همشهری نوشت: انگار کف و سقف و معیار و قاعده‌ای ندارد و هر کس نرخی تعیین می‌کند: 6میلیون تومان، 4میلیون و 800هزار تومان، 10میلیون تومان، یک میلیون و 500هزار تومان و... بازار هم داغ است و برای اینکه ثابت کنند بین جماعت مشاوران کنکور جزو بهترین‌ها هستند، نرخ بالاتری از نرخ معمول تعیین می‌کنند. گویا این بازارگرمی‌ها بی‌تأثیر هم نیست و جوانانی که در راه و نیم‌راه عبور از سد کنکور به‌دنبال مشاور و راهنمایی امین و کاربلد می‌گردند، راضی و ناراضی این هزینه‌ها را می‌پردازند: هزینه‌هایی که در اغلب مواقع بی‌ثمر پرداخت می‌شود و نتایج نهایی داوطلبان با تبلیغات و ادعای این مشاوران تناسبی ندارد. برای تنظیم گزارش زیر در این آشفته‌بازار بی‌قانون و ضابطه چرخی زده‌ایم تا از نرخ انتخاب رشته کنکور امسال مطلع شویم.
نرخ‌های مناسب و منطقی
در نخستین قدم برای سردرآوردن از بازار نرخ‌های مشاوره کنکور، به‌عنوان خبرنگار با مؤسسات و مراکز مشاوره کنکور تماس گرفتیم و درباره حق مشاوره انتخاب رشته دانشگاه پرس‌وجو کردیم و به مبالغی رسیدیم که منصفانه و مناسب به‌نظر می‌رسیدند. یکی از مشاوران کنکور به ما پاسخ می‌دهد:«ما اول یک جلسه مشاوره برگزار می‌کنیم تا داوطلبان کاملا از شرایط خود آگاه شوند و بدانند چه خدماتی ارائه می‌دهیم. هزینه جلسه یک ساعتی 350هزار تومان است و اگر داوطلب بخواهد که صفر تا صد انتخاب رشته را برایش انجام دهیم، باید مبلغ 2میلیون تومان بپردازد که با کسر350هزار تومان مشاوره، یک میلیون و 650هزار تومان پرداخت می‌کند.» پاسخ‌های مشاوران دیگر هم از بازارگرمی‌های رایج نشانی ندارد و توضیحاتی منطقی است تا شما را قانع کند که نرخ‌ها و هزینه‌ها متعارف و معقول تعیین می‌شوند:«هزینه جلسات مشاوره استادان مؤسسه به‌مدت زمان جلسات بستگی دارد و مشاوره‌ها به‌صورت تلفنی، آنلاین و حضوری انجام می‌شود، اما اگر داوطلبان بخواهند که انتخاب رشته را استادان انجام دهند، باید بعد از مشاوره آنلاین یا تلفنی به‌صورت حضوری مراجعه کنند. هزینه 15دقیقه مشاوره 300هزار تومان است...» البته مقصد و منظور از مشاوره‌های تلفنی، فقط تبلیغ پرطول و تفصیل موفقیت‌های استادان مؤسسه در نشاندن صاحبان رتبه‌های بالا روی صندلی دانشگاه‌های خاص است و تحلیل کارنامه داوطلب فقط به‌صورت حضوری انجام می‌شود.
دانشگاه دولتی می‌خواهید یا آزاد؟
اما وقتی به‌عنوان مادری که با کارنامه آزمون فرزندش به‌دنبال مشاوری خبره می‌گردد، با این مراکز تماس می‌گیریم، اوضاع فرق می‌کند و کمی نرخ‌ها واقعی‌تر اعلام می‌شود: «انتخاب رشته این مرکز توسط استاد.... انجام می‌شود و روال کارشان این است که 150رشته دانشگاه‌های آزاد، دانشگاه سراسری و رشته‌های بدون کنکور را حتما انتخاب می‌کنند. این خدمات برای دانش‌آموزانی که در همین مؤسسه کلاس‌های آمادگی کنکور خود را گذرانده‌اند، 6میلیون تومان و برای کسانی که به‌صورت آزاد از خدمات انتخاب رشته مرکز استفاده می‌کنند، 8میلیون تومان است.... اگر بخواهید در دانشگاه دولتی انتخاب رشته کنید، هزینه آن 4میلیون تومان می‌شود، هزینه انتخاب رشته در دانشگاه آزاد 3میلیون تومان و انتخاب رشته برای رشته‌های بدون کنکور 2میلیون تومان است...» نرخ مشاوره استادان با سایر مشاوران مراکز هم با یکدیگر متفاوت است و وقتی متقاضی خدمات مشاوره‌ای از استادان مرکز می‌شویم، حدود 2تا 4میلیون تومان به نرخ مشاوره افزوده می‌شود. منشی یکی از مراکزی که چندان هم بلندآوازه نیست، از اعلام هزینه مشاوره و انتخاب رشته خودداری می‌کند و توضیح می‌دهد: « باید حضوری مراجعه کنید تا کارنامه کنکور فرزندتان کاملا تحلیل و بررسی شود و نرخ مشاوره را اعلام کنیم. برخلاف تصور شما ملاک انتخاب رشته فقط رتبه و تراز کارنامه نیست و ما با درنظر گرفتن شرایط سهمیه‌ها می‌توانیم طوری انتخاب رشته کنیم که دختر شما با وجود رتبه بالا در دانشگاه و رشته‌ای قبول شود که در حالت معمول محال به‌نظر می‌رسد. چنین انتخاب رشته‌هایی هنر ماست و موارد آن هم کم نبوده، ولی برای دریافت چنین خدماتی باید خوب هزینه کنید تا استاد با صرف وقت کافی انتخاب رشته فرزند شما را انجام دهد.» به‌گفته او نرخ چنین انتخاب رشته‌های شگفت‌انگیزی به 20میلیون تومان هم می‌رسد.
وقتی با یکی دیگر از همین مشاورانی که این روزها آنقدر سرش شلوغ است که پاسخ تلفن همراهش را هم نمی‌دهد، صحبت کردیم حرف از نرخ‌های بالاتر هم می‌زد. البته که وقتی متوجه خبری شدن اعداد و ارقام شد کاملا موضوع را چرخاند و زیر حرفش زد. اما در نهایت عددی که خبرنگار همشهری از دادوستد آن برای مشاوره انتخاب رشته دریافت کرد، 30تا 35میلیون بود.
طرح مشاوره VIP الماس
نکته جالب ماجرا اینجاست که هر یک از مراکز برای مشاور ارشد و استادان مجموعه خود رزومه بلندبالایی ارائه و آنها را جزو رتبه‌داران کنکورهای سراسری، صاحب سال‌ها تجربه، مدارج تحصیلی بالا و... معرفی می‌کنند، اما جست‌وجوی شما در نتایج کنکور سال‌های گذشته برای تأیید این رزومه پرافتخار معمولا نتیجه‌ای در بر ندارد. مهین قاسمی برای انتخاب رشته دخترش به یکی از این استادان بدون رزومه مراجعه کرده است. فرزند قاسمی 2بار کنکور را تجربه و سال گذشته وارد دانشگاه شده است. او می‌گوید: «اولین سالی که دخترم در کنکور شرکت کرد، در روز برگزاری کنکور، تراکت تبلیغات مؤسسه‌ای را میان خانواده‌های داوطلبان توزیع کردند. در فهرست سوابق استادان آن عناوین زیادی به چشم می‌خورد و در شرح خدمات آن 3 سطح خدمات مشاوره تلفنی و آنلاین، مشاوره خصوصی و طرح مشاوره VIP الماس وجود داشت. بعد از اعلام نتیجه کنکور، وقتی به مرکز مراجعه کردم، بعد از توضیحاتی مفصل در مورد شرایط خاص کارنامه دخترم، به من توصیه کردند مشاوره VIP الماس را انتخاب کنم. رتبه منطقه دخترم در رشته علوم تجربی 5هزار شده بود، اما دوست داشت در رشته پزشکی پذیرفته شود. در طرح ویژه آنها تعداد جلسات مشاوره خصوصی زیاد بود و در هر جلسه با اطلاعاتی که در اختیارمان می‌گذاشتند، من و دخترم را در تعیین اولویت‌ها مشارکت می‌دادند. نتایج دانشگاه با نتیجه مطلوب ما فاصله زیادی داشت و وقتی به مشاور اعتراض کردم، بهانه آورد که نظرات شما انتخاب رشته را تحت‌تأثیر قرار داده و نتیجه مطلوب را دریافت نکردید.» قاسمی 2سال پیش برای دریافت این خدمات ویژه بی‌ثمر مبلغ 3میلیون تومان پرداخت کرده و هنوز هم این مؤسسه با همان تبلیغات پرآب و تاب فعال است و برای خدمات مشاوره VIP الماس مبلغ 8میلیون تومان از داوطلبان دریافت می‌کند.
نقش ویژه مشاوران مدارس
این روزها همزمان با اعلام نتایج کنکور، دانشگاه‌های مختلف به معرفی رشته‌های خود می‌پردازند تا به شیوه دیگری در انتخاب رشته داوطلبان تأثیر بگذارند و داوطلبان را به تحصیل در دانشگاه‌های مختلف راغب کنند. در میان دانشگاه‌هایی که به معرفی مراکز دانشگاهی می‌پردازند، نام دانشگاه‌های شاخص دولتی مانند دانشگاه تهران نیز به چشم می‌خورد. این دانشگاه دیروز همایشی را با همین هدف برگزار کرد و در آن علاوه بر داوطلبان کنکور، تعداد قابل توجهی از دانشجویان نیز حضور داشتند. علی یکی از این دانشجویان است که سال گذشته با رتبه 2هزار و 701در رشته آمار یکی از دانشگاه‌های دولتی پذیرفته شده است. او درباره چگونگی انتخاب رشته دانشگاهی خود می‌گوید: «من برای مشاوره به مؤسسات آزاد مراجعه نکردم و انتخاب رشته دانشگاهم را با کمک نرم‌افزارهای یکی از مراکز معتبر انجام دادم.» علی معتقد است داوطلبان در طول سال تحصیلی و در مراحل مختلف کنکور با ظرفیت رشته محل‌های مختلف آشنایی نسبی به‌دست می‌آورند و اگر تحقیق و پرس‌وجوی آنها از منابع صحیح انجام شود، می‌توانند با نرم‌افزارهای موجود و صرف هزینه‌های پایین، آخرین مرحله کنکور را به سلامت بگذرانند.» او از نتیجه انتخاب رشته خود ناراضی نیست و می‌گوید: «بسیاری از مشاوران از داوطلبان هزینه‌های گزاف و قابل توجهی می‌گیرند، اما واقعیت این است که اگر داوطلب با تأثیر فاکتورهایی مانند رتبه در سهمیه، رتبه کشوری، سهمیه، تراز علمی و رتبه زیرگروه خود در نتیجه کنکور آشنا باشد، می‌تواند بدون پرداخت هزینه‌های بالا انتخاب رشته موفقی داشته باشد.» علی آشنا کردن دانش‌آموزان با اصول انتخاب رشته را از وظایف مشاوران مدارس می‌داند و می‌گوید: «من چون در مدرسه نمونه دولتی درس می‌خواندم، مشاور مدرسه علاوه بر اینکه مسائل مربوط به انتخاب رشته را به دانش‌آموزان آموزش می‌داد، در مراحل انتخاب رشته هم به ما کمک کرد، ولی کسانی که در مدارس عادی دولتی یا مدارس غیرانتفاعی درس می‌خوانند، از این مشاوره‌های کاربردی محرومند و به‌دلیل کم‌اطلاعی از روش‌های انتخاب رشته مجبور می‌شوند به مشاوران مراکز آزاد مراجعه کنند.» او برگزاری همایش‌های علمی را که مراکز و دانشگاه‌های مختلف برای معرفی مراکز و رشته‌های دانشگاهی برگزار می‌کنند، در انتخاب رشته موفق داوطلبان کنکور مؤثر می‌داند.
بالاشهر و پایین‌شهر تفاوت دارد
در این همایش تعداد دانشجویانی که مانند علی فقط به اتکای تحقیقات خود و بدون مراجعه به مشاوران آزاد، رشته دانشگاهی خود را انتخاب کرده‌اند کم نیست، اما تعدادی از جوانان حاضر در همایش هم برای انتخاب رشته از خدمات مؤسسات مشاوره‌ای استفاده کرده‌اند. سحر یکی از این داوطلبان است که امسال در کنکور شرکت کرده و با رتبه 3هزار در گروه آزمایشی علوم تجربی مجاز به انتخاب رشته شده است. او برای انتخاب رشته به مراکز مختلفی مراجعه کرده و یکی از مؤسسات انتخاب رشته را که در جنوب شهر نام و شهرتی به هم زده انتخاب کرده است.
او می‌گوید: «هزینه مشاوره مراکز شمال شهر با مراکز جنوب شهر تفاوت قابل توجهی دارد، ولی وقتی در مورد نتایج این مراکز پرس‌وجو کردم متوجه شدم در مهارت و توانایی استادان آن تفاوت زیادی وجود ندارد، حتی یکی از مؤسسات با آنکه هزینه منصفانه‌ای دریافت می‌کرد، نتایج انتخاب رشته سال‌های گذشته آن مورد قبول و مناسب بود.» نرخی که برای انتخاب رشته به سحر اعلام شده در جنوب شهر یک میلیون و 500هزار تومان تا 5میلیون تومان و در مراکز شمال شهر این نرخ‌ها از 3میلیون تا 10میلیون تومان بوده است. در میان کسانی که هزینه‌ای متعارف یا سرسام‌آور برای انتخاب رشته دانشگاه فرزندشان پرداخت کرده‌اند، افرادی هم یافت می‌شوند که از نتیجه‌ای که به‌دست آورده‌اند ناراضی نیستند. یکی از آنها مادری است که دختر او با رتبه 6هزار کشوری در رشته پزشکی یکی از دانشگاه‌های دولتی پذیرفته شده است. او می‌گوید: «بسیاری از مشاوران کنکور در مورد جوانب مختلف انتخاب رشته اطلاعات کاملی دارند و می‌توانند به داوطلبان کمک کنند آخرین مرحله کنکور را به سلامت بگذرانند. برخی از همکلاسی‌های دخترم که با استفاده از نرم‌افزارها این مرحله را گذرانده بودند، نتوانستند نتیجه مناسبی به‌دست آورند.»
