به زیست بوم حضوری و کندوکاو و تحقیق استفاده کنیم و دست به دست هم دهیم تا این مهم را به اجرا در بیاوریم و بی‌تردید معلمان در عرصه تعلیم و تربیت نقش بی‌بدیلی را دارند و مسؤولیت خود را به انجام خواهند رساند.
نوری با بیان اینکه عموم دانش‌آموزان، استقلال‌طلب بوده و به نظر خودشان عدالتجو هستند و قرائتی بر اساس دریافت‌های بصری دارند، افزود: دانش‌آموز در زیست بوم جدیدی به نام فضای مجازی خو گرفته است و برای همین فکر می‌کند هویت دارد و به طور جدی مغرور است چون در اول دریافت دانش‌ها در فضای مجازی قرار دارد. او ساختار شکن بوده و زیستش مجازی است و با بازی بیشتر خو می‌گیرد.
وی با اشاره به اینکه دانش‌آموز تحمل ندارد، ناآگاهی دارد و از آن طرف هیجان دارد، گفت: دانش‌آموز تمایل به کنش‌های جمعی دارد. البته تا قبل از این فکر می کردیم چون دانش‌آموز در فضای مجازی است، تمایل به کنش‌های فردی دارد اما دانش‌آموزان از طریق بازی‌ها و شبکه‌ها با هم مرتبط هستند پس کنش‌های اجتماعی در فضای مجازی دارند. همچنین اثرگذاری را دوست دارند. آرمانگرا هستند و برای همین عدالتجو می‌شوند.
* نظام آموزشی ما چگونه بوده است؟
وزیر آموزش و پرورش اضافه کرد: از طرفی نظام آموزشی ما چگونه بوده است؛ به رغم تلاش‌های زیادی که انجام شده است، نظام آموزشی ما، نظام آموزشی وارداتی است. شاید تغییراتی در آن ایجاد شده که بخشی از آن اقتباسی است و بخشی هم جوشش‌ها، رویش‌هایی و الگوهایی بر گرفته از این زیست بوم انجام شد. ولی این نظام به دلایل مختلف به سمت کالایی شدن رفت چون بنگاه‌های اقتصادی دیدند که هم کودک مصرف می‌کند و هم کودک، رفتار مصرف خانوار را شکل می‌دهد یعنی چیزی حدود 27 درصد جامعه ما هستند، فلذا برای این بخش، کیسه‌های زیادی دوخته شد.
وی افزود: مبتنی بر این موضوع، نظام‌های مدیریتی که در آموزش و پرورش از نظر برنامه درسی شکل گرفت، برنامه درسی دیسیپلینی بود و این نظام به دلیل رویکردی که بر برنامه درسی‌اش و نگاه به دانش‌آموز داشت، به یک نظام حافظه محور و کنکور محور تبدیل شد. یعنی یکی از ساحت‌ها را گرفتیم و مابقی را به صورت نمایشی و تشریفاتی انجام دادیم؛ البته در طول تاریخ، اتفاقاتی هم افتاده است. مثلاً در دوران دفاع مقدس اینگونه نبود چون کنکور هدف نبود لذا ساحت‌های دیگر تربیتی هم مدنظر بود و همین شد که می‌دیدیم معلمان و دانش‌آموزان و در همه سنین بسیج می‌شدند و جبهه می‌رفتند.
وزیر آموزش و پرورش با اشاره به نظام حافظه محور و کنکور، افزود: در این نظام تعلیم و تربیت، به دانش‌آموز به عنوان یک پژوهشگر و عنصر کنشگر اجتماعی فعال نگاه نمی‌شود بلکه به عنوان ماده یا توده‌ای که هرجور بخواهند شکل بدهند، نگاه می‌شود. به همین دلیل می‌بینیم روش‌های معلمان ما در نظام دیسیپلینی به یک روشی تبدیل می‌شود که صرفا به صورت سخنرانی تدریس را منتقل می‌کنند و معلم، متکلم وحده می‌شود و دانش‌آموز را مدنظر قرار نمی‌دهد؛ دانش‌آموز از روی اجبار و الزام درس را می‌خواند و بعد امتحان می‌دهد.
* اگر به دانش‌آموز اجازه ندهیم سؤال کند، این سؤال تبدیل به انتقاد می‌شود
نوری با بیان اینکه اگر به دانش‌آموز اجازه ندهیم سؤال کند، این سؤال تبدیل به انتقاد می‌شود، گفت: اگر به دانش‌آموز اجازه ندهیم که انتقاد کند، این انتقاد به اعتراض تبدیل می‌شود و وقتی این اعتراض را در یک فرایند نظام‌مند پاسخ ندهیم، اعتراضش تبدیل به اغتشاش می‌شود و چون این رویدادها تدریجی هستند و نیازمند یک عامل محرک هستند، گاهی این عامل محرک برای این دانش‌آموز انگیزاننده است که در آن مشارکت کند.
وی اضافه کرد: باید به سؤالات دانش‌آموزان پاسخ داده شود و نگذاریم سؤالات آنها بماند؛ عرصه مدرسه باید تربیتی باشد یعنی ارتباط بین مربی و متربی مؤثر و تعامل سازنده باشد. این را باید بیشتر پیش ببریم و لذا بر اساس سند تحول بنیادین، اسناد فرادستی و سند تحول دولت، روی این موضوعات جدی هستیم و باید باشیم.
وزیر آموزش و پرورش باید دانش‌آموزان دیده شوند، افزود: همان مقداری که مدیر دغدغه‌هایی برای تأمین امکاناتی جهت محیط کالبدی مدرسه دارد، بیشتر از آن، دغدغه دانش‌آموز داشته باشد یعنی وقت بیشتری برای دانش‌آموز بگذارد؛ بچه‌ها را با اسم کوچک صدا بزند و آنها را بشناسد. به آنان میدان داده شود.
وی با بیان اینکه اولیا و مربیان بیشتر در مدارس شکل فرمایشی به خود گرفته است اما باید زمینه حضور اولیا در مدارس فراهم شود، ادامه داد: باید تغییر محیط دهیم یعنی بحث اردو، مسابقات و فضای اینچنینی داشته باشیم؛ بیشتر ساحت‌های تربیتی ما در حوزه امور تربیتی و تربیت‌بدنی است و عرصه را به‌گونه‌ای طراحی کنیم که بچه‌ها بتوانند هیجانات‌شان را تخلیه کنند.
نوری با تأکید بر اینکه از راه‌های بازدارنده برای دانش‌آموز هرگز استفاده نمی‌شود، افزود: مطمئنیم معلمان ما بهترین معلمان در منطقه و جهان هستند چون در محدودترین کشور جهان از نظر تحریم‌ها و توطئه‌های جهانی قرار دارند ولی الان جامعه ما از لحاظ دانش‌بنیانی در موقعیت بسیار خوبی قرار دارد و شاخصه‌ها این موضوع را نشان می‌دهد.
وی با اشاره بر اینکه برای دانش‌آموزان اردوها را بیش از گذشته برگزار شود و مشارکت در گروه‌های جهادی و فعالیت‌های خارج از مدرسه صورت گیرد، ادامه داد: باید عرصه مدرسه به عرصه تربیتی تبدیل شود و ارتباط بین مدیر منطقه و مدرسه، بین مدیر مدرسه و معلمان، بین مدیر مدرسه و دانش‌آموزان و بین معلمان و دانش‌آموزان به یک تعامل روان و جذاب تبدیل شود، آن وقت اگر این محیط به محیط خانوادگی تبدیل شد، هیچوقت انقطاع ندارد و گریز از این محیط نیست و همه در این محیط می‌مانند.
*رتبه‌بندی کاری سخت و سنگین است
وزیر آموزش و پرورش در خصوص آخرین وضعیت رتبه‌بندی معلمان، اظهار کرد: قرار شد برای رتبه‌های ابتدایی پایین‌تر از 470 امتیاز، انجام شود و اگر بعداً آنها یا هیأت ممیزه اعتراض داشت، اصلاحات انجام می‌شود؛ رتبه‌بندی کاری سخت و سنگین است.
وی افزود: برای تغییر رتبه یک هیأت علمی دانشگاه به رتبه دیگر، چندین نفر ساعت وقت می‌برد؛ ما می‌خواهیم 900 هزار نفر را رتبه‌بندی کنیم، یک کمی سنگین است اما امروز در جلسه تصمیم گرفته شد بخشی انجام شود و بخش دیگر برای ماه‌های بعد برود و هرچه زودتر انجام شود، بهتر است.
نوری درباره گزینش نیروهای آموزش و پرورش افزود: در دانشگاه فرهنگیان گزینش نداشتیم. دو، سه اقدام انجام می‌دهیم که یکی منابع را با استفاده از ابزارهای جدید، قوی می‌کنیم، دوم اینکه فعالیت را نیمه متمرکز کنیم که فرصت برای گزینش واقعی چه گزینش صلاحیت‌های اعتقادی، اخلاقی و سیاسی و چه گزینش شایستگی‌های حرفه‌ای و تخصصی معلمان فراهم شود و بحث دیگر هم این است که ساختار گزینش باید داخل دانشگاه‌های فرهنگیان باشد. تاکنون از این مسأله در دانشگاه‌های فرهنگیان غافل بودیم پس باید چند اقدام صورت گیرد که تقویت دانشگاه فرهنگیان، هیأت علمی، گزینش، هیأت ممیزه و صلاحیت افرادی است که از این دانشگاه خارج می‌شوند یعنی باید این افراد واجد صلاحیت‌هایی باشد که در سند ترسیم شده است.
وزیر آموزش و پرورش درباره مشکلات رفاهی معلمان، اظهار کرد: اکنون دولت بیمه تکمیلی خوبی را برای آموزش و پرورش فعال کرده است که خیلی از گذشته بهتر شده ولی اینکه بگوییم تمام خواسته معلمان را تأمین می‌کند، هنوز اینطور نیست ولی تلاش می‌کنیم بهتر شود.
وی در خصوص مردمی سازی آموزش و پرورش، گفت: مدارس غیر دولتی وجود دارند که نباید به سمت بنگاهداری بروند و اگر مدارسی به این سمت رفتند، مجوزهایشان باطل شد. اما از مردمی سازی آموزش و پرورش استقبال می‌کنیم. همچنین تفاهم‌نامه‌ای با سازمان اوقاف داشتیم و مدارسی وابسته به بخش‌های معتبر مثل دانشگاه‌ها، نهادها و سازمان‌ها در دستور کار قرار می‌گیرد.
