بعضی از آریتمی‌های قلبی بی‌خطرند. اما برخی دیگر در صورت عدم درمان و کنترل می‌توانند خطرناک باشند.
تبیان، آریتمی قلبی زمانی روی می‌دهد که قلب خیلی تند، خیلی کُند و یا با ریتمی نامنظم می‌تپد. ضربان الکتریکی که شروع‌کننده هر تپش قلب است از گره سینوسی دهلیزی می‌آید. گاهی به این گره، ضربان‌ساز طبیعی قلب می‌گویند. وقتی این ضربان مختل می‌شود یا خطایی دارد می‌تواند باعث آریتمی شود و این آریتمی بر چگونگی پمپاژکردن خون توسط قلب به سراسر بدن اثر می‌گذارد.
خیلی از افرادی که آریتمی قلبی دارند علائم زیر را تجربه می‌کنند:
. احساس سنگینی یا لرزش در سینه (تپش قلب)
. احساس سبکی در سر یا احساس غش
. تنگی نفس
اما بعضی از افرادی که آریتمی قلبی دارند علائم کمی دارند یا اصلاً علامتی ندارند و آریتمی آنها تصادفاً طی آزمایش‌هایی برای دیگر عوارض شناسایی می‌شود.
همه ما این تجربه را داریم که گاهی قلبمان کمی تند می‌زند. این تپش‌ها که فقط گاهی رخ می‌دهند معمولاً نگران‌کننده نیستند و معمولاً نهایتاً فقط چند ثانیه طول می‌کشند. دلیل این تپش قلب چیزی به‌سادگی مثلاً مصرف قهوه زیاد یا استرس و اضطراب باشد، یا اصلاً هیچ توجیه رفتاری نداشته باشد، فقط اتفاق افتاده
علت آریتمی چیست؟
در برخی موارد فرد با نقصی در قلب متولد می‌شود که ممکن است به‌صورت آریتمی نشان داده شود. افراد در هر سنی می‌توانند دچار آریتمی باشند، از کودک و نوجوان گرفته تا فردی ۱۰۰ساله. ریسک فاکتورها یا عوامل خطر ابتلا به آریتمی بستگی به نوع آریتمی دارد اما می‌تواند شامل افزایش سن، داشتن فشارخون بالا، داشتن اضافه‌وزن، سیگارکشیدن، مصرف الکل، داشتن عوارض و بیماری‌های دیگر که قلب را ضعیف می‌کنند و یا سابقه آریتمی در خانواده شود.
چه زمانی آریتمی نیاز به توجه پزشکی دارد؟
آریتمی انواع گوناگونی دارد؛ اما همه آنها به مراقبت‌های پزشکی نیاز ندارند. از جهت نیاز به درمان می‌توان آریتمی را به سه دسته تقسیم کرد:
1. آریتمی‌هایی که معمولاً خطرناک نیستند
قلبتان کمی تند می‌زند. همه ما این تجربه را داریم که گاهی قلبمان کمی تند می‌زند. این تپش‌ها که فقط گاهی رخ می‌دهند معمولاً نگران‌کننده نیستند و معمولاً نهایتاً فقط چند ثانیه طول می‌کشند. دلیل این تپش قلب چیزی به‌سادگی مثلاً مصرف قهوه زیاد یا استرس و اضطراب باشد، یا اصلاً هیچ توجیه رفتاری نداشته باشد، فقط اتفاق افتاده!
اما علائم زیر نشان می‌دهند نیاز به بررسی پزشکی وجود دارد:
. تپش قلب یا دیگر علائم آریتمی که اغلب رخ می‌دهند یا بیشتر از چند ثانیه طول می‌کشند.
. هر علامتی از آریتمی در فردی که یک مشکل قلبی شناخته شده دارد.
نتیجه اینکه: اگر هر نوع تپش قلبی دارید که نگرانتان می‌کند با پزشک مشورت کنید. احتمال دارد تپش قلب شما طبیعی باشد و با دانستن این مسئله خیالتان راحت شود.
2. آریتمی‌هایی که باید کنترل شوند
بعضی از آریتمی‌ها به کنترل دقیق نیاز دارند. افرادی که دچار این نوع از آریتمی‌اند باید به طور منظم جهت چکاپ به پزشک متخصص مراجعه کنند؛ چون عارضه آنها نیاز به درمان دارد.
انقباض زودرس بطنی (PVCs)
انقباض زودرس بطنی زمانی ناشی از ضربان‌های نابجایی است که به‌جای گره سینوسی دهلیزی از بطن نشئت می‌گیرد. این انقباض زودرس بطنی باعث ایجاد عدم تعادل و هماهنگی می‌شود که در عملکرد نرمال قلب اختلال ایجاد می‌کند. در اغلب موارد علت این آریتمی نامشخص است. اگر این انقباضات زیاد باشند می‌توانند علائمی ایجاد کنند و حتی آسیب‌های دائمی به قلب بزنند؛ بنابراین نباید این نوع آریتمی را نادیده گرفت.
تاکی‌کاردی
تاکی‌کاردی زمانی است که قلب شما خیلی تند می‌زند. سرعت ضربان قلب می‌تواند بسته به سن و وضعیت کلی سلامت متفاوت باشد. ضربان قلب ۱۰۰ تپش در دقیقه معمولاً تاکی‌کاردی محسوب می‌شود؛ اما در واقع، افزایش ضربان قلب نرمال شما، خصوصاً اگر با علائمی همراه باشد می‌تواند نشانه آریتمی باشد. انواع شایع تاکی‌کاردی شامل موارد زیر می‌شوند:
. تاکی‌کاردی سینوسی: تاکی‌کاردی سینوسی به‌طورکلی ناشی از استرس، اضطراب، تب و یا ورزش شدید است. این اتفاق زمانی می‌افتد که گره سینوسی دهلیزی، سیگنال‌های الکتریکی را خیلی سریع می‌فرستد که البته رفتاری کاملاً نرمال بوده و آریتمی نیست.
. تاکی‌کاردی فوق بطنی: این اتفاق زمانی می‌افتد که الکتریسیته فوق بطنی رفتار نادرستی دارد. این آریتمی می‌تواند برای هر کسی روی بدهد؛ اما ریسک فاکتورهای آن بستگی به نوع تاکی‌کاردی دارد. به‌طورکلی، علائم این آریتمی ناراحت‌کننده و اختلال برانگیزند، اما این آریتمی معمولاً خطرناک نیست.
. برادی‌کاردی
در این نوع آریتمی، قلب خیلی آهسته می‌زند. عجیب است که یک سری از بیماران برادی‌کاردی، افراد جوانی هستند که از نظر فیزیکی سالم بوده و ضربان قلبشان در زمان استراحت نسبتاً پایین است و در این موارد، این نشانه سالم‌بودن قلب می‌باشد. ضربان واقعی قلب اهمیتی بسیار کمتر از احساسی دارد که وقتی ضربان قلبتان پایین است تجربه می‌کنید. یعنی عدد ضربان قلب، دلیلی برای نگرانی نمی‌تواند باشد.
گاهی این آریتمی‌ها نیاز به درمان ندارند، اما همیشه بهتر است مورد ارزیابی قرار بگیرند. کار متخصص قلب فقط تجویز دارو یا جراحی قلب نیست و فقط قرار نیست خبر بد به بیمار بدهد. بلکه گاهی بعد از جمع‌آوری اطلاعات لازم می‌تواند خیال شما را راحت کند که مشکل خاصی وجود ندارد. شاید شما به درمان نیازی نداشته باشید؛ اما اگر نیاز داشتید، درمان‌هایی وجود دارند که می‌توانند علائمتان را بهتر کرده و کیفیت زندگی‌تان را بالاتر ببرند.
تکنیک‌های ماساژ ساده روی گردن یا مانورهای تنفسی که پزشک به شما یاد می‌دهد گاهی می‌توانند در کنترل آریتمی خصوصاً تاکی‌کاردی فوق بطنی مؤثر باشند. تغییراتی در سبک زندگی، مثل کاهش وزن، درمان اختلالات خواب و ترک سیگار و الکل تقریباً همگی در کنترل آریتمی مؤثرند.
درمان‌های فراتر از این بستگی به نوع و شدت آریتمی دارند اما می‌توانند دارودرمانی، روش‌های کم تهاجمی که در آنها از انرژی رادیو فرکانسی استفاده می‌شود، دفیبریلاتور که نوعی درمان اورژانسی برای نجات زندگی فرد از آریتمی‌های کشنده است و در صورت نیاز ضربان‌سازها جهت اصلاح کُندی ضربان قلب ناشی از برادی‌کاردی را در بر بگیرند.
3. آریتمی‌هایی که باید سریع‌تر درمان شوند
فیبریلاسیون دهلیزی یا AFib
افرادی که فیبریلاسیون دهلیزی دارند دچار ضربان‌های نامنظم قلب‌اند که بر نحوه پمپاژ خون توسط قلب اثر می‌گذارند. این مشکل در آقایان، افراد سالمند و کسانی که دیگر عوارض قلبی دارند شایع‌تر می‌باشد که در صورت عدم درمان تبدیل به بیماری می‌شود که درمانش سخت‌تر و سخت‌تر شده و ریسک سکته مغزی را افزایش می‌دهد.
چگونگی درمان بیمار بستگی به شرایط خاص او دارد. بهترین درمان وابسته به چند فاکتور است. ممکن است برای بعضی از بیماران، داروهای مهارکننده بتا و آنتی آریتمی تجویز شود. عده‌ای دیگر ممکن است به ابلیشن قلب نیاز داشته باشند. خیلی از بیمارانی که فیبریلاسیون دهلیزی دارند به رقیق‌کننده‌های خون یا ایمپلنت، وسیله‌ای نیاز دارند تا ریسک سکته مغزی‌شان کمتر شود.
تاکی‌کاردی بطنی
این آریتمی یک آریتمی تند از بطن‌های پایین قلب است که می‌تواند بسیار جزئی بوده و خودش برطرف شود، اما اگر ادامه‌دار شود جدی است و می‌تواند باعث ایست قلبی شود. بیماری‌های قلبی مثل نارسایی قلبی، سابقه حمله قلبی و برخی از کاردیومیوپاتی‌ها (که بازتابی از نقصی در عضله و عملکرد قلب‌اند)، ریسک فاکتورهای این عارضه‌اند. درمان تاکی‌کاردی بطنی اغلب چندوجهی است: جاگذاری دفیبریلاتور کاردیوورتر و گاهی دارو یا ابلیشن برای پیشگیری از تکرار این نوع آریتمی.
فیبریلاسیون بطنی
این نیز نوع دیگری از آریتمی‌های جدی است که می‌تواند منجر به ایست قلبی و مرگ ناگهانی شود. در درمان این آریتمی، از یک شوک برای اصلاح آریتمی و زندگی بیمار استفاده می‌شود و گاهی دارو نیز لازم است. شایع‌ترین سناریو مربوط به بیمارانی است که نارسایی قلبی دارند. اگر سابقه سکته قلبی، نارسایی قلبی و یا سارکوئیدوز قلبی دارید، ارزش این را دارد که در مورد دفیبریلاتور کاشتنی قلبی با تیم درمانی خود صحبت کنید.
وضعیت سلامت قلبتان را بررسی کنید
آریتمی می‌تواند بر کیفیت زندگی‌تان اثر بگذارد و گاهی علامتی از یک مشکل قلبی دیگر است. به همین دلیل لازم است هر روز به احساسی که از قلبتان دارید توجه کنید. اگر بتوانید تغییرات را زودتر تشخیص بدهید، بهتر هم می‌توانید جلوی مشکلات احتمالی بعدی را بگیرید.
