چرا احیای رسمی روابط ایران و مصر در شرایط فعلی منطقه بسیار مهم است؟

سید هادی برهانی؛ استاد مطالعات اسرائیل دانشگاه تهران:  در روزهای اخیر اخباری، به نقل از یک مقام مصری، در خصوص نزدیک بودن از سرگیری روابط میان تهران و قاهره منتشر گردید. این اظهارات کمی پس از اولین تماس تلفنی رئیس جمهور کشورمان، آقای ابراهیم رئیسی، و رئیس جمهور مصر، آقای عبدالفتاح السیسی، مطرح شد. آقای رئیسی در این گفتگو انتخاب السیسی، به عنوان رئیس جمهور مصر را، به وی تبریک گفت.

 

گمانه زنی ها در مورد قریب الوقوع بودن تجدید روابط دو کشور سالها و بلکه دهه ها ادامه داشته اما متاسفانه هنوز تحقق نیافته است. عدم رابطه میان مصر و ایران اینکه مهمترین قطع رابطه در تمام خاورمیانه و جهان اسلام به شمار می آید که دو قدرت مهم منطقه را از همکاری و هماهنگی با یکدیگر محروم نموده است.

 

علاوه بر منافع ملی دو کشور و همچنین منافع منطقه، اینک فاکتور جدیدی اهمیت و فوریت برقراری این رابطه را بیشتر کرده است. براین اساس شاید برقراری این رابطه هیچ گاه تا این اندازه فوریت و حتی اهمیت نداشته است. این فاکتور به شرایط کنونی نوار غزه مرتبط است. سازمانهای فلسطینی غزه، از جمله حماس و جهاد اسلامی، درگیر سخت ترین جنگ تاریخ میان اسرائیل و فلسطینی ها شده اند. این جنگ برای هر دو طرف نبرد مرگ و زندگی است. توفیق هر یک در این جنگ تاثیرات عمیق و وسیعی بر تمامی خاورمیانه برجای خواهد گذارد. از اینرو هر طرف سعی می کند مقاومت طرف مقابل را بشکند. استقامت و پایداری طرفین در نتیجه این نبرد نقشی اساسی خواهد داشت. از همینرو حامیان اسرائیل، کشورهای غربی، به سرعت به کمک اسرائیل شتافته اند. در اولین هفته از جنگ همه روسای کشورهای غربی، روسای کشورهای آمریکا، انگلستان، فرانسه و آلمان، در اسرائیل حضور یافتند و از این رژیم در جنگ با حماس اعلام حمایت نمودند. پس از آن نیز حمایتهای سیاسی و تسلیحاتی غرب از اسرائیل ادامه یافته است. اگر چه ناکامی های غیرمنتظره ارتش اسرائیل و واکنش منفی افکار عمومی جهانی، این کشورها را در مورد ادامه حمایت از حملات اسرائیل به شک و تردید انداخته است.

 

 شدت عملیات در حدی است که اسرائیل با وجود برخورداری از زرادخانه عظیم تسلیحاتی تاکنون دو بار از آمریکا مهمات تازه وارد نموده است. حماس در مقابل دسترسی بسیار کمتری به تسلیحات و مهمات دارد. این مهمات اندک که شبانه روز تحت بمباران نیروهای اسرائیلی است تا چه اندازه می تواند دوام آورد. در این هنگامه تقریبا راه غزه با دنیای خارج تقریبا بسته است و حتی مواد غذایی ودارو نیز نمی تواند به راحتی وارد این باریکه شود. اسرائیل از هر طرف این باریکه را در محاصره دارد و تنها راه باقیمانده ارتباطی غزه با دنیای خارج از طریق مصر است. عدم رابطه میان ایران و مصر ارتباط بین ایران و سازمانهای فلسطینی را مشکل کرده و این مسیر را نیز از کار انداخته است.

 

در چنین شرایطی اگر رابطه ایران و مصر برقرار شود رزمندگان فلسطینی از نظر روانی و روحیه در شرایط بسیار بهتری قرار خواهند گرفت. در مقابل، این تحول مقامات اسرائیل را به وحشت خواهد افکند و اراده آنها برای ادامه حمله به غزه را بشدت تضعیف خواهد کرد. این حرکت (تجدید رابطه ایران و مصر) در شرایط کنونی می تواند موازنه قوا را بشدت به نفع مقاومت و به ضرر اسرائیل متحول نماید. این امر می تواند در نتیجه جنگ تاثیرات جدی بر جای گذارد.

 

براین اساس، از سیاستگزاران در کشورهای منطقه، از جمله در ایران و مصر، انتظار می رود اهمیت این موضوع و حساسیت زمانی آن را دریافته و متناسب با اهمیت و فوریت آن عمل نمایند. همچنین از سایر کشورهای منطقه، مانند عمان، قطر، ترکیه و عربستان، که این موضوع را دنبال نموده و از آن حمایت کرده اند انتظار می رود به تحقق هر چه سریعتر این تحول کمک نموده و از این طریق بر شرایط منطقه، که درگیر تجاوز وحشیانه اسرائیل است، تاثیر مثبتی بگذارند.

 

 برقراری این رابطه ضمن فراهم کردن زمینه های همکاری و هم افزایی دو کشور در حوزه فلسطین، زمینه مشورت، تبادل نظر و رفع نگرانیهای طرفین از تحولات منطقه را فراهم می نماید. احتمالا مسئولین مصری، و مقامات کشورهای دیگری در منطقه، از برخی تبعات پیروزی حماس، از جمله قدرت گرفتن اخوان المسلمین، نگرانیهایی دارند. این نگرانیها در گفتگو و مصالحه برادرانه طرفهای منطقه می تواند مطرح شده و در معرض حل و فصل قرار گیرد.