ایلنا: یک کارشناس حوزه آب اظهار داشت: به طور متوسط ۶۰ درصد آبی که در کشور به مصرف می‌رسد از منابع زیرزمینی و ۴۰ درصد سطحی است و سدها فقط ۲۰ درصد از این ۴۰ درصد آب‌های سطحی را مهار کرده‌اند، درواقع نقش سدها در مدیریت منابع آب ایران ۲۰ درصد است.
محمدابراهیم رئیسی در ارزیابی نقش سدها در تامین آب در شرایط خشکسالی اظهار داشت: سدها اهداف مختلفی دارند و به منظور تامین آب مورد نیاز برای کشاورزی، تامین آب شرب و صنایع، تولید برق پاک، کنترل سیل مورد استفاده قرار می‌گیرند و برخی از آنها نیز چندمنظوره هستند. در خصوص موضوع سدها ابتدا باید لزوم مدیریت آب بررسی شود، در این الزام حتما احداث سدها یکی از روش‌های مدیریت منابع آب خواهد بود که در همه جای جهان هم از آن استفاده می‌شود به خصوص در کشوری است که مقدار بارش کم و در حد متوسط ۲۵۰ میلی‌متر و توزیع زمانی بارش هم ناموزون است.
وی افزود: به طور متوسط ۶۰ درصد آبی که در کشور به مصرف می‌رسد از منابع زیرزمینی و ۴۰ درصد سطحی است و سدها فقط ۲۰ درصد از این ۴۰ درصد آب‌های سطحی را مهار کرده‌اند، درواقع نقش سدها در مدیریت منابع آب ایران ۲۰ درصد و روی مابقی آب‌های سطحی هنوز مدیریت نداریم.
این کارشناس حوزه آب گفت: کار سدها این است آبی که وارد آنها شده و بیش از نیازهای محیط زیستی رودخانه است را جمع‌آوری کرده تا بتوان در زمان مورد نیاز برای مصارف گوناگون یعنی توسعه و رفاه جامعه، به مصرف رساند، اصولا سدهای ما برای تامین آب شرب و کشاورزی و برقابی بوده و در زمینه کنترل سیل فعالیت می‌کنند، در هر حال در مورد سد نمی‌توان نگاه رادیکال داشت، نه می‌شود نگاه سیاه و نه نگاه سفید داشت ولی به عنوان ابزار مهم مدیریت منابع آب که در زمان کمبود آب (خشکسالی) و بیش‌بود آب (سیل) خدمات آن مورد نیاز است.
وی بیان داشت: خیلی از سدها جدا از مدیریت منابع آب در حوزه تامین آب و تولید برق؛ در مدیریت عرضه بیش از حد آب هم نقش دارند، به این معنا که وقتی سیل جاری می‌شود، باید موانعی وجود داشته باشد که جلوی آن را بگیرد، و یا با گرفتن سرعت حرکت آب از شدت قدرت تخریبی منحصر به فرد آن بکاهد. بنابراین سدها از این بابت هم مفید هستند، اما سوال اینکه آیا همه جنبه‌های سدها مثبت است پاسخ اینکه اینطور نیست سدها هم چون همه فعالیت‌های که بشر برای رفاه خود روی زمین انجام می‌دهد نظیر راه‌سازی، شهرسازی و نظائر این دارای جنبه‌های منفی نیز هست، ما در سدسازی با استفاده از معیارها و استانداردهایی که در سال‌های اخیر از قابلیت‌های بیشاری برخوردارشده است سعی بر این داریم که اثرات منفی آنها را به حداقل برسانیم.
رئیسی در ادامه به موضوع ساخت سد بختیاری به عنوان بلندترین سد کشور اشاره و اظهار داشت: اصولا سد بختیاری در بالادست سد دز ساخته شده که یک سد قدیمی است و در ۴۰ تا ۵۰ سال گذشته از رسوب پر شده و همین باعث شده نتواند کارایی سابق را داشته باشد، بنابراین به منظور امکان تامین آب برای آبیاری اراضی تحت پوشش در شبکه دز، احداث سد بختیاری یک الزام برای حفظ وضعیت دشت خوزستان است، فرض کنیم در چند سال آینده که سد دز به علت پر شدن رسوب از بین برود هیچ مخزن دیگری برای مدیریت آب باید وجود داشته باشد، چه اتفاقی می‌افتد؟
وی بیان داشت: سد بختیاری به عنوان سدی مطرح است که جدا از اینکه منافع خود را در تولید برق دارد وظایف دز را هم به عهده خواهد گرفت. در نتیجه احداث سد بختیاری جزء ضرروت‌ها و منابع مالی آن هم با فاینانس چین و یا هر منبع دیگری تفاوتی ندارد، باید تامین و احداث آن آغاز شود.
این کارشناس حوزه آب در ادامه درباره نیاز به ساخت سد جدید در شرایطی که خشکسالی در کشور تداوم دارد، گفت: اینکه بخواهیم سد جدید احداث کنیم و یا خیر را نتیجه مطالعات مشخص می‌کند، دوران خشکسالی و ترسالی در ۱۰۰ سال اخیر وجود داشته و طبیعتا سدها باید در زمان خشکسالی به ما کمک کنند، زمان ترسالی که آب فراوان است باید سدها را پر کرد و اگر درست مدیریت شود در خشکسالی‌ها می‌توان از آن استفاده کرد اما اینکه چون خشکسالی داریم نباید سد بسازیم، گزاره درستی نیست.
وی تاکید کرد: ما ناگزیر از توسعه هستیم و این توسعه اتفاق افتاده است، امروز در شهرهای شمالی کشور در استان مازندران نظیر بابل و بابلسر مشکل تامین آب دارند نباید اینگونه تصور کرد که سد هراز را نسازیم چون در خشکسالی بسر می‌بریم مشکل کم‌آبی استان به خصوص در ایام تعطیلات بیشتر نمایان می‌شود این مسئله تقریبا در تمام شهرهای شمال کشور قابل رویت است. به نظر می‌رسد یکی از راه‌های مهم در حل این مشکل احداث سد در این مناطق با رعایت کلیه مسائل محیط زیستی است. کاری که در بسیاری از کشورهای اروپایی که طبیعتی مثل شمال دارند، انجام شده و می‌شود.
رئیسی خاطرنشان کرد: به هرحال باید گفت؛ سدسازی برای اجرا نیازمند مطالعات است و اگر مطالعات به این نتیجه برسد که منطقه‌ای مقادیری آب وچود دارد که پس از رعایت نیازهای محیط زیست قابل جمع‌آوری، ذخیره و دارای توجیه اقتصادی است. سد باید احدث شود و اگر مطالعات به نتیجه نرسید به طور منطقی سد احداث نمی‌شود البته باید به این نکته هم توجه داشت که مسائل سیاسی که در برخی مواقع فشارهایی را از طریق افراد ذی‌نفوذ وارد می‌کند ممکن است در تصمیم‌گیری‌ها موثر باشد.
