خوش چهره: منتظر پس لرزه های هدفمندی در پایان سال باشید/گرانی، جامعه را از شوک به بهت رسانده است

در خلاصه گفتگوی امروز روزنامه آرمان روابط عمومی با محمد خوشچهره، استادیار اقتصاد دانشگاه تهران می خوانید:

* هدفمندکردن یارانه‌ها در سطحی که فقط یک پرداخت‌های پولی دارد صورت می‌گیرد نزول کرده است؛ این نوع عدالت به منزله تزریق پول به عنوان یک اقدام تاکتیکی و اقدامی ابزاری بر‌ای رسیدن به اهداف اصلی است. یعنی معمولا در جوامعی که انقلاب می‌شود مثل تجربه کشور‌های آمریک‌ای لاتین و مورد‌های دیگر در ابتدا بر‌ای پرکردن شکاف طبقاتی و درآمدی یا بر‌ای مقابله با بیماری به نام فقر یک اقداماتی انجام می‌دهند که این اقدامات در پرداخت‌های نقدی به فقرا و محرومان است و به آن‌ها پرداخت‌هایی صورت می‌گیرد که اصطلاحا از دید آسیب شناسی یا روش‌های پزشکی اقدامات اولیه و مسکن وار نامیده می‌شوند.

*دلایل ایجادی آن(هدفمندی) بر‌ای مقابله با بی‌عدالتی بود اما دیدیم که آن موقع عنوان شد گروه‌های مرفه انرژی بیشتری مصرف می‌کنند و از یارانه نان بیشتر بهره می‌برند که هردو به اصطلاح قابل ایراد بود است و از آن سو، این مسائل به این مفهوم نبود که به روش‌های دریافت مالیات از گروه‌های مرفه اقدام شود. از آن طرف آن دلایل عدالت اجتماعی بعدا با توزیع یارانه بین همه مردم که 74 میلیون نفر بودند کمی با ابهام مواجه شد. آثار و پیامد‌های هدفمندی یارانه‌ها این بود که تورم ایجاد کرد و آثار آن را در سبد و بودجه خانوار از بین برد.

*کشاورزان یک دریافتی از منبع یارانه‌ها دارند و این دریافت ها، یک عادت و رفتار مصرفی ایجاد می‌کند و بازگشت به کشاورزی به دلیل رهاکردن زمین و سایر موارد مختل می‌کند و در سطح اجتماع هم این عنوان مطالبه شده است. اگر دولت نتواند از پس پرداخت یارانه‌های مردم بربیاید، آن وقت اگر دولت‌های بعدی بخواهند آن را ادامه دهند آنها هم از پس آن برنمی آیند. در واقع این موضوع می‌تواند یک چالش را فراروی هر دولتی بگذارد، کما اینکه اولین چالش فراروی همین دولت هم خواهد بود؛ یعنی پایان سال فعالیت دولت پس لرزه‌های این چنین تصمیمی را خواهیم دید. اکنون که دولت در بودجه دارد و با صراحت هم اعلام کرده که بودجه آن کفاف عملیات سالانه دولت را نمی‌دهد اگر این گونه باشد خیلی جای تامل دارد. بنابراین یارانه اصلا یک مشکل جدید اقتصادی ما می‌شود. بنابراین هر نوع فعل و انفعالی که الان دارد صورت می‌گیرد اصطلاحا انفعالی است. یعنی ما اگر مکررا یک گروه‌هایی را از دریافت یارانه حذف یا کم کنیم یا یارانه‌‌ای را به صورت انرژی دهیم همه این‌ها انفعالی خواهد بود.  بنابراین به اعتقاد من تمام جوانب مربوط به یارانه دچار این چنین مسئله‌‌ای است و مخصوصا آثار و پیامد‌های تورمی آن که برخی می‌گویند هزینه‌های تولید را بالا برده است با آن هدف اولیه در تضاد است. یا اینکه این طرح شکاف طبقاتی را زیاد کرد که این هم با هدف اصلی و با آن ادعا‌های قبلی در تعارض است و استمرار آن هم دچار چالش‌هایی است. جریان اکنون را من شوک‌هایی می‌دانم که با هدفمندی یارانه‌ها و بعضی از سیاست‌های پولی و ارزی شروع شد و در کنار این شوک‌ها، این افزایش قیمت‌های اخیر جامعه را در حد بهت برده است. یعنی جامعه را از مرحله شوک به بهت برده است.