بر اساس قانون مربوط به تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران شاغل در کارگاه‌های مشمول قانون کار مصوب سال ۱۳۷۰، حداقل عیدی کارگران دو برابر حداقل حقوق پایه و حداکثر عیدی به شرطی که از مصوبه قانون کار بیشتر نشود، سه برابر پایه حقوق خواهد بود لذا کلیه کارفرمایان کارگاه‌های مشمول قانون کار مکلفند به هر یک از کارگران خود به نسبت یک سال کار، معادل ۶۰ روز آخرین مزد ‌به عنوان عیدی و پاداش بپردازند و مبلغ پرداختی از این بابت به هر یک از کارگران نباید از معادل ۹۰ روز حداقل مزد روزانه قانونی تجاوز کند.

لازم به ذکر است که پرداخت عیدی به کارگرانی که کمتر از یک سال در کارگاه‌ها مشغول به کار بوده اند هم الزامی است و به موجب تبصره یک ماده واحده مذکور، مبلغ پرداختی به کارگرانی که کمتر از یک سال در کارگاه کار کردند باید به مأخذ ۶۰ روز مزد و به نسبت ایام کارکرد در سال محاسبه شود.

تمام کارگران مشمول قانون کار صرف نظر از محل اشتغال و نوع کارگاهی که در آن کار می‌کنند اعم از دولتی، خصوصی، تعاونی، صنعتی، کشاورزی و خدماتی به میزان مقرر در مصوبه فوق از عیدی و پاداش سالانه برخوردار خواهند بود و میزان عیدی آنها متفاوت از میزان عیدی کارکنان دستگاه‌های اجرایی و دولتی است.

اسفند سال گذشته افزایش حداقل دستمزد کارگران در شورای عالی کار ۵۷.۴ درصد تصویب شد که پایه حقوق کارگران را از دو میلیون و ۶۵۵ هزار تومان به ۴ میلیون و ۱۷۹ هزار تومان افزایش داد.

با توجه به اینکه حداقل دستمزد در سال جاری به ۴ میلیون و ۱۷۹ هزار تومان رسید، کارفرمایان باید دو ماه پایه حقوق را به عنوان حداقل و سه ماه پایه حقوق را به عنوان حداکثر میزان عیدی به کارگران خود بپردازند لذا امسال کارگران حداقل ۸ میلیون و ۳۵۸ هزار تومان و حداکثر ۱۲ میلیون و ۵۳۷ هزار تومان عیدی و پاداش دریافت خواهند کرد.

میزان عیدی کارگران بسته به مدت قرارداد و کارکرد آنها متفاوت است و بسته به سنوات و تعداد روزهایی که کار کرده‌اند، مستحق دریافت عیدی هستند.‌

عیدی و پاداش پایان سال را کارگرانی کامل می‌گیرند که یکسال در آخرین کارگاه یا محل کار مشغول کار بوده و ارتباطشان را با محل کار قطع نکرده باشند.

اما قانون در مورد عیدی و پاداش کارگران ساعتی، پاره وقت و فصلی و حتی مستعفی و اخراجی هم ملاحظاتی داشته و میزان عیدی این گروه از کارگران را مشخص کرده است.

عیدی و پاداش کارگران پاره وقت

مطابق ماده ۳۹ قانون کار، مزد و مزایای کارگرانی که به صورت نیمه وقت یا کمتر از ساعات قانونی تعیین شده به کار اشتغال دارند به نسبت ساعات کار انجام گرفته محاسبه و پرداخت می‌شود. مثلا اگر کارگری بعد از ۶ ماه کار کردن بنا به دلایلی از قبیل عدم نیاز کارفرما، بحران‌های اقتصادی، بیماری و کرونا بیکار شده باشد، کارفرما مکلف است عیدی او را متناسب با ۶ ماه کارکرد پرداخت کند.

عیدی و پاداش کارگران ساعتی

در مورد کارگران ساعتی که حقوق ماهانه ثابت نداشته و دستمزد آنها در ماه متغیر است برای محاسبه عیدی و پاداش، میانگین حقوق سه ماه آخر خدمت آنها مبنای محاسبه قرار می‌گیرد.

عیدی و پاداش کارگران فصلی

مبلغ پرداختی بابت عیدی و پاداش به کارگران کارگاه‌های فصلی مشمول قانون کار و کارگران سایر کارگاه‌های مشمول که کمتر از یک سال در کارگاه کار کرده اند باید بر مأخذ ۶۰ روز و به نسبت ایام کارکردشان در سال محاسبه شود.

عیدی و پاداش کارگران کارمزدی

مزد مورد عمل در محاسبه وجوه عیدی و پاداش پایان سال به کارگران کارمزدی عبارت از متوسط کارمزد دریافتی آنها بر حسب مدت ایام کارکرد در سال است.

عیدی و پاداش کارگران اخراجی و مستعفی

کارگرانی که در طول سال با کارفرما قطع رابطه می‌کنند، کارگرانی که در طول سال از خدمت مستعفی، اخراج یا بازنشسته می‌شوند و یا به شکلی رابطه آنان با کارگاه قطع می‌شود، به نسبت مدت کارکرد و ماه‌هایی که کار کرده‌اند مستحق دریافت عیدی و پاداش سالانه خواهند بود.

عیدی کارگران در مرخصی استعلاجی

در صورتی که مدت مرخصی استعلاجی به تایید سازمان تأمین اجتماعی رسیده باشد مطابق با ماده ۷۴ قانون کار جزو سابقه کارگر محسوب می‌شود لذا روزهای مذکور مشمول پرداخت مزایایی از قبیل سنوات خدمت، حق اولاد، مرخصی استحقاقی و عیدی و پاداش سالانه بوده و کارفرما موظف به پرداخت آن است.

عیدی و پاداش کارگران آزمایشی

دوره آموزشی و یا دوره آزمایشی قرارداد کار جزو سابقه کاری محسوب می شود و مطابق ماده ۱۱ قانون کار باید تمام حقوق و مزایای این دوره من جمله سنوات و عیدی و پاداش از جانب کارفرما پرداخت شود. بنابراین آن دسته کارگرانی که به شکل آزمایشی به خدمت گرفته می‌شوند مشمول دریافت عیدی و پاداش می ‌شوند و کارفرما مکلف است تمام حقوق دوره آزمایشی را پرداخت کند و چنانچه قطع رابطه کاری از سوی کارگر باشد طبعا به میزان مدت انجام کار باید حقوق و مزایا دریافت کند.

مبنای محاسبه عیدی و پاداش سالانه کارگران در کارگاه‌هایی که طرح طبقه‌بندی مشاغل دارند، مزد گروه و پایه یا مزد مبنا و در واحدهای فاقد طرح طبقه‌بندی، مزد ثابت یعنی مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل خواهد بود.

با وجود آنکه پرداخت عیدی و پاداش آخر سال کارگران همواره برای تامین اقلام ضروری و افزایش رفاه و آرامش خاطر خانوارهای کارگری مورد تاکید قرار گرفته اما در برخی واحدها و صنوف، پرداخت عیدی به دلایل مختلفی از جمله نبود نقدینگی با تاخیر همراه می‌شود که کمک چندانی به تامین مایحتاج خانوارهای کارگری در پایان سال نمی کند لذا انتظار می رود کارفرمایان این واحدها همراهی و مساعدت بیشتری در پرداخت عیدی و پاداش به کارگران خود داشته باشند و آن را قبل از پایان سال به دست کارگران برسانند تا بتوانند مایحتاج ضروری و مورد نیاز خانوار را با کمترین دغدغه تهیه کنند.