پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : يك سال و نيم پس از تحولات عربي، امريكا با موجي از نفرت مواجه است؛ چيزي كه خاطره اشغال سفارت امريكا در تهران را زنده ميكند.
در حالي كه سفارتخانههاي امريكا در خاورميانه با موجي از حملات مردمي مواجهند، خاطره اشغال سفارت امريكا در تهران برايمان تداعي ميشود كه نوعي ديپلماسي امريكايي آشفته را به نمايش ميگذارد. رابرت باوئر، يكي از ماموران سابق سيا، ميگويد: «من در اين دولتهايي كه تسليم احساسات مردم خود شدند، همان احساسات ضدامريكايي سالهاي 1979-1978 را ميبينم.» يك سال و نيم پس از جنبش مردم عرب كه در غربيها توهماتي ايجاد كرده بود و تصور ميكردند خاورميانه جديدي كه كمتر ضدامريكايي است، به ظهور درآمده، پرزيدنت اوباما بايد با سه چالش مقابله كند؛ چالش امنيتي كه ليبي آخرين و واضحترين نمونه آن است. چالشي ژئوپولتيك در منطقهيي كه متحدان امريكا كمتر و كمتر ميشوند و يك چالش ايدئولوژيك. اوباما موفق نشده «گفتوگو با تمدنها» را به سوي گفتوگو با اسلام سوق دهد.
1- چالش امنيتي
سفير ليبي در واشنگتن، موقعيت حال حاضر را اينگونه خلاصه كرده: «قذافي هيچ نهادي را سالم نگذاشته است. ما نه سلاحي داريم و نه پليسي. بايد همه چيز را از صفر بازسازي كنيم.» اما ديويد شنكر، كارشناس جهان عرب در موسسه واشنگتن پاليسي، ميگويد براي تحقق وعدههاي اوباما، محققان امريكايي بايد راهحلي براي حفظ نظم كه مشكل كل منطقه است، پيدا كنند. او ميگويد: «دولت مجبور است براي تامين امنيت كشور و خلع سلاح شبهنظاميان به آنها پول بدهد.»
در گزارشي كه قبل از حمله به سفارت امريكا در ليبي منتشر شد، كريم مزران و فاضل لعمان، دو كارشناس ليبيايي و محقق مركز آتلانتيك كانسيل، هشدار داده بودند: «امريكا براي اينكه جلوي هرج و مرج را بگيرد، بايد نيروهاي حافظ صلح يا پليس بينالملل را در منطقه تقويت كند و فكري براي انبارهاي مهماتي بكند كه در سراسر كشور پراكنده است.» آنها پيش از اين اتفاق، مشكل تقسيم سلاحهاي ليبيايي را مطرح كرده بودند كه به سوي كشورهاي مالي، الجزاير و مصر نيز در حركتند.
به نظر ميرسد كارشناسان در اين نكته كه مشكل امنيتي ليبي قابل حل است، اتفاق نظر دارند، البته به شرطي كه امريكاييها حضور خود را حفظ كنند. نيك كريستولف، كارشناس خاورميانه، ميگويد: «جمعيت دوستداران امريكا در ليبي بيش از كشورهاي ديگر است. بسياري از مردم در روياي اين هستند كه امريكاييها آنها را از دست سلفيها خلاص كنند. واكنش سريع دولت ليبي نسبت به اين اتفاق بسيار اطمينانبخش است.» اما در مورد مصر، نظرهاي مطرحشده بسيار ضد و نقيض هستند. دولت اسلامگراي رييسجمهور مرسي در مورد حمله به سفارت امريكا واكنش بسيار ملايمي داشت.
2- چالش ژئوپولتيك
ديويد شنكر، از موسسه واشنگتن پاليسي، ميگويد: «دورنماي آرامبخشي نميبينم. امريكا از 40 سال پيش به دو شريك اصلياش يعني تركيه و مصر تكيه كرده است. به قدرت رسيدن اسلامگرايان در آنكارا و سپس موج اعتراضات در مصر ورق را برگردانده است. آنچه از چند روز پيش در قاهره اتفاق افتاده، اين تغيير را كاملا به نمايش گذاشته است.» به اعتقاد او پس از به قدرت رسيدن رييسجمهوري از حزب اخوانالمسلمين رابطه امريكا با مصر بسيار بدتر شده است: «ما هنوز همچنان كمك يك و نيم ميليارد دلاريمان به مصر را ادامه ميدهيم اما در عوض مرسي اولين سفرهايش را به چين و تهران داشت. مرسي با اين درخواست كه امريكا بايد مسبب تهيه اين فيلم را مجازات كند، تظاهراتكنندگان را تشويق ميكند. او با استقرار تروريستها در صحراي سينا هم مقابله نميكند... روابط اين كشور با اسراييل هم بدتر شده است.» پرزيدنت اوباما در گفتوگويي كه چهارشنبه شب انجام داد، اعتراف كرد كه مصر ديگر شريك امريكا نيست و البته با عجله اضافه كرد كه مصر دشمن امريكا هم نيست. اما برخي تحليلگران، مثل ديويد ايگناتيوس، معتقدند بايد به حمايت از مرسي ادامه داد. آنها اينطور استدلال ميكنند كه جنبشهاي ضدامريكايي كه مصر و سراسر منطقه را در اختيار گرفتهاند، ثمره مبارزه ميان اسلامگرايان ميانهرو (كه اخوانالمسلمين را هم شامل ميشود) و سلفيها هستند.
اما شنكر فكر ميكند مشكل اين است كه امريكا واقعا گزينه ديگري ندارد و سعي كرده پس از جنبشهاي خاورميانه، در برابر ايرانيها، ائتلافي از حاميان امريكا تشكيل دهد. اما واشنگتن مشكلش اين است كه به رژيمهاي اهل تسنن خليج فارس مثل عربستان سعودي كه كمتر دموكراتيك هستند، تكيه كرده است. شنكر ميگويد: «حتي در اردن هم وضعيت بسيار خطرناك است. ائتلاف عليه پادشاه بزرگتر و بزرگتر ميشود. تنها هراس از رسيدن به وضعيتي مثل سوريه است كه باعث شده جامعه فقير و سرخورده اردن كاري نكند.» سناتور ديانا فينشتان معتقد است كه امريكا بايد خود را براي حوادث پيشبيني نشده بيشتري آماده كند.
3- چالش ايدئولوژيك
در برابر اسلامگرايي چه واكنشي بايد نشان داد؟ پرزيدنت اوباما فكر كرده بود با سخنراني در قاهره ميتواند با «شوك تمدنها» مقابله كند. اما هرچند اميدهاي زيادي خلق كرده بود ولي هرگز نتوانست احساسات ضدامريكايي مردم كشورهاي عربي را كمتر كند. اين مردم فقير آمادهاند به محض اينكه يك نفر در كاليفرنيا يا امريكا به مذهبشان اهانت كند، غرب را شكست دهند. به اعتقاد آنها براي دفاع از مذهب ميتوان به اعمال خشونتآميز يا حتي كشتار دست زد. اوباما كه بين دو دنياي دور از هم گير افتاده، نميتواند دسترسي اين مردم به اينترنت و اخبار را قطع كند. در برابر اين چالش اوباما فعلا موضع دلجويي را اتخاذ كرده و دولتش بهشدت اين فيلم توهينآميز را محكوم كرده است اما راستگرايان امريكا اين سياست او را بهشدت زير سوال ميبرند.
منبع: فيگارو
