نسبت اصلاح‌طلبان با روحانی
حسن روحانی سعی دارد جای خالی هاشمی رفسنجانی را در سیاست داخلی پر کند و نقش یک خط‌شکن عمل‌گرا را برای اصلاحات بازی کند و در موازی این حرکت، نوبخت هم در انتخابات مجلس محوریت ائتلاف با اصلاح‌طلبان برای انتخابات مجلس قرار بگیرد. در این میان جریان اصلاحات نیز نسبت به روحانی به‌عنوان یک آلترناتیو به جای هاشمی رفسنجانی چراغ سبز نشان داده‌اند و از کاندیداتوری وی در مجلس خبرگان حمایت کرده‌اند و همین موضوع را می‌توان دلیل انتخاب شخص روحانی برای سخنرانی در جلسه جماران دانست. در مجموع می‌توان گفت که حسن روحانی می‌خواهد نقش هاشمی را در دهه 90 ایفا کند تا بتواند به‌عنوان نمادی خط‌شکن و عمل‌گرا برای جریان اصلاحات ظاهر شود.
روحانی به جای هاشمی؟
این در حالی است که بدنه اجتماعی اصلاحات و حسن روحانی به‌شدت مورد سوال است و بعد از دولت دوازدهم، بدنه اجتماعی و قشر مخاطب آنها کاهش قابل‌توجهی داشت و سخنرانی‌های انتخاباتی امثال روحانی را می‌توان یک شوک به پیکره بی‌جان مخاطبانش دانست تا این مخاطبان دوباره در پازل سیاسی او ایفای نقش کنند. درعین‌حال اصلاحات و روحانی در تلاش‌اند تصویری جدید از وحدت و حضورشان در انتخابات پیش‌رو و سال 1404 مخابره کنند تا بتوانند درصدی از مخاطبان طبقه متوسط شهری خود را پای کار بکشانند. حسن روحانی به خبرگان چشم دارد و به نقشی که می‌تواند ایفا کند، بی آنکه الزاما نیاز به نشستن در صدر باشد.
سیاه‌نمایی برای معرفی به‌عنوان آلترناتیو وضع موجود
بررسی مواضع روحانی و اعتدالیون نشان می‌دهد که آنها می‌کوشند ضمن تعریف خود به‌عنوان صدای مخالف ذیل عناوینی همچون مخالفت با یکدست‌سازی، سخت‌تر شدن شرایط معیشتی و... خود را آلترناتیو وضع موجود تعریف و تفسیر کنند. روحانی همچنین می‌کوشد مجلس فعلی را موجب خسارت تشدید تحریم‌ها معرفی کرده و از این زاویه به نقد مجلس یازدهم پرداخته و به‌طور ضمنی کنش‌های احتمالی خود در مجلس آتی را بازنمایی کند؛ اما سوال این است که آیا حسن روحانی با این عملیات می‌تواند خاطرات بد مردم از عملکرد دولتش را پاک کند یا خیر؟ حسن روحانی همچنان درصد بالایی از نارضایتی‌های افکار عمومی را در مقابل خود می‌بیند و او نمی‌تواند به همین راحتی نقش خودش را در این نارضایتی‌ها و وضعیت معیشتی مردم نادیده بگیرد. به‌طور کلی می توان مدعی شد که سخنرانی حسن روحانی در مراسم سالگرد مرحوم رفسنجانی یک استارت برای تشکیل کمپین‌های انتخاباتی 1402 و 1404 بود و دست فرمان و تاکتیک او هم با سفیدشویی عملکرد دولتش و تلاش برای ایفای نقش خط‌شکنی عمل‌گرایانه نظیر هاشمی شروع شده است و باید دید در روزهای آینده تاکتیک آنها تا چه حدی به واقعیت نزدیک می‌شود. قابی که خاتمی و ناطق‌نوری و جهانگیری و ظریف را کنار هم نشان می‌دهد نمایانگر ائتلافی است که دوباره عزم قدرت کرده است و در این میان هشداری است به اصول‌گرایان برای متفرق نشدن.
تردید به سبک خاتمی
در طرف دیگر فردی مثل خاتمی با تردید و دوگانگی معناداری روبه‌رو است و تلاش دارد روی خط تمییز عمل‌گرایان و رادیکال‌های تندرو بایستاد و به همین خاطر است که تاکنون نتوانسته اظهارنظر خاصی که رضایت دوطرف را به همراه بیاورد، داشته باشد.
خاتمی به‌نوعی منتظر است شرایط را در روزهای آتی ببیند و طبق شرایط نسخه انتخاباتی خود را برای اصلاحات بپیچد. او برای کنش در برابر انتخابات پیش‌رو تردید دارد و به‌خاطر همین تردید است که تاکنون اظهارنظر سیاسی صریحی در این‌باره نداشته است. اظهارات وی در جمع اتحاد ملتی‌ها را هم می‌توان بر حسب همین تردید دانست و همین تردید در اعمال استراتژی را می‌توان دلیل اظهارات گرد وی دانست. از طرفی خاتمی هم می خواهد در انتخابات پیش‌رو نقش ایفا کند و از کورس قدرت جا نماند و از طرف دیگر از اینکه نتیجه شکست احتمالی در انتخابات به پای او نوشته شود، هراس دارد و ریشه تردید او را در تفاوت این دو احتمال می‌توان یافت.
این در حالی است که روحانی از هر فرصتی برای پیاده‌سازی نسخه خود برای انتخابات پیش‌رو استفاده کرده و سخنرانی وی در جماران را می‌توان آغاز کمپین انتخاباتی اعتدال - اصلاحات برای انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان در 1402 و همچنین انتخابات ریاست‌جمهوری در سال 1404 دانست.
