دهه‌هاست دانشمندانی که مریخ را مطالعه می‌کنند، منتظر نمونه سنگ‌هایی از این سیاره هستند. حالا برخی از این محققان شاید بتوانند به نمونه سنگ‌هایی از سیاره سرخ و حتی ذرات طوفان خورشیدی دست پیدا کنند. این در صورتی است که ناسا و آژانس فضایی اروپا (ESA) بتوانند ماموریت پیچیده و جسورانه خود را با موفقیت به سرانجام برسانند.
چند سالی است که این دو آژانس در حال برنامه ریزی برای ارسال فضاپیما به مریخ هستند تا نمونه سنگی‌هایی را که توسط مریخ نورد «پشتکار» (Perseverance) ناسا جمع آوری می‌شود، به زمین بیاورند. اما موانع فنی و مالی می‌تواند این طرح چند میلیارد دلاری را از مسیر خود خارج کند.
ناسا ماه گذشته اعلام کرد در سال مالی آینده نزدیک به ۱ میلیارد دلار به کاوش‌های مریخ اختصاص خواهد داد، مبلغ هنگفتی که می‌تواند آژانس را مجبور کند در بخش‌های دیگر بودجه خود را کاهش دهد. این امر می‌تواند پروژه‌های علمی دیگر ناسا را تحت تاثیر قرار دهد.
مریخ نورد «پشتکار» که سنگ‌های این سیاره را برای تحقیقات علمی جمع‌آوری می‌کند در ماه‌های دسامبر و ژانویه، ۱۰ لوله حاوی نمونه سنگ‌های جمع آوری شده را روی منطقه‌ای مسطح در مریخ رها کرده است تا در ماموریت‌های بعدی برای انتقال به زمین جمع آوری شوند.
نمونه‌های سنگ و خاک مریخ که در سطح سیاره سرخ آماده انتقال به کره زمین استعکس از ناسا
ماموریتی پیچیده ناسا و آژانس فضایی اروپا
ناسا و آژانس فضایی اروپا در مورد طرح کلی ماموریت بازگشت نمونه مریخ به یک توافق کلی رسیده‌اند. آژانس فضایی اروپا قصد دارد فضاپیمایی را به مریخ پرتاب کند که به دور این سیاره خواهد چرخید. یک سال پس از آن نیز ناسا فضاپیمای دیگری را برای فرود روی سطح این سیاره و در نزدیکی کاوشگر «پشتکار» به مریخ خواهد فرستاد تا لوله‌های حاوی نمونه سنگ‌های جمع آوری شده را بردارد. سپس موشکی که حامل کپسول لوله‌هاست از سطح کره مریخ خارج می‌شود، در مدار مریخ تا به نزدیکی فضاپیمای آژانس فضایی اروپا می‌رسد و در نهایت این فضاپیما، کسپولی که حامل لوله‌هاست را می‌گیرد و به زمین می‌رساند. پیش‌بینی می‌شود این ماموریت تا سال ۲۰۳۳ به سرانجام برسد.
جف گراملینگ، مدیر بازگرداندن نمونه‌ها از مریخ در مقر ناسا در واشنگتن دی سی می‌گوید: «این یک ماموریت پیچیده است و از اختراعات جدید برای بازگرداندن این نمونه‌ها از مریخ استفاده خواهد شد.»
از جمله اختراعات جدید برای آوردن نمونه‌های سنگ و خاک از مریخ به زمین، موشکی است که از سطح مریخ پرتاب می‌شود و نیز هلی‌کوپترهای مینیاتوری مجهز به چرخ و چنگک پنجه مانند. اگر مریخ‌نورد «پشتکار» به هر دلایلی نتواند نمونه‌های جمع آوری شده را در اختیار فرودگر آینده ناسا قرار دهد، این دو مینی‌هلیکوپتر از فرودگر جدا شده و نمونه‌هایی را که پیش‌تر روی سطح مریخ نهاده شده‌اند گرفته و تحویل بالگرد «نبوغ» خواهند داد. بالگرد کوچک «نبوغ» که با مریخ‌نورد «پشتکار» در مریخ فرود آمد تاکنون در سیاره سرخ ۴۸ پرواز را به انجام رسانده است.
ناسا در پیشنهاد بودجه‌ای که در ۱۳ مارس منتشر شد، اعلام کرد، ممکن است برای صرفه جویی در هزینه‌ها یکی این مینی‌هلی‌کوپترها را که برای این ماموریت در نظر گرفته شده است، از پروژه کنار بگذارد.
لوئیز پراکتر، دانشمند سیاره‌شناس در آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جان هاپکینز، می‌گوید: «مشکل این است که مشخص نیست این پروژه چقدر هزینه داشته باشد و افزایش بودجه در این بخش چه تاثیری بر پروژه‌های دیگر ناسا داشته باشد».
در چند ماه آینده، ناسا و سازمان فضایی اروپا جزئیات پروژه انتقال نمونه سنگ‌های مریخ به زمین را نهایی و اولین برآورد هزینه جامع برای این ماموریت را تعیین خواهند کرد و یک هیئت بازبینی مستقل برای ارزیابی طرح، برنامه زمان‌بندی و بودجه مورد نیاز تشکیل خواهد شد.
این تصویر یک لوله حاوی نمونه سنگ‌های جمع آوری شده توسط مريخ نورد «پشتکار» است
علاوه بر این ناسا و سازمان فضایی اروپا در حال تنظیم رویه‌هایی برای نحوه نگهداری نمونه‌های مریخ پس از بازگشت به زمین و همچنین گرد آوردن گروهی از محققان هستند تا مشخص کنند که چه نوع آزمایشات علمی باید روی نمونه‌ها در آزمایشگاه‌ها انجام شود. همه اینها به دلیل ارزش بالای نمونه‌های جمع آوری شده در سطح مريخ است.
مریخ نورد «پشتکار» در فوریه ۲۰۲۱ در دهانه جیزرو مریخ فرود آمد، دهانه‌ای که در گذشته‌های دور پر از آب بوده است. «پشتکار» از آن زمان تاکنون نزدیک به ۱۷ کیلومتر در اطراف دهانه را پیموده و انواع مختلف سنگ را جمع آوری کرده است.
این سنگ‌ها می‌تواند اطلاعات مهمی از گذشته مریخ در اختیار دانشمندان قرار دهند. هدف اصلی این ماموریت پیدا کردن نشانه‌هایی از حیات احتمالی در گذشته سیاره سرخ است.
ده لوله پر شده از نمونه سنگ‌های سیاره مریخ برای دانشمندان بسیار مهم است. برخی از آنها حاوی سنگ‌های آذرین هستند که مستقیماً از انجماد مواد مذاب تشکیل شده‌اند. این سنگ‌ها دانشمندان را قادر خواهند ساخت تا عمر و قدمت بخش‌هایی از سطح مریخ را برای اولین بار تعیین کنند.
دو نمونه جمع‌آوری‌شده در مکان‌هایی به نام‌های هاگوالو فلتس (Hogwallow Flats) و یوری پس (Yori Pass)، حاوی سنگ‌هایی هستند که از رسوبات ریزدانه‌ای تشکیل شده‌اند که نشان می‌دهد در گذشته‌های بسیار دور با آب و در مکانی در تماس بوده‌اند که حیات می‌توانسته است در آن شکل بگیرد.
در کنفرانس علوم قمری و سیاره‌ای در وودلندز تگزاس در ماه گذشته، آدریان بروز در دانشگاه اورگان در یوجین توضیح داد که چگونه نفوذ آب از میان سنگ‌های هاگولو فلتس احتمالاً ظاهر و شیمی آنها را تغییر داده است. کتی بنیسون از دانشگاه ویرجینیای غربی نیز در مورد کانی‌های سولفاتی که توسط مریخ نورد در سنگ‌ها شناسایی شده‌اند صحبت کرد و گفت که اگر در گذشته حیاتی در مریخ وجود داشته باشد، شانس خوبی برای نشانه‌های زیستی ارگانیسم‌های باستانی در مریخ وجود دارد.
مریخ نورد «پشتکار» در هفته‌های اخیر به بالای دلتای رودخانه باستانی در دهانه جیزرو رسیده و در حال طی کردن مسیر خود از میان «برون‌زد» رسوبات رودخانه است و در حین حرکت نمونه‌های بیشتری را جمع‌آوری می‌کند. «پشتکار» در ۳۰ مارس، نوزدهمین نمونه خود را از سنگی در این دلتا که سرشار از کربنات است، جمع آوری کرد، ماده معدنی که در حفظ و ثبت نشانه‌هایی از حیات در گذشته‌های دور اهمیت زیادی دارد.
برون‌زد یا رُخنمون بخشی از سنگ بستر است که اغلب به وسیلهٔ خاک حاصل از فرسایش یا پوشش گیاهی پوشیده شده است و اطلاعاتی از وضعیت لایه‌های زیر سطح زمین را در اختیار زمین‌شناسان قرار می‌دهد.
منبع: یورونیوز
