سرویس اقتصادی «انتخاب»: با نزدیک شدن به توافق برجام گمانه‌زنی‌های زیادی در رسانه‌ها مبنی بر حضور ایران در بازار بین‌المللی انرژی مطرح می‌شود، از جمله صادرات گاز طبیعی، نفت و حتی محصولات پتروشیمی. در واقع بسیاری عقیده دارند که با توجه به بحران کنونی اروپا در بخش انرژی ایران می‌تواند بخشی از نیاز‌های اروپا را تامین کند. در این گزارش قصد داریم این موضوع را بررسی کنیم و تمرکز خود را روی سه موضوع گاز طبیعی، نفت و محصولات پتروشیمی خواهیم گذاشت.
گاز طبیعی
بحث صادرات گاز طبیعی ایران به اروپا همیشه در رسانه‌ها مطرح بوده، اما این بحث‌ها چقدر واقعی است؟ طبق آمار‌ها میانگین مصرف گاز در کشور سالانه ۲۵۰ میلیارد مترمکعب است و مجموع گاز تحویلی به شبکه در سال ۱۴۰۰ حدود ۲۶۹ میلیارد متر مکعب بود. مجموع صادرات گاز ایران که تنها به دو کشور عراق و ترکیه انجام می‌شود نیز سالانه ۱۷ میلیارد مترمکعب است. امسال احتمالا میزان گاز تزریقی به شبکه به ۲۷۸ میلیارد مترمکعب افزایش خواهد یافت؛ بنابراین اگر مصرف و صادرات به دو کشور ترکیه و عراق را مد نظر قرار دهیم میزان تولید تقریبا با مصرف و صادرات برابر است. نکته اینکه اگر میزان تولید گاز افزایش یابد میزان مصرف نیز افزایش می‌یابد. به همین دلیل ایران ظرفیت دیگری برای صادرات گاز تولیدی خود نخواهد داشت. حتی همین صادرات گاز نیز به قیمت اختلال در فعالیت نیروگاه‌ها و صنایع پتروشیمی کشور تمام می‌شود؛ بنابراین ایران برای صادرات گاز نیاز به سرمایه‌گذاری کلان برای افزایش تولید بیش از مصرف خواهد داشت و به نظر می‌رسد قرارداد شرکت ملی نفت ایران با گازپروم در تیرماه امسال در همین راستا باشد.
حال پرسش این است که ایران چگونه می‌تواند به اروپا گاز صادر کند؟ واقعیت این است که هیچ راهی برای صادرات گاز ایران به اروپا در شرایط کنونی و در کوتاه‌مدت وجود ندارد. خطوط لوله‌ای قبلا برای صادرات از میدان گازی پارس جنوبی وجود داشته از جمله خط لوله پارس که جدی‌ترین پروژه بود، اما در میانه راه به دلیل انصراف پیمانکار سوئیسی در نتیجه تحریم‌ها کاملا از رده خارج شد. در سال ۲۰۰۷ ایران قرار بود از طریق این خط لوله سالانه ۳۷ میلیارد مترمکعب گاز را به اروپا صادر کند، اما جالب اینکه بعد از ۱۳ سال اکنون کل صادرات گاز ایران ۱۷ میلیارد مترمکعب است؛ بنابراین صادرات گاز تولید داخل ایران به اروپا به دو دلیل ۱. عدم کفایت تولید داخلی برای صادرات و ۲. عدم وجود یک خط لوله تکمیل شده و نیز نبود زیرساخت‌ها و تاسیسات لازم امکان‌پذیر نیست.
بحث صادرات گاز آذربایجان به اروپا تحت عنوان «دالان گازی جنوب» از سال ۲۰۱۳ کلید خورد و طی موافقتنامه‌ای با اروپا قرار شد گاز میدان «شاه دنیز» آذربایجان به اروپا منتقل شود. از آن زمان تاکنون سه خط لوله احداث شده و یک قرارداد ۲۵ ساله نیز امضا شده است. این سه خط لوله عبارتند از: قفقاز جنوبی، ترانس آناتولی یا «تاناپ» و ترانس آدریاتیک یا «تاپ» که طول کلی این سه خط حدود ۳۵۰۰ کیلومتر است و میدان گازی شاه‌دنیز آذربایجان را به ایتالیا متصل می‌کند.
خط لوله قفقاز جنوبی از میدان شاه دنیز آغاز می‌شود و با عبور از تفلیس در شهر ارزروم ترکیه پایان می‌یابد. دیگری خط لوله ترانس آناتولی یا همان تاناپ است که در خاک ترکیه است و از ارزروم آغاز و به مرز ترکیه و یونان می‌شود و دیگری تاپ یا همان ترانس آدریاتیک که از ترکیه و در مرز با یونان آغاز می‌شود و وارد خاک ایتالیا می‌شود. این همان طرح معروف دالان گازی جنوب است. این خط لوله سالانه ۱۶ میلیارد مترمکعب گاز از آذربایجان به اروپا انتقال می‌دهد که ۶ میلیارد مترمکعب آن به ترکیه اختصاص می‌یابد و ۱۰ میلیارد مترمکعب نیز وارد ایتالیا و یونان و بلغارستان می‌شود.
حال سؤال این است که آیا ایران می‌تواند از طریق این خط لوله گاز به اروپا انتقال دهد؟ اول اینکه این خط لوله در انتقال گاز آذربایجان در حال حاضر با ۱۰۰ درصد ظرفیت خود فعالیت می‌کند و آذربایجان قصد دارد ظرفیت آن را در سال‌های آینده دو برابر کند، مگر اینکه آذربایجان گاز ایران را به اروپا سواپ کند که در این شرایط ایران ظرفیت صادراتی ندارد. همچنین ایران برای صادرات گاز خود به اروپا باید رایزنی‌های گسترده‌ای با چند کشور انجام دهد که این امر با توجه به سرمایه‌گذاران اروپایی و آمریکایی و همچنین کشور‌های منتفع از این خط لوله، خود سال‌ها زمان خواهد برد. از طرف دیگر ایران میدان گازی فعالی در حوزه خزر ندارد و اساسا این منطقه به دلیل شرایط زمین‌شناختی و نبود تکنولوژی لازم نسبت به جنوب کمتر مورد توجه قرار گرفته است. سواپ گاز ترکمنستان از طریق ایران به آذربایجان دارای حجم بسیار پایینی معادل ۱.۵ میلیارد مترمکعب در سال است که اساسا ظرفیت صادراتی ندارد و به مصرف داخلی آذربایجان یا نخجوان می‌رسد و اینکه مراوده گازی ایران با ترکمنستان کاملا بی‌ثبات است؛ بنابراین در تحلیل نهایی می‌توان گفت که هیچ گونه ظرفیت صادراتی در حال حاضر برای صادرات گاز طبیعی ایران به اروپا وجود ندارد و حتی اگر مازاد تولید وجود داشته باشد ایران ترجیح خواهد داد ظرفیت صادراتی خود به عراق و ترکیه را که صرفه اقتصادی بیشتری دارد توسعه ببخشد. احتمالا این موضوع در قرارداد گازی بین شرکت ملی گاز ایران و گازپروم که تیرماه امسال امضا شد مدنظر قرار خواهد گرفت. به عنوان مثال احیای صادرات گاز به پاکستان، یا افزایش صادرات به عراق و ترکیه اولویت بیشتری نسبت به اروپا به لحاظ صرفه اقتصادی و سیاسی خواهد داشت.
بحث مسائل سیاسی و تحریم‌ها و نیز نبود نگاه جهانی به مسئله‌ی گاز نیز عاملی بازدارنده برای ورود گاز ایران به اروپا خواهد بود. به عنوان مثال ایران با اینکه دارای دومین ذخیار گاز جهان است، اما تنها کمتر از ۲ درصد بازار جهانی گاز را در اختیار دارد. عمده سرمایه‌گذاران خطوط لوله دالان گازی جنوب توسط اروپا و آمریکا انجام شده که آن‌ها نیز احتمالا روی گاز ایران حساب باز نخواهند کرد. نشان به آن نشان که کشف میدان گازی چالوس که حجم عظیمی از ذخایر دارد هیچ واکنشی در اتحادیه اروپا نداشت در حالی که همین اتحادیه روی میدان گازی شاه‌دنیز آذربایجان که ذخایر گازی کمتری دارد سرمایه‌گذاری کلانی انجام دادند. البته بحث کشف میدان گازی چالوس بعد‌ها تکذیب شد.
نفت ایران و اروپا
موقعیت ایران به لحاظ حضور در بازار نفت با گاز کاملا متفاوت است و به نظر می‌رسد ایران می‌تواند در صورتی که شرایط مهیا شود صادرات نفت خود به اروپا را از سر بگیرد. نکته دیگری که باید در نظر گرفت که نیاز فوری و اضطراری اروپا به نفت کمتر از گاز است چرا که نفت قابلیت حمل و نقل ساده‌تری نسبت به گاز دارد و منابع تامین کننده اروپا مانند عربستان سعودی نیز تنوع بیشتری دارند. از طرف دیگر آزادسازی ذخایر استراتژیک نیز باعث فشار بر قیمت نفت طی یک بازه کوتاه‌مدت خواهد بود. تقابل نفتی اروپا با روسیه باعث ایجاد تنش در بازار نفت شده و به همین دلیل در این راستا ورود نفت ایران می‌تواند تا حدی کارساز باشد و کمبود نفت در بازار را جبران کند. اروپا برای جایگزینی سوخت دیگر به جای گاز برای نیروگاه‌های تولید برق، احتمالا واردات نفت بیشتری برای تولید مشتقات نفتی را در دستور کار قرار خواهد داد تا نیاز به گاز خود را مدیریت کند.
شرکت «کپلر» گزارش کرده که در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ اروپا به طور میانگین روزانه ۷۴۸ و ۵۲۸ هزار بشکه از نفت ایران را مصرف کرده و این رقم برای کشور‌های آسیایی ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه و حدود ۱ میلیون بشکه در روز بوده است. اما تولید ایران در آن زمان بیش از ۴ میلیون بشکه در روز بوده، اما این رقم اکنون حدود ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه است؛ بنابراین در صورت لغو تحریم‌ها می‌توان ورود نفت ایران به بازار اروپا را متصور شد و احتمالا در یک بازه زمانی چند ماهه ایران بیش از ۵۰۰ هزار بشکه نفت به اروپا صادر کند.
در حال حاضر عمده صادرات ایران به کشور چین انجام می‌شود که آن هم به دلیل تخفیف‌های کلانی که روسیه می‌دهد عملا صادرات نفت را برای کشور غیراقتصادی کرده است و ایران مجبور است با روسیه رقابتی قیمتی کند. رفع تحریم‌ها می‌تواند نفت ایران را به اروپا منتقل کند و در این شرایط ایران حتی این قابلیت را دارد که با توجه به نیاز اروپا قیمتی بالاتر از قیمت صادراتی به چین، پیشنهاد دهد. اما در این میان دو نکته وجود دارد؛ اول اینکه ایران چه میزان می‌تواند به اروپا نفت صادر کند و این صادرات چه تاثیری روی قیمت نفت خواهد گذاشت؟ دوم میزان ذخایر دریایی نفت ایران که سریعا می‌تواند وارد بازار کند چقدر است؟
در باب نکته اول طبق آمار‌ها در حال حاضر ایران بین ۶۰۰ تا ۹۰۰ هزار بشکه نفت صادر می‌کند و کل ظرفیت صادرات ایران در لایحه بودجه ۱۴۰۱ حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه است. این در حالی است که کارشناسان نسبت به عدم تحقق میزان فروش نفت در لایحه بودجه هشدار داده و آن را غیر واقع‌بینانه می‌دانند. در هر صورت می‌توان این برآورد را داشت که با لغو تحریم‌ها ایران می‌تواند به تدریج صادرات نفت خود را افزایش دهد، اما در کوتاه‌مدت میزان صادرات تغییر چندانی نخواهد داشت و این روند به تدریج افزایش خواهد یافت. یعنی با تولید بیشتر صادرات نیز افزایش می‌یابد. همچنین مهمترین مزیت لغو تحریم‌ها این است که ایران می‌تواند بخشی از نفت خود را بدون تخفیف و با قیمتی نزدیک به قیمت روز بفروشد که می‌تواند درآمد‌های ایران را افزایش دهد. احتمالا مدت زمانی حدود شش تا هفت ماه طول خواهد کشید که صادرات نفت ایران به ۲ میلیون بشکه در روز برسد منوط به اینکه تولید نفت ایران افزایش یابد.
و، اما نکته دوم؛ طبق آمار‌هایی که حدودا دو هفته پیش شرکت داده کالایی «کِپلر» منتشر کرده ایران حدود ۹۳ میلیون بشکه نفت خام و میعانات گازی به صورت شناور در آب‌های ایران، چین و سنگاپور ذخیره دارد. البته این آمار متفاوت است و به عنوان مثال شرکت دیگر تجزیه و تحلیل داده یعنی «وُرتِکسا» این میزان را ۶۰ تا ۷۰ میلیون بشکه برآورد کرده است. همچنین ایران مقادیر کمتری از ذخایر نفتی در سواحل نیز دارد. به هر صورت این داده‌ها در صورتی که درست باشند، بدین معناست که در کوتاه مدت و در بازه زمانی یک تا دو ماهه ایران می‌تواند سریعا مقادیری بیش از ظرفیت صادراتی خودش به بازار سرازیر کند و قیمت را متاثر کند.
همچنین طبق آخرین آماری که منتشر شده آمریکا هفته گذشته حدود ۸ میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه از ذخایر استراتژیک خود را با هدف کاهش قیمت نفت آزاد کرده که بالاترین سطح تاریخی برداشت نفت است و اکنون میزان ذخایر استراتژیک آمریکا به کمترین حد از سال ۱۹۸۴ رسیده است. از طرف دیگر شاهد تقابل اوپک پلاس با آمریکا در حوزه نفت هستیم و اوپک برعکس آمریکا از افزایش عرضه نفت جلوگیری می‌کند تا قیمت را حمایت کند. به همین دلیل حمایت آمریکا از ورود نفت ایران به بازار احتمالا در راستای توقف برداشت از ذخایر استراتژیک‌اش محسوب می‌شود. بایدن نتوانست عربستان سعودی را به افزایش تولید و عرضه قانع کند و به این ترتیب شاید آمریکا به نفت ایران به عنوان یک میان‌بر نگاه می‌کند. اما در هر صورت جدای از آمار‌ها درباره ذخایر شناور ایران، ظرفیت صادراتی ایران در کوتاه مدت محدود است و به تنهایی نمی‌تواند تاثیر زیادی در بازار داشته باشد.
قبلا بانک‌هایی مانند گلدمن ساکس برآورد کرده بودند که نفت ایران نهایتا می‌تواند ۵ تا ۱۰ دلار قیمت را متاثر کند. البته این موضوع را هم باید در نظر گرفت که اعضای اوپک قطعا در واکنش به ورود نفت ایران به بازار تولید خود را کاهش خواهند داد تا بتوانند از قیمت حمایت کنند دقیقا کاری که هم اکنون برای جلوگیری از تاثیر نرخ بهره آمریکا و رکود اقتصادی بر قیمت نفت انجام می‌دهند.
«تامی توبِرویل» سناتور جمهوری‌خواه ایالت آلاباما و از طرفداران سرسخت دونالد ترامپ اخیرا سخنانی را بر زبان رانده که به نظر می‌رسد بخشی از گفتگو‌های پشت پرده کاخ سفید درباره احیای توافق هسته‌ای را برملا می‌کند. وی گفت «دولت بایدن به تنها چیزی که فکر می‌کند این است که نفت ایران را به اروپا برساند، اما اگر برجام احیا شود ایران به سلاح اتمی دست پیدا خواهد کرد و زندگی بسیاری از افراد به خطر می‌افتد». به نظر می‌رسد که بحث نفت ایران یک مسئله جدی برای دولت آمریکا در مذاکرات احیای برجام باشد.
از طرف دیگر ایران می‌تواند با لغو تحریم‌ها میزان سرمایه‌گذاری در میادین نفتی خود را افزایش دهد و احتمالا عمده این سرمایه‌گذاری توسط روسیه و چین انجام خواهد شد. اما با توجه به اینکه اکنون ایران می‌تواند تا ۹۰۰ هزار بشکه در روز صادر کند بنابراین میزان نفتی که بعد از لغو تحریم‌ها می‌تواند وارد بازار شود نهایتا ۵۰۰ هزار بشکه خواهد که تا حدود کمی می‌تواند قیمت را متأثر کند و این تاثیر قابل توجه نخواهد بود.
در حال حاضر به دلایل کاملا امنیتی هیچ آمار دقیقی نه از میزان تولید نفت ایران، نه از میزان صادرات و نه از ظرفیت کشور برای افزایش تولید و صادرات وجود دارد. اوپک برآورد کرده که میزان تولید نفت ایران ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز است، اما آمار دقیقی به نظر نمی‌رسد.
ایران و صادرات پتروشیمی به اروپا
اخیرا بحثی مطرح شده مبنی بر اینکه اگر ایران نمی‌تواند در کوتاه‌مدت و میان‌مدت گاز به اروپا صادر کند در عوض می‌تواند محصولات پتروشیمی را به اروپا صادر کند و به این ترتیب اروپا از این طریق می‌تواند با وارد کردن محصولات پتروشیمی نیاز خود به گاز را کاهش دهد. اما آیا این گزاره درست است؟
برای تجزیه و تحلیل این موضوع باید به سراغ آمار‌های تجارت خارجی محصولات پتروشیمی اتحادیه اروپا برویم و ببینیم که آیا ایران می‌تواند بازاری در اروپا برای محصولات پتروشیمی خود دست و پا کند یا خیر؟
طبق آمار‌های منتشره در سال ۲۰۲۰ اتحادیه اروپا بزرگترین صادرکننده محصولات شیمیایی و دومین واردکننده آن‌ها نیز بوده است. بر اساس آمار تجارت خارجی در سال ۲۰۲۱ اتحادیه اروپا حدود ۴۶۰ میلیارد دلار محصولات پتروشیمی صادر کرده و حدود ۲۷۱ میلیارد دلار نیز وارد کرده است؛ بنابراین این اتحادیه در تجارت خارجی محصولات پتروشیمی دارای مازادی حدود ۱۷۸ میلیارد دلاری است.
کل فروش محصولات شیمیایی بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ حدود ۱۵۳ میلیارد دلار افزایش داشته است یعنی میانگین سالانه ۲.۷ درصد رشد فروش یا همان صادرات داشته است. مهمترین بازیگران محصولات شیمیایی در جهان در سال ۲۰۲۰ به ترتیب اتحادیه اروپا با ۶۴۴ میلیارد دلار تجارت خارجی، ایالات متحده آمریکا با ۴۳۴ میلیارد دلار و چین با ۳۳۵ میلیارد دلار بوده‌اند. حال ببینیم مهمترین شرکای تجاری اتحادیه اروپا در محصولات شیمیایی چه کشور‌هایی هستند؟
طبق داد‌های آماری مهمترین شرکای تجاری اتحادیه اروپا به لحاظ ارزش به ترتیب کشور‌های آمریکا، سوئیس، انگلستان، چین، روسیه، ژاپن، ترکیه، کره جنوبی، هند و برزیل هستند. جالب اینکه اتحادیه اروپا در تجارت محصولات شیمیایی با روسیه دارای مازاد تجاری حدود ۱۶ میلیارد دلاری است یعنی اتفاقا این روسیه است که در محصولات شیمیایی به اتحادیه اروپا وابسته است نه برعکس.
اگر فرض کنیم قطع گاز روسیه به اروپا باعث کاهش تولید شرکای تجاری اتحادیه اروپا می‌شود و در نتیجه آن‌ها دیگر نمی‌توانند تولید کنند، اما آمار‌ها نشان می‌دهند که تقریبا تمامی شرکای تجاری اتحادیه در محصولات پتروشیمی هیچ وابستگی به گاز روسیه ندارند و بنابراین می‌توانند در حالت عادی تولید کنند. یعنی اتحادیه اروپا می‌تواند واردات خود را از آمریکا، سوئیس، انگلستان، چین، ژاپن، ترکیه، کره جنوبی، هند و برزیل افزایش دهد که اتفاقا روابط تجاری خوبی با اتحادیه دارند. مثلا چین، آمریکا، کره جنوبی و هند و حتی سوئیس ظرفیت خوبی برای افزایش صادرات خود به اتحادیه دارند. این بدین معنی است که ایران در هیچ صورتی جایگاهی برای کسب بازار پتروشیمی در اروپا نخواهد داشت.
حال به سراغ میزان صادرات محصولات شیمیایی ایران به اروپا برویم. ایران عمدتا محصولات پتروشیمی خود را به کشور‌های آسیایی و آفریقایی می‌فروشد و اتحادیه اروپا در اولویت سوم ایران است. کل صادرات محصولات پتروشیمی ایران در سال ۱۳۹۲ حدود ۱۲ میلیون تن بوده که در سال ۱۳۹۴ به ۱۸ میلیون تن رسید و در پایان سال ۱۳۹۶ به حدود ۲۲ میلیون تن رسید. در واقع صادرات محصولات پتروشیمی در سال ۱۳۹۶ یعنی در دوران برجام ۷۵ درصد نسبت به سال ۱۳۹۲ یعنی دوران تحریم‌ها افزایش یافته است. کل ارزش صادرات محصولات پتروشیمی در سال ۱۳۹۶ حدود ۱۲ میلیارد دلار بوده و تا پایان سال ۱۴۰۰ به حدود ۱۴ میلیارد دلار رسیده است.
مهمترین مشتریان محصولات پتروشیمی ایران کشور‌های آسیای دور و نزدیک، اقیانوسیه، آفریقا و آمریکای لاتین بوده‌اند و طی دهه ۹۰ میزان صادرات محصولات پتروشیمی ایران به اروپا تقریبا در حد صفر و یا رقم ناچیزی بوده است. البته گفته می‌شود که قبل از تحریم‌های سال ۱۳۹۱ حدود ۲۵ درصد از صادرات کل محصولات پتروشیمی ایران به مقصد اروپا بوده است. در واقع اکثریت صادرات محصولات پتروشیمی ایران بعد از سال ۱۳۹۷ به کشور چین بوده و تقریبا کل بازار محصولات پتروشیمی ایران معطوف به این بازار بوده است؛ بنابراین در نگاه کلی می‌توان گفت با لغو تحریم‌ها ایران این توانایی را دارد که محصولات پتروشیمی را در اندازه‌های بسیار کم به اروپا صادر کند چرا که در صورت افزایش تولید اولویت ایران کشور‌های همسایه خواهد بود و روی بازار اروپا حساب خاصی باز نمی‌کند.
همچنین تنوع صادراتی محصولات پتروشیمی ایران بسیار پایین و عمدتا در حوزه محصولات کم ارزش است. به عنوان مثال مهمترین محصولات صادراتی ایران اوره، آمونیاک و متانول هستند، که عمدتا محصولاتی حجیم با ارزش پایین و فناوری ساده هستند که حتی سهم بازار آن‌ها در کشور‌های همسایه نیز در حال کاهش است. محصولاتی مانند شوینده‌ها نیز صادر می‌شوند، اما این‌ها نیز محصولات کم ارزش با کیفیت پایینی هستند. با توجه به پایین بودن نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، اما طی سال‌های اخیر هیچ تلاشی برای تغییر ترکیب محصولات صادراتی صورت نگرفته است.
اروپا در حال حاضر نیاز شدیدی به آمونیاک برای تولید کود شیمیایی دارد و ایران سالانه بیش از ۶.۵ میلیون تن آمونیاک تولید می‌کند و تنها ۲ میلیون تن ان در داخل مصرف می‌شود. اما نکته‌ای در اینجا وجود دارد و آن هم اینکه آمونیاک تولیدی در ایران از نوع آمونیاک خاکستری است که به شدت آلاینده است چرا که مبتنی بر انتشار حجم زیادی گاز دی اکسید کربن در هواست. اروپا این نوع آمونیاک را نمی‌خواهد بلکه آمونیاکی می‌خواهد که انتشار گاز دی اکسید کربن آن یا به تعبیری میزان آلایندگی آن بسیار پایین باشد یعنی آمونیاک آبی، فیروزه‌ای و سبز. تفاوت آمونیاک خاکستری و آبی این است که در تولید آمونیاک آبی دی اکسید کربن آزاد شده جذب و ذخیره می‌شود و از ورود آن به اتمسفر جلوگیری می‌شود. آمونیاک سبز نیز با استفاده از الکترولیز آب به دست می‌آید و آلایندگی آن تقریبا صفر است؛ بنابراین آمونیاک تولیدی ایران ارزش صادراتی به اروپا ندارد.
قطر در حال حاضر در حال ساخت بزرگترین کارخانه تولید آمونیاک آبی در جهان است که قرار است در سال ۲۰۲۶ با ظرفیت تولید ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تن در سال و با سرمایه‌گذاری بیش از ۱ میلیارد دلاری بهره‌برداری شود. همچنین عربستان سعودی نیز از دو سال پیش صادرات آمونیاک آبی را کلید زده و امارات نیز حدود دو هفته پیش محموله آمونیاک آبی را به کشور آلمان صادر کرده است. گفتنی است این کشور‌ها همچنین سرمایه‌گذاری زیادی برای تولید آمونیاک سبز انجام داده که یک تحول بزرگ در صنعت پتروشیمی محسوب می‌شود.
ایران برای اینکه بتواند محصولات پتروشیمی باکیفیت و با ارزش تولید کند باید حتما در این بخش سرمایه‌گذاری خارجی انجام دهد چرا که تولید محصولات باکیفیت نیاز به فناوری بالایی دارد. این دقیقا کاری است که از سال‌ها پیش شرکت «سابیک» عربستان انجام داده است. همچنین قرارداد‌هایی در عربستان با شرکت‌های بزرگی مانند SNF فرانسه که بزرگترین تولیدکننده پل آکریل آمید است انجام شده و از طرف دیگر خریداری شرکت Arlanxeo توسط آرامکو و از تولیدکنندگان لاستیک مصنوعی از جمله نمونه‌های حرکت عربستان به سمت تولید محصولات پتروشیمی با ارزش بالاتر است.
