اگر تقریباً هر روز احساس ناراحتی می‌کنید، در تمرکز روی فعالیت‌های خود مشکل دارید، چند روز پیاپی احساس غم و ناامیدی دارید، دچار نوسانات خُلقی هستید و اضطراب ناشناخته دارید، بدانید که سلامت روان شما دچار خدشه شده است.
سلامت روان، عامل اساسی و جامع در سلامت و زندگی هر فرد است. طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت (WHO) سلامت به معنای تندرستیِ عاطفی، روانی و اجتماعی است و بدون هر یک از اینها سلامت روان فرد در معرض خطر قرار می‌گیرد.
سلامت روان در هر مرحله از زندگی - از کودکی تا سالمندی - مهم است و به تعیین نحوه مدیریت استرس، ارتباط با دیگران و انتخاب‌های سالم فرد کمک می‌کند. درمجموع سلامت روان یعنی این که حس کنید حالتان خوب است و مدام دل‌تان نمی‌خواهد گریه کنید، ناامید باشید، از دیگران دوری کنید و حوصله هیچ کار و هیچ آدمی را نداشته باشید. بهداشت روان تا جایی اهمیت دارد که هم می‌تواند سلامت جسمی فرد را تحت تأثیر قرار دهد و هم ممکن است به دلیل وجود مشکلی جسمی بروز یابد و زندگی روزمره فرد را مختل کند.
دکتر مطهره شریفی، روانشناس و مشاور خانواده در توضیح سلامت روان و مشخصه‌های افرادی که از سلامت روان برخوردارند، می‌گوید: افرادی که از سلامت روان برخوردارند، از توانایی‌های خود آگاهند و می‌توانند با چالش‌ها و استرس‌های معمول زندگی خود کنار بیایند یا آن را به نحوی مدیریت کنند. درضمن این افراد تعامل بسیار بالایی با جامعه دارند. در حالی که در فقدان سلامت روان، فرد توانایی ندارد حتی با دوستان خود تعامل داشته باشد و از آنها پرهیز می‌کند.
تصور عامه این است که ژنتیک، تنها عامل دچار شدن به اختلالات روانی است و فردی که سابقه خانوادگیِ اختلالات روانی نداشته باشد، نباید نگران از دست رفتن سلامت روان خود باشد. موضوعی که روانشناسان کاملا با آن مخالفند. دکتر شریفی در این رابطه می‌گوید: سابقه خانوادگی و ژنتیک می‌توانند احتمال ابتلا به بیماری‌های روانی را افزایش دهند. چون ژن این قدرت را دارد که فرد را در معرض خطر بیشتری قرار دهد. اما ژن به تنهایی عامل تاثیرگذاری نیست. قرار گرفتن در روزهای سخت و دشوار مثل تجربه کردن تنهایی طولانی‌مدت، فشارهای اقتصادی، مشکلات جامعه، بیکاری و فقر از جمله تجربه‌های سخت و دشواری هستند که توانایی آسیب رساندن به سلامت روانی فرد را دارند و اگر برطرف نشوند، آسیب‌ها پیشروی می‌کنند و زندگی روزمره فرد را مختل خواهند کرد.
این روانشناس می‌گوید: استرس، اضطراب و افسردگی شایع‌ترین اختلالات بهداشت روانی هستند. اگر تقریباً هر روز احساس ناراحتی می‌کنید، در تمرکز روی فعالیت‌های خود مشکل دارید، چند روز پیاپی احساس غم و ناامیدی دارید، دچار نوسانات خُلقی هستید، اضطراب ناشناخته دارید، بدانید که سلامت روان شما دچار خدشه‌هایی شده یا در معرض آسیب است. در چنین مواردی هرگز خودتان را به حال خودتان رها نکنید و از هر راه مفیدی که حالتان را بهتر می‌کند، استفاده کنید تا به روزهای عادیِ سلامت خود برگردید. البته بهترین و مطمئن‌ترین راه، کمک گرفتن از روانشناس و روانپزشک است. چون او دانش این کار را دارد.
شریفی درباره نحوه تشخیص مشکلات و مسائل روانی می‌گوید: درست است که تشخیص معضلات روانی دشوارتر از مشکلات جسمی است، اما این به این معنی هم نیست که اصلا نشود اختلالات روانی را تشخیص داد. راه‌های زیادی برای تشخیص دور شدن فرد از سلامت روان وجود دارد. مثلا اگر انجام فعالیت‌های ساده روزانه برایتان سخت شده، از چیزهایی که قبلا دوست داشتید دیگر لذت نمی‌برید، از معاشرت با دوستان خودداری می‌کنید، هر روز دچار نوسانات خُلقی می‌شوید - گاهی بداخلاق و گاهی خوش‌اخلاق -، تقریباً هر روز احساس ناراحتی و اندوه دارید و معمولا چند بار در روز گریه می‌کنید، بی دلیل اضطراب می‌گیرید، انرژی‌تان کم شده و خواب بی‌کیفیتی دارید، توانایی مدیریت استرس‌های روزانه را مثل قبل ندارید، حس هم‌دردی‌تان با افراد کم شده است، عادت‌های غذایی و میل جنسی‌تان تغییر کرده و خشم بیش از حد در خود حس می‌کنید، باید نگران وضعیت خود شوید و با یک متخصص مشورت کنید.
این روانشناس می‌گوید: گاهی اختلال سلامت روان به صورت مشکلات جسمی هم ظاهر می‌شود. مثل معده‌درد، سردرد، کمردرد و مشکلات جسمی دیگر.
دکتر شریفی تاکید می‌کند: خیلی‌ها که حالات افسردگی و اضطراب و دیگر اختلالات را دارند، فکر می‌کنند اگر زمان بگذرد، حال روحی‌شان خود به خود بهتر شود اما این یک اشتباه بزرگ است. چون ممکن است اختلالات روانی فرد پیشروی کند و بخش‌های بیشتری از روان و زندگی او را تحت تاثیر قرار دهد. پس نیاز است که هرچه زودتر به متخصص مراجعه و درمان را شروع کنیم.
همشهری آنلاین
