روزنامه فراز: عمق فاجعه اما به همین جا محدود نمی‌شود. مداخلات بی‌رویه و سوءاستفاده سوداگران حوزه پتروشیمی در کشور، کار را به جایی رسانده که شرکت‌هایی که حرفی دراین حوزه برای گفتن داشتند، حالا با چالش‌های تازه و بی‌سابقه‌ای روبه‌رو شده‌اند. شرکت پتروشیمی فارابی، یکی از خسارت‌دیدگان سیاست‌های نادرست و عدم نظارت کافی بر فرایندهای بازار در حوزه پتروشیمی است.
فارابی؛ از جنگ تا فساد
شرکت پتروشیمی فارابی در سال ۱۳۵۶ با مشارکت شرکت‌های صنایع ملی پتروشیمی ایران و میتسوبیشی ژاپن به عنوان یکی از اولین شرکت‌های صنایع پتروشیمی تاسیس شد و با هدف تامین خوراک صنایع داخلی مورد بهره برداری قرار گرفت. این شرکت در دوران دفاع مقدس چندین بار با تهاجم دشمن رو به رو شد و هنوز زخم جنگ تحمیلی بر تن این شرکت پتروشیمی پیدا است. پتروشیمی فارابی یکی از اولین شرکت‌هایی بود که در راستای اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی به بخش خصوصی واگذار شد. این شرکت در حال حاضر جزو شرکت‌های زیرمجموعه شستا بوده و به میلیون‌ها بازنشسته تامین اجتماعی در کشور تعلق دارد.
امروز این شرکت در آستانه نیم‌قرنی شدن فعالیتش، در اتفاقی بی‌سابقه با مشکل تامین مواد اولیه تولید دو محصول خود دست و پنجه نرم می‌کند. مواد اولیه‌ای که در نتیجه فقدان نظارت و همچنین ناتوانی در مدیریت و مهار دخالت دست‌های پشت پرده، در فرایندی نامعلوم و مبهم، در شبکه توزیع مفقود شده و به جای اختصاص یافتن به شرکت‌های تولیدکننده، به دست افرادی نامعلوم می‌رسند. شرکت پتروشیمی فارابی نیز امروز، یکی از بزرگترین خسارت‌های تاریخ فعالیتش در ۴۶ سال گذشته را از قبل همین اتفاق متحمل شده است.
مواد اولیه چطور بلعیده می‌شوند؟!
شرکت پتروشیمی فارابی دارای دو واحد اصلی تولید انیدریدفتالیک (PA) با ظرفیت اسمی ۳۵هزار تن و دی اکتیل فتالات (DOP) به ظرفیت اسمی ۵۰هزار تن است که به دلیل چالش‌هایی در تامین خوراک، علی‌رغم پتانسیل بسیار بالا، هنوز به سودآوری نرسیده است. ماده اولیه تولید محصول انیدریدفتالیک، ارتوزایلین است. این خوراک توسط پتروشیمی بوعلی تأمین می‌شد که متاسفانه، به دلیل آتش سوزی ۸ سال قبل در واحد ارتوزایلین و عدم راه اندازی واحد مذکور به دلایل نامعلوم علی‌رغم اتمام ترمیم آن، در حال حاضر از پتروشیمی نوری با هزاران کیلومتر فاصله، با دشواری‌های متعدد و با تحمیل هزینه‌های بالای انتقال و حمل تامین می‌شود.
همچنین ماده اولیه تولید محصول دی اکتیل فتالات، دو اتیل هگزانول است که به صورت انحصاری در شرکت پتروشیمی شازند تولید می‌شود. البته باید گفت که زیرساختهای اولیه برای تولید این ماده اولیه در پتروشیمی فارابی، با هدف خودکفایی این شرکت در تامین مواد اولیه فراهم شده بود اما نگرانی‌ها از آسیب دیدن واحد تولید در جریان جنگ تحمیلی منجر به انتقال این واحد به شازند شد. امروز پس از گذشت سال‌ها، واحدی که قرار بود تأمین کننده ماده اولیه شرکت پتروشیمی فارابی باشد، هر ۳۰ روز، تنها به اندازه مصرف ۳روز پتروشیمی فارابی به این شرکت سهمیه اختصاص می‌دهد و معلوم نیست مابقی مواد اولیه، از چه راهی و به دست چه افرادی می‌رسد!
شیطان، در جزییات است!
بررسی جزیی‌تر این اتفاق، پرده از واقعیتی دیگر برمی‌دارد. بررسی‌های خبرنگار «فراز» از اختلاف قیمت ۷۰ تا ۱۰۰درصدی بین نرخ عرضه دو اتیل هگزانول توسط پتروشیمی شازند در سامانه بهین‌یاب وزارت صمت و قیمت بازار حکایت می‌کند. این اختلاف قیمت موجب خلق رانت عجیبی شده است. عده‌ای معدود و احتمالا نظرکرده، با داشتن کد بهین‌یاب و صرفا با اخذ سهمیه و فروش ماده اولیه مذکور در بازار به قیمت آزاد، در حالی سودهای میلیاردی به جیب می‌زنند که شرکتی متعلق به میلیون‌ها بازنشسته تامین اجتماعی در کشور و با ۳۰۰ کارگر، در سال «رونق تولید و مهار تورم» با کمبود مواد اولیه تولید دست و پنجه نرم می‌کند.
پرسش اصلی این است که چه اقدام موثری از طرف وزارت‌خانه‌های کار و صمت با هدف رونق تولید شرکت پتروشیمی فارابی که جزو سرمایه‌های کشور و بازنشستگان تامین اجتماعی است، انجام شده؟ چه اقداماتی برای جلوگیری از هدر رفتن ظرفیت‌های این شرکت صورت گرفته است؟ آن هم در صورتی که پتروشیمی فارابی، از تمامی زیرساختهای لازم برای رشد تولید تا چند برابر ظرفیت فعلی برخوردار است. چه جریان ویژه‌ای در وزارت صمت، پشت تخصیص بهین‌یاب حضور دارند که وزارت کار و حتی شخص وزیر نیز از حل مشکل پتروشیمی فارابی برای دریافت ماده اولیه از پتروشیمی شازند و پتروشیمی بوعلی جهت رساندن تولید شرکت به حداکثر میزان تولید و بهره‌وری ناتوان است؟
