امروزه محاسبه وزن میلگرد به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های ساختمان‌سازان و مصرف‌کنندگان این مقطع تبدیل شده است. محاسبه وزن آرماتورها قبل از اجرای هر پروژه از این جهت اهمیت دارد که باعث برآورد هزینه‌های پیش‌رو می‌شود.
روش‌های زیادی برای محاسبه وزن این مقاطع فولادی وجود دارند؛ اما همواره افراد به‌دنبال ساده‌ترین راه محاسبه وزن این مقاطع هستند. زیرا روش‌های ساده زمان زیادی هدر نمی‌دهند؛ همچنین از دقت نسبتاً بالایی برخوردار هستند.
محاسبه وزن میلگرد برای تعیین قیمت و به‌منظور طراحی یا ساخت سازه، اهمیت بالایی دارد. یکی از اطلاعات موردنیاز در محاسبه وزن این مقاطع فولادی، اندازه قطر آن‌ها است. علاوه‌بر قطر، طول آرماتور نیز در محاسبه وزن آن لازم می‌شود. همچنین آج‌دار بودن یا عدم وجود آج هر آرماتور در وزن آن تأثیر دارد. از طرفی، وزن بندیل میلگرد با توجه به وزن هر شاخه از این مقطع فولادی مشخص می‌شود.
از‌آنجایی‌که کشور ما روی گسل‌های متعددی قرار گرفته است، همواره خطر وقوع زلزله، ساکنان مناطق مختلف را تهدید می‌کند. همان طور که بسیاری از ما شاهد این موضوع هستیم، با وقوع زلزله‌ها در سال‌های گذشته، خرابی‌های جبران‌ناپذیری در شهرهای مختلف به‌وجود آمده است. از آن سال‌ها به بعد، اغلب پیمان‌کاران و ساختمان‌سازان به‌دنبال ساخت سازه‌های مقاوم و استاندارد هستند.
معماران می‌توانند با محاسبه وزن میلگرد استحکام و مقاومت آن را بسنجند و امکان استفاده یا عدم امکان استفاده از آن را تشخیص دهند. در واقع در هنگام وقوع زلزله نیروی بسیار شدیدی به ساختمان‌ها وارد می‌شود و درصورت عدم استفاده از آرماتور در بتن، ساختمان نمی‌تواند فشار وارده را تحمل کند و فرو می‌ریزد. به همین دلیل، برای افزایش مقاومت و استحکام سازه در برابر نیروهای وارده، از سایزهای مختلف میلگردها در اسکلت‌های بتنی استفاده می‌کنند.
یکی دیگر از دلایل اهمیت محاسبه وزن میلگرد قبل از شروع هر پروژه، قیمت آن‌ها است. به‌طور کلی، قیمت میلگردها تحت تأثیر عوامل مختلف تغییر می‌کند. درصورتیکه ساختمان‌سازان به‌طور دقیق بدانند چه مقدار میلگرد برای تکمیل پروژه خود نیاز دارند، می‌توانند آن را در زمان مناسبی خریداری کنند؛ همچنین با افزایش میزان موردنیاز برای هر پروژه، هزینه بیشتری برای خرید این مقاطع لازم است.
روش‌های متعددی برای محاسبه وزن میلگرد وجود دارند که برخی از آن‌ها وزن آرماتورها را به‌صورت تقریبی و برخی دیگر وزن این مقاطع را به‌صورت دقیق نشان می‌دهند. از طرفی، محاسبه وزن آرماتورها، مانع از فعالیت سودجویانی می‌شود که میلگردهایی با وزن کمتر از حد استاندارد تولید می‌کنند. روش‌های کاربردی و اصولی در محاسبه وزن این مقطع فولادی، شامل موارد زیر هستند:
استفاده از جدول اشتال برای محاسبه وزن آرماتورها یکی از ساده‌ترین و رایج‌ترین روش‌ها به‌شمار می‌رود؛ زیرا این روش در عین سادگی، در کمترین زمان ممکن، وزن هر سایز از میلگرد را به‌ازای هر متر در اختیار افراد قرار می‌دهد.
جدول وزنی اشتال، بر اساس استاندارد DIN (آلمانی) تنظیم شده است. این جدول علاوه‌بر وزن میلگردها، اطلاعاتی مثل مساحت سطح مقطع مربوط به هر سایز از این مقاطع را ارائه می‌دهد؛ بنابراین یکی از کاربردهای اساسی این جدول، محاسبه وزن میلگرد موردنیاز برای مسلح‌کردن بتن درنظر گرفته می‌شود.
جدول وزنی اشتال یک جدول استاندارد است و برخی از میلگردهای تولیدشده در ایران، اختلاف چندانی با میزان حداکثر یا حداقل وزن‌های ارائه‌شده در این جدول ندارند. ازاین‌رو افرادی که از جدول اشتال برای محاسبه وزن آرماتورهای موردنیاز پروژه خود استفاده می‌کنند، باید ابتدا مقادیر مساحت سطح مقطع را بررسی کنند؛ سپس با پیدا کردن کوچک‌ترین عدد که بزرگ‌تر یا مساوی مقدار مساحت میلگردهای موجود در بازار ایران است، وزن مربوط به میلگرد مورد نظر خود را به‌دست می‌آورند.
جدول وزن اشتال حاوی پارامترهای زیر است:
اطلاعات موردنیاز برای محاسبه وزن میلگرد با استفاده از جدول وزنی اشتال را در ادامه می‌توانید مشاهده کنید.
درصورتیکه افراد به جدول‌های وزنی دسترسی ندارند، با استفاده از فرمول می‌توانند راحت و سریع، وزن این مقاطع فولادی را محاسبه کنند. در حقیقت، این فرمول برای محاسبه وزن میلگرد طبق استاندارد آلمانی DIN در نظر گرفته شده است و به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین روش‌های محاسبه وزن آرماتورها به‌حساب می‌آید.
افراد برای استفاده از این فرمول به قطر و طول میلگرد و چگالی فولاد نیاز دارند. با استفاده از این فرمول، وزن هر سایز از میلگرد بر حسب کیلوگرم و به‌ازای متراژ موردنظر افراد حاصل می‌شود.
فرمول محاسبه وزن میلگرد به‌صورت زیر است:
وزن هر متر میلگرد به کیلو گرم= (قطر میلگرد به توان 2 × طول میلگرد× 3.14 × 7.8) / 1000
درصورتیکه افراد به وزن یک متر از هر میلگرد نیاز دارند، عدد به‌دست‌آمده از فرمول بالا را باید بر طول میلگرد تقسیم کنند.
محاسبه وزن میلگرد با استفاده از جداول استاندارد وزن مقاطع تولیدشده در ایران نیز امکان‌پذیر است. به‌طور کلی، رایج‌ترین استانداردهای مورد استفاده در کارخانه‌های تولیدکننده میلگرد شامل استانداردهای ISNO،3132 ایران، GOST 5781 روسیه، BS 4449 بریتانیا و DIN 488:86 آلمان میشوند.
از میان این استانداردها، استاندارد GOST 5781 روسیه قدیمی‌ترین استاندارد ساخت این مقاطع فولادی به‌حساب می‌آید. محصولات تولیدشده بر اساس آن، در 4 گرید A1، A2، A3 و A4 تقسیم‌بندی میشوند.
در واقع هر کدام از استانداردهای ذکرشده، جدول وزنی مشخصی دارند. کارخانه‌هایی که از این استانداردها بهره می‌گیرند، موظف به رعایت مقادیر وزن اعلام‌شده توسط این استانداردها هستند.
معمولاً بین وزن ارائه‌شده در جدول استاندارد وزنی برای میلگردهای آجداری که بر اساس استاندارد ISNO 3132 ایران تولید میشوند و رقم به‌دست‌آمده از فرمول محاسبه وزن میلگرد اختلاف جزیی وجود دارد. همچنین براساس آیین‌نامه این استاندارد، تولیدکنندگان موظف به حک کردن لوگوی کارخانه و روش تولید میلگرد روی این مقاطع فولادی هستند. به‌دلیل چنین مواردی، برخی از افراد به‌سختی به جداول استاندارد وزن مقاطع تولیدشده در ایران اطمینان می‌کنند.
شاید این موضوع برای افراد، کمی عجیب به‌نظر برسد که چطور کارخانه‌ها محصولات خود را با سایز و طول یکسان تولید می‌کنند؛ اما وزن این محصولات با هم تفاوت دارد. علت این است که محصولات هر کارخانه از آلیاژ متفاوتی نسبت به محصولات سایرکارخانه‌ها تولید میشوند. از طرفی، قطر اسمی آرماتورهای تولیدشده در هر کارخانه با دیگری متفاوت است. به همین دلیل، کارخانه‌ها برای سهولت محاسبه وزن میلگرد، جدول وزنی ارائه می‌دهند.
جدول وزنی ارائه‌شده توسط کارخانه‌ها نه‌تنها به افراد کمک می‌کند وزن دقیق این مقاطع فولادی را به‌دست بیاورند. بلکه کارشناسان با مقایسه مقادیر ارائه‌شده در این جداول و مقادیر ارائه‌شده در جدول اشتال برای هر سایز از میلگرد کیفیت آن را بررسی می‌کنند. زیرا هر چه مقدار وزن یک آرماتور به مقدار وزن ارائه‌شده در جدول اشتال نزدیک‌تر شود، آن محصول از کیفیت بیشتری برخوردار است.
افراد در هنگام استفاده از جدول‌های وزنی ارائه‌شده توسط کارخانه‌های تولیدکننده این مقاطع باید به این نکته توجه کنند که مقادیر ذکرشده در جداول وزنی کارخانه‌ها، تفاوت چندانی با مقادیر جداول استاندارد ندارند. زیرا کارخانه‌ها محصولات خود را بر اساس این استانداردها تولید کرده‌اند و موظف به رعایت وزن تعیین‌شده توسط آن‌ها هستند.
افراد برای محاسبه وزن میلگرد برخی از کارخانه‌ها می‌توانند به جدول زیر مراجعه کنند:
یکی دیگر از روش‌های محاسبه وزن میلگرد این است که افراد با استفاده از اپلیکیشن‌های موبایل یا نرم‌افزارهای خاص به‌صورت آنلاین وزن میلگرد مورد نظر خود را محاسبه کنند. در این ابزارها، مقدار چگالی فولاد به‌صورت پیش‌فرض اعمال شده است؛ بنابراین کاربران فقط با واردکردن قطر آرماتور مورد نظر خود، مقدار وزن آن را به‌دست می‌آورند.
البته نسخه‌های جدید این ابزارها، اختلاف وزن میلگردهای هم اندازه تولیدشده توسط کارخانه‌های مختلف را به‌صورت دقیق محاسبه می‌کنند. این نرم‌افزارها کمک بزرگی به افراد برای محاسبه سریع وزن این مقاطع فولادی ارائه می‌دهند.
برای استفاده از ماشین‌حساب آنلاین محاسبه وزن میلگرد به وب‌سایت عصرآهن مراجعه کنید و در بخش «جدول وزنی»، وزن انواع میلگرد را محاسبه کنید.
استفاده از فرمول کارگاهی یکی از قدیمی‌ترین و سریع‌ترین روش‌های محاسبه وزن میلگرد محسوب می‌شود. در این فرمول، عدد 162 ثابت است. همچنین عدد به‌دست‌آمده از این فرمول، تفاوت چندانی با وزن ارائه‌شده در جدول وزنی کارخانه‌ها ندارد. این فرمول، وزن هر متر از میلگرد را برحسب کیلوگرم محاسبه می‌کند:
وزن هر متر از میلگرد به کیلوگرم = (سایز میلگرد به توان 2)/ 162
درصورتیکه افراد طول میلگرد را یک متر درنظر نگیرند و با استفاده از این فرمول بخواهند وزن میلگرد با طول دلخواه خود را محاسبه کنند، فرمول بدین صورت تغییر می‌کند:
وزن هر متر از میلگرد به کیلوگرم = (سایز میلگرد به توان 2 × طول میلگرد)/ 162
درصورتیکه افراد برای محاسبه وزن میلگرد به هیچ یک از جدول‌های بالا یا فرمول‌ها و اطلاعات موردنیاز آن‌ها دسترسی ندارند، قبل از خرید میلگرد موردنظر خود می‌توانند نمونه‌ای از فروشنده دریافت کنند. سپس با وزن کردن و اندازه‌گیری طول نمونه می‌توانند وزن دقیق آن را به‌دست بیاورند. در نهایت برای به‌دست آوردن وزن یک متر از این آرماتور باید عدد به‌دست‌آمده برای وزن را بر طول نمونه تقسیم کنند تا وزن هر متر حاصل شود.
عملیات محاسبه وزن میلگرد به این روش، با استفاده از فرمول زیر صورت می‌گیرد:
وزن هر متر میلگرد برحسب کیلوگرم = وزن نمونه / طول نمونه
بسیاری از کارشناسان از این روش برای مقایسه وزن میلگرد تولیدشده توسط یک کارخانه با وزن استاندارد استفاده می‌کنند. درصورت برابر یا بزرگ‌تر بودن وزن محاسبه‌شده از فرمول بالا نسبت به عدد وزنی ارائه‌شده در جدول استاندارد، می‌توان دریافت که میلگرد مورد نظر استاندارد است و کیفیت لازم را دارد.
محاسبه وزن میلگرد به روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد. افراد برای محاسبه وزن آرماتورها از طریق فرمول باید اطلاعاتی همچون قطر و سایز این مقاطع را در اختیار داشته باشند. درصورت عدم دسترسی به اندازه قطر و طول این مقاطع فولادی، افراد می‌توانند به جداول وزنی از جمله جدول وزنی اشتال، جدول استاندارد وزن و جدول وزنی ارائه‌شده توسط کارخانه مراجعه کنند. همچنین درصورت عدم دسترسی به این جداول، می‌توان با دریافت یک نمونه از فروشنده، وزن آن را محاسبه و بر طول تقسیم کرد تا وزن هر متر میلگرد را به‌دست آورد.
