چند تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه بررسی چگونگی مهار ریزگردها و گردوغبار از رئیس سازمان محیط زیست خواستند تا برای حل این مشکل که زندگی مردم را دچار اختلال کرده است و سلامت مردم حدود 20 استان کشور را تهدید می کند تدابیر جدی بیندیشد.

در جلسه علنی روز یکشنبه مجلس، نمایندگان موضوع وضعیت ریزگردها و مهار گردوغبار را با حضور محمد جواد محمدی زاده رئیس سازمان حفاظت محیط زیست مورد بررسی قرار دادند.

محمدی زاده بخشی از گزارش خود را در این باره به صورت محرمانه و پیش از آغاز جلسه علنی مجلس بیان کرد ، ادامه گزارش وی به جلسه علنی مجلس موکول شد و چند تن از نمایندگان پیش از سخنان وی درباره وضعیت و مشکلات بوجود آمده ناشی از گردوغبار سخنانی را مطرح کرند.

علیمحمد احمدی نماینده دهلران در سخنانی اظهار داشت: متاسفانه چندسال است که غبار عربی یا ریزگردها 20 استان کشور را تحت تاثیر قرار داده است و عمق آن از جنوب شرق تا شمال غرب گسترده تر و آثار زیانبار آن مشهودتر شده است.

وی گفت: اگرچه آقای محمدی زاده منشاء این گردوغبار را صرفا کشور عراق دانستند، اما بحث گرمایش زمین و زبانه های طوفان خورشیدی از جمله عواملی هستند که در تشدید زیرگردها تاثیرگذارند، این پدیده مخرب آثار بهداشتی، اقتصادی و زیست محیطی زیادی برجای گذاشته است که باید از گسترش آثار آن جلوگیری شود.

احمدی به لغو پروازها در 20 فرودگاه کشور اشاره کرد و گفت: در زمان گسترش ریزگردها شاهد تعطیلی ادارات و مراکز آموزشی و همچنین مهاجرت های گسترده هستیم که مردم ناچار به ترک دیار و کاشانه خود شده اند. همچنین گسترش بیماری های قلبی - عروقی و تنفسی و آلرژیک را در بین گروه های آسیب پذیر مشاهده می کنیم.

نماینده دهلران گفت: تخریب جنگل ها و گسترش خشکسالی بطور مستقیم و غیر مستقیم بر منابع تجدیدپذیر و تجدید ناپذیر تاثیرگذاشته است و متاسفانه آنچه برای پیشگیری از این بلایای طبیعی باید صورت گیرد بسیار کند و ناچیز است.

وی ادامه داد: مالچ پاشی یا بارور کردن ابرها از جمله راهکارهایی است که توصیه می شود و انتظار داریم با بهره گیری از دانشگاه ها و افراد دلسوز به شکل عملیاتی بند ب ماده 193 قانون برنامه پنجم توسعه اجرایی شود و کارگروهی از دستگاه های درگیر با این موضوع تشکیل شده و به سرعت برای حل این بلای طبیعی چاره اندیشی شود.

احمدی خاطرنشان کرد: در شهرهای مرزی و جنوبی بسیاری از مردم زندگی عادی و روزمره خود را از دست داده اند و این موضوع باعث از بین رفتن کسب و کار مردم شده است اما متاسفانه عملا هیچ اقدامی را شاهد نیستیم که از این بلایی که بر سر مردم فرود آمده است، پیشگیری کند.

وی از جمله اقدامات برای حل این مشکل را احیاء تالاب ها خواند و گفت: وضعیت تالاب ها به عنوان یک منشاء درونی در کنار عوامل بیرونی موجب گسترش این مشکل شده است، اقدامات باید پیشگیرانه و سلامت محور باشد و مراکز بهداشتی به صورت جدی این موضوع را پیگیری کنند.

در ادامه این جلسه، سید شریف حسینی نماینده اهواز نیز طی سخنانی در این خصوص، گفت: 36 درصد دشت های کشور به دلیل بیلان منفی، منطقه ممنوعه بحرانی اعلام شده است. همچنین بیش از 80 درصد کشور در منطقه خشک و نیمه خشک قرار دارد. تخریب و آلوده سازی تالاب های کشور از جمله تالاب های شادگان و تخریب تالاب گاوخونی، انتقال بی رویه آب از سرچشمه های کارون و کرخه، خشک شدن دریاچه ارومیه از مواردی است که وضعیت فعلی را رقم زده است.

وی ادامه داد: 10 سال است که از سال 1380 مهمان ناخوانده ای در برخی از مناطق ما میزبان شده و ما جز مصاحبه، حرف و گزارش هیچ کاری نکرده ایم، یک کار خیلی بزرگ انجام داده ایم و آن این بود که نام گردوغبار را به ریزگرد تبدیل کردیم.

حسینی خاطر نشان کرد: در واقع مشکلات اصلی در بخش بهداشت، اقتصاد و معیشت مردم را شاهد هستیم. مردم استانهای آذربایجان غربی، ایلام، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، فارس، کردستان، کرمانشاه، کهکیلویه و بویراحمد، لرستان و همدان شاهد این پدیده و معضل هستند. 90 درصد منشاء این پدیده در خارج از کشور است اما هماهنگی و تعاملات می تواند راهکاری برای حل مشکل باشد.

وی ادامه داد: در سال 1388، ما با متوسط حدود 43 روز گردوغبار در سال را به عنوان بیشترین گردوغبار را در کشور شاهد بودیم. در روزهای گردوغبار در سال 87، بالاترین به کرمانشاه با 107 روز گردوغبار تعلق دارد و در سال 88 این آمار با 102 روز به استان خوزستان تعلق دارد. بیشترین غلظت گردوغبار در بوشهر با 9 هزار و 900 میکروگرم که حداکثر مجاز گردوغبار 150 میکروگرم است این وضعیت نامناسب است. میانگین غلظت گردوغبار در استان خوزستان در 3 سال گذشته حدود 7567 میکروگرم در متر مکعب بوده است. اثرات این وضعیت لغو سفرهای هوایی است.

نماینده اهواز در مجلس گفت: اعتراضات مردم، اثرات سوء روانی بر مسافران از جمله دیگر مشکلات است. در استان خوزستان 640 پرواز لغو شده است. همچنین شاهد تعطیلی مدارس و افت تحصیلی در استانهایی که در معرض گردوغبار هستند هستیم. چه کسی می خواهد جوابگوی جوانان و محصلان باشد که فقط شعار آینده سازی به آنها می دهیم؟ ما شاهد کاهش اشتغال و سرمایه گذاری هستیم. چه کسی حاضر است با 30 درصد آورده در استان خوزستان سرمایه گذاری کند؟ در حالیکه سرمایه گذاران آورده شان در استان تهران باید 10 درصد باشد.

وی ادامه داد: شاهد مصرف آب، برق و سوخت هستیم همچنین هزینه های نگهداشت تاسیسات صنعتی و کارخانجات را شاهدیم. در بخش سلامت خسارت جدی وجود دارد. 5 هزار نوع باکتری در گردوغبارها جداسازی شده است و 20 تا 40 درصد مراجعات به بیمارستانها در روزهای گردوغبار افزایش می یابد. غلظت عناصر سنگین موجود در روزهای گردوغبار 3.2 برابر افزایش می یابد. سالانه 19 هزار بیمار بر اثر گردوغبار به تعداد بیماران اضافه می شود که 5 هزار نفر آن در استان خوزستان هستند.

حسینی خاطر نشان کرد: از جمله راهکارهایی که پیشنهاد می شود تامین اعتبار برای خرید دستگاه های تسویه خانگی و بیمارستانها و مراکز آموزشی است. همچنین تخصیص اعتبار و در نظر گرفتن امتیازات شغلی ویژه برای کارمندان، کارگران و متخصصان است.

وی افزایش سهمیه سوخت، توزیع شیر رایگان و کمک های اولیه بهداشت در مدارس، لحاظ ردیف بودجه در میان مدت، تنظیم سند چشم انداز مقابله با خشکسالی و قرار گرفتن کلیه محصولات کشاورزی تحت پوشش بیمه را از دیگر راهکارهای پیشنهاد شده خواند.

عضو هیات رئیسه مجلس خاطر نشان کرد: در سال 1387، مصوب شد که 200 هزار هکتار در استان خوزستان مانچ پاشی شود اما پس از گذشت 4 سال صرفا 50 هزار هکتار مانچ پاشی شده است اگر اینچنین قرار باشد مشکلات حل شود فکر می کنم 50 سال لازم است تا این مشکل حل شود خواهشم این است که به این مشکل مردم توجه ویژه شود.

بر اساس این گزارش محمدرضا تابش رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس نیز طی سخنانی اظهار داشت: محیط زیست در شکل گیری هر یک از ما و جامعه نقش تعیین کننده ای دارد و ظرفیت مناطق مختلف محدود است و ما نمی توانیم از منابع استفاده بی رویه داشته باشیم.

وی ادامه داد: رشد و نمو انسان به طور طبیعی در شرایط نبود محرک های زیست محیطی صورت نمی گیرد امروز آن چیزی که در زندگی روزمره با آن سروکار داریم و باید مورد توجه دولتمردان قرار گیرد دو راه بهره گیری از طبیعت است یکی آنکه ما بدون توجه به واقعیات اساسی محیط زیست عمل کنیم. مثل اتفاقاتی که در 30 سال گذشته افتاده است. ما توفیقات زیادی داشتیم اما موانع بسیار زیادی نیز با آنها روبرو شدیم که امروز آثار آن را در پدیده گرد وغبار می بینیم. راه دوم توجه به حل مشکلات زیست محیطی با محوریت انسان و با شالوده علمی صحیح است.

تابش گفت: پدیده گرد وغبار از 4 دهه گذشته در مناطق وسیعی از جهان بوجود آمده است که از آن به نام کمربند گردوغبار جهانی یاد می شود. در ایران بروز پدیده خشکسالی و برخی اقدامات تخریبی زیست محیطی و عوامل خارجی باعث بوجود آمدن پدیده گردوغبار در سال 1385 شده است که در سالهای اخیر شاهد تشدید آن بوده ایم.

رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس خاطر نشان کرد: شدت غلظت گردوغبار گاهی 1000 برابر استاندارد می شود و زندگی را بر بخشی از مردم مخصوصا استان خوزستان تیره و تار کرده است. عدم تصمیم گیری و مدیریت صحیح، فشار به طبیعت خارج از توان و ظرفیت آن و مدیریت چند دهه گذشته باعث بروز این پدیده شده است و گردوغبار پدیده ای است که چند دهه طول کشیده تا امروز با آن مواجه شده ایم.

وی در خصوص دلایل بروز گردوغبار نیز گفت: در حوزه دریاچه ارومیه تا کنون 37 سد زده شده است که 12 سد در حال احداث است و 40 سد نیز در حال مطالعه است یعنی در حوزه آبریز دریاچه ما 90 سد در حال مطالعه و احداث داریم معلوم است که این حوزه آبریز، آبی که باید به دریاچه بریزد با وجود این سدها محدود شده است و این بلا امروز بر سر دریاچه ارومیه آمده است ما 24 هزار و 700 رودخانه غیر مجاز در حوزه آبریز دریاچه ارومیه داریم که بیش از یک میلیارد و 400 میلیون متر مکعب آب از سفره های زیرزمینی برداشت می کنیم این پدیده ای نیست که امروز اتفاق افتاده باشد بلکه در طی 2 - 3 دهه گذشته اتفاق افتاده و ما به آن بی توجهی کرده ایم.

نماینده اردکان د مجلس ادامه داد: منشاء داخلی گرد وغبار بروز پدیده خشکسالی در چند سال گذشته است، همچنین عدم تامین حقابه های زیست محیطی تالاب ها، تغییر کاربری غیر اصولی اراضی کشاورزی، تغییر اقلیم و اختلاف دما، رهاسازی اراضی کشاورزی به دلیل خشکسالی از جمله منشاء داخلی بروز این پدیده است .

به گفته تابش بروز پدیده خشکسالی در کشورهای همسایه، عدم مدیریت صحیح آب در اراضی این کشورها و عمده کانون های گردوغبار که از تالاب های خشک شده است جزو عوامل داخلی و خارجی محسوب می شود.

وی گفت: امکانات و اختیارات کشور در دست دولت است و مسئولیت اصلی و اولیه در بروز این پدیده متوجه دولت است، مجلس و نمایندگان در فراهم کردن بستر قانونی عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست و سایر اجزای مرتبط دولت و تامین و تقویت اعتبارات برای اجرای طرح ها و پروژه های زیست محیطی نقش بسیار تاثیرگذاری دارند که همواره حمایت های خود را داشته اند.

تابش تاکید کرد: همه اعتبارات ما از طبیعت تامین می شود چرا ما اعتبار کافی برای صیانت از طبیعت اختصاص نداده ایم وزارتخانه های مختلف باید عملکرد خوبی داشته باشند، مطالعات ارزیابی زیست محیطی برای اجرای طرح ها باید الزامی شود و مورد توجه قرار گیرد. اگر مطالعه زیست محیطی مورد توجه قرار گرفته بود در دریاچه ارومیه سد روی سد ساخته نمی شد.

وی ساختار دیپلماسی قوی و فعال برای اجرای پروتکل های منعقد شده بین کشورهای همسایه و تشویق آنها به عمل الزامات بین المللی که متعهد شده اند شد.

رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس گفت: همچنین بکارگیری تکنولوژی ها برای مقابله با ریزگردها باید مطابق استانداردهای فنی روز باشد و اطمینان داشته باشیم که آثار سوء برای سلامتی انسان ندارد.


منبع: خبرگزاری مهر