بنا بر اعلام وزیر سابق آموزش و پرورش، طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ تعداد ۸ میلیون و ۷۹۵ هزار بیسواد مطلق در کشور وجود دارد.
یوسف نوری با حضور در شبکه آموزش سیما در خصوص عملکرد و چالش‌های سواد آموزی در جمهوری اسلامی ایران، اظهار کرد: آماری در خصوص بیسوادها در سال ۱۳۹۵ داریم که آمار اعلام‌شده از سوی مرکز آمار ایران و بر اساس خوداظهاری است. بر اساس این آمار طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ تعداد ۸ میلیون و ۷۹۵ هزار نفر بیسواد داشتیم.
وی با بیان این‌که آمار این تعداد بیسواد بر اساس خوداظهاری افراد و مربوط به افراد ۶ ساله به بالایی است که بیسواد مطلق هستند و خواندن و نوشتن هم بلد نیستند، افزود: البته در سال ۵۵ این آمار ۱۴ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بوده است. تخمین من برای آمار بیسوادی مطلق برای سال‌جاری هم همین حدود است.
نوری با اشاره به این‌که هدف‌گذاری ما برای آموزش از ۶ تا ۴۹ سال است و این امر در حالی است که هدف‌گذاری دنیا برای آموزش تا آخر عمر است، ادامه داد: ما برای آموزش ۴۹ سال به بالا کاری انجام نداده‌ایم. تحقیقی را می‌دیدم که می‌گفت به ازای هر ۱۰ درصد افزایش سوادآموزی، دو درصد به GDP یعنی تولید ناخالص ملی اضافه می‌شود.
وزیر سابق آموزش و پرورش با یادآوری این‌که زمانی سواد را توانایی خواندن و نوشتن معنا می‌کردند اما اکنون حدود ۴۳ نوع سواد داریم، تصریح کرد: سواد چهار سطح دارد؛ سطح اول بیسوادی مطلق است. سطح دوم سواد اسمی به معنای فراگیری یک دانش و امتحان دادن آن و نگهداشت آن در حافظه کوتاه مدت است، سطح سوم سواد عملکردی به معنای تغییر در زندگی متناسب با دانسته‌های خود است و سطح چهارم سواد چندبعدی یعنی خیزش مسئولیت اجتماعی از سواد است.
وی درباره فعالیت‌های نهضت سوادآموزی پس از انقلاب اسلامی، توضیح داد: نهضت سوادآموزی ۲۵ میلیون نفر اعم از بیسواد مطلق، نیازمند تعمیق سواد، نیازمند بازآموزی و نیازمند تکمیل پایه تا کلاس پنجم را تحت پوشش قرار داد و از این ۲۵ میلیون نفر حدود ۲۰ میلیون نفر قبول شده و مدرک گرفتند. این عدد خیلی خوبی است. باید این اقدامات انجام‌شده از سوی نهضت سوادآموزی را دید.
نوری در بخش دیگر سخنان خود درباره مصوبه کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه مجلس شورای اسلامی مبنی‌بر سپردن ماموریت‌های نهضت سواد آموزی به معاونت ابتدایی آموزش و پرورش و انحلال شکل فعلی نهضت سواد آموزی، تاکید کرد: کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم این امر را مصوب کرده اما صاحب‌نظران نظرات مختلفی دارند. نهضت باید مردمی و مردم‌پایه باشد و اگر برایش دفتر و دستک درست کنیم دچار مشکل می‌شود.
وزیر سابق آموزش و پرورش با بیان این‌که معاونت آموزش ابتدایی متکفل بیش‌از ۹ میلیون دانش‌آموز با ماموریت‌های عریض و طویل است، خاطرنشان کرد: با چنین شرایطی اگرچه به ظاهر بهترین جا برای سپردن ماموریت‌های نهضت، آموزش ابتدایی است اما جنس آموزش بزرگسالان متفاوت از آموزش ابتدایی است. در خیلی از کشورها آموزش بزرگسالان به صورت عمومی برای همه نیست. در دنیا این‌گونه نیست که برای سواد آموزی ساختار عریض و طویل درست کنند بلکه ساختار مردمی و غیردولتی می‌سازند.
وی در عین حال معتقد است که الگوی راهبری نظام اداری نهضت سوادآموزی را باید تغییر داد اما دولت نیز باید برای این الگوی جدید آیین‌نامه‌ای ارائه دهد.
به گفته نوری، در حال حاضر پوشش تحصیلی مقطع ابتدایی در کشور ۹۸.۶ درصد است اما ۱۶۰ هزار و ۳۷۳ نفر نیز جذب دوره ابتدایی نشده‌اند.
وزیر سابق آموزش و پرورش با بیان این‌که بر اساس آخرین اطلاعات ۹۷۰ هزار نفر بازمانده از تحصیل در کشور وجود داشت که از این تعداد حدود ۱۵۰ هزار نفر کاسته شده است، توضیح داد: البته سال به سال از تعداد این افراد کم می‌شود. از سوی دیگر در خصوص آمار بیسوادی نیز باید گفت در دنیا هم همین است. ایران تلاش‌های خوبی به‌ویژه در حوزه سواد زنان داشته است.
وی بیان کرد: سال گذشته و در دولت سیزدهم شورای پشتیبانی نهضت سوادآموزی بعد از سال‌ها تعطیلی به ریاست معاون اول رئیس جمهوری تشکیل جلسه داد. جلسه خوبی بود اما نقایصی داشت؛ از جمله این‌که بخش غیردولتی و گروه‌های جهادی در این جلسه حضور نداشتند.
وی در پایان سخنان خود از نمایندگان مجلس در خصوص مصوبه اخیر خود درباره واگذاری ماموریت‌های نهضت سواد آموزی به معاونت ابتدایی وزارت آموزش و پرورش درخواست کرد: در دنیا آموزش بزرگسالان به‌صورت مستقل اداره می‌شود. از نمایندگان مجلس درخواست دارم که از دولت بخواهند الگوی راهبری کامل که در آن ساختار سازمانی نهضت وجود داشته باشد را، به مجلس پیشنهاد دهند و برای آن پیوستی بنویسند که طبق آن میزان بیسوادی در هر سال به میزان معینی درصد کم شود. به نظرم وظیفه مجلس در برنامه هفتم توسعه این است.
