زالو درمان می‌کند؟

ایسنا: تقریبا همه با «زالو درمانی» آشنا هستیم و بسیار در این مورد شنیده‌ایم یا خود نیز این روش درمانی را امتحان کرده‌ایم. اصولا آیا زالو درمانی، درمان است؟ آیا مورد تایید علم روز پزشکی است؟ عوارض دارد یا خیر؟

 بشر قرن بیست و یکم بیش از هر زمان دیگری در تاریخ به دنبال ارتقاء سطح کیفیت زیست فردی و اجتماعی‌ست. سطح رفاه ارتقاء یافته و همین امر علی‌رغم تمامی مواهبش دارای مشکلاتی جدی نیز هست. امروزه دخالت بیمار در نوع انتخاب روش درمان و مصرف دارو به معضلی تبدیل شده که خسارات جبران‌ناپذیری به همراه دارد. از عمل‌های زیبایی گرفته تا درمان‌های متنوع و مختلف سنتی و طب گیاهی آنقدر در این روزها شایع شده که لزوم شناخت و آگاهی از شرایط درمانی یا برعکس، آسیب‌رسان بسیاری از این روش‌ها بیش از پیش نمود یافته است. از اینرو در شماره‌هایی سریالی به اطلاع‌رسانی در خصوص پرکاربردترین روش‌های درمانی از این دست خواهیم پرداخت.

تقریبا همه با «زالو درمانی» آشنا هستیم و بسیار در این مورد شنیده‌ایم یا خود نیز این روش درمانی را امتحان کرده‌ایم. اصولا آیا زالو درمانی، درمان است؟ آیا مورد تایید علم روز پزشکی است؟ عوارض دارد یا خیر؟

این روزها خبرهایی مبنی بر انتقال بیماری‌هایی نظیر هپاتیت و ایدز از طریق زالو درمانی شایع شده است. اهمیت این موضوع ما را بر آن داشت تا در این خصوص با دکتر مریم مقیمی متخصص طب سنتی گفت‌وگو کنیم که در ادامه می‌خوانید:

در آغاز گفت‌وگو درباره مبنای علمی زالودرمانی و این که در علم پزشکی چه قدر مورد تایید است، بفرمایید؟

اکثر کشورهای دنیا از زالودرمانی استفاده می‌کنند. اگر کسی بخواهد مطمئن شود، کلمه leech therapy را سایت‌های معتبر پزشکی مثل google scholar و  pubmed جستجو کند، می‌بیند که چه قدر مقالات در طب رایج در زمینه زالو درمانی در بسیاری از کشورهای دنیا نوشته شده است.

 تاثیرات زالو درمانی در مکانیسم بدن چگونه است؟

زالو مواد زائد در خون را می‌مکد. همچنین در بزاق‌ زالو موادی وجود دارد که تا مدتی در بدن می‌ماند و مانع از لخته شدن خون می‌شود. در کشورهای دیگر  بیشتر در پیوندهای پوستی و جراحی‌ها از زالودرمانی استفاده می‌شود تا مانع لخته شدن خون شود و عمل پیوند به درستی صورت بگیرد. در طب سنتی ایرانی علاوه بر موارد بالا، در موارد دیگری هم از زالودرمانی استفاده می‌شود. یکی از این موارد خارج کردن مواد زائد از یک موضع است. برای مثال کسی که جوش صورت دارد بعد از پاکسازی کلی بدن و استفاده از داروهای خوراکی ممکن است در موضع‌هایی از صورت هنوز جوش باقی مانده باشد، روی آن مواضع زالو می‌گذاریم، تا زالو آن موضع را از مواد زائد پاک کند. البته مریض باید شرایط لازم مانند نداشتن کم‌خونی و توانایی انجام آن را داشته باشد.
در بسیاری از موارد مریض با علامت سردرد به ما مراجعه می‌کند در اینجا درمان ما فقط زالو درمانی نیست. یعنی اول پاکسازی کلی بدن انجام می‌دهیم تا مواد زائد به طور کامل از بدن پاک شود. سپس برای فردی که سردرد دارد پشت گوش‌اش زالو می‌گذاریم تا زالو مواد زائدی که در پاکسازی کلی از بدن خارج نشده است از موضع سر خارج کند. زالو معمولا تا شعاع 20 سانتی خود را پاکسازی می‌کند. بنابراین برای پاکسازی موضع‌ای از زالو استفاده می‌کنیم. خیلی‌ها فکر می‌کنند بسیاری از بیماری‌ها فقط با زالو درمانی، درمان می‌شود. اما این گونه نیست قبل از زالو درمانی یک پاکسازی قوی به طور معمول لازم است بعد زالو را روی آن موضع قرار می‌دهیم تا اگر ماده‌ای باقی مانده باشد آن موضع  پاکسازی شود.

 درباره بیماری‌های دیگری که می‌توان از زالو درمانی برای آن‌ها استفاده کرد توضیح دهید؟

برای انواع مختلف بیماری‌های پوستی، سردردها، مشکلات چشمی، دیابت یا کسانی که مشکل عروقی دارند معمولا بعد از پاکسازی کلی، از زالو درمانی استفاده می‌کنیم. برای مثال فردی که در اثر دیابت چشم‌اش دچار مشکل شده بعد از پاکسازی کلی و کنترل دیابت، زالودرمانی هم می‌توانیم در ناحیه چشم‌اش انجام دهیم.

زالودرمانی قدم اول و تنها قدم ما برای درمان نیست. کارهای مختلفی انجام می‌دهیم که یکی از آن‌ها زالو درمانی است.
کسانی که در قسمت‌های مختلف بدن‌شان مشکل عروقی دارند. برای مثال کسانی که زخم پای دیابتی دارند. برای این افراد در ابتدا  قند را کنترل می‌کنیم، پاکسازی کامل را انجام می‌دهیم زخم را اگر بافت مرده داشته باشد حتما بافت مرده باید خارج شود. یک زخم تمیز را علاو بر این که درمان‌های موضعی انجام می‌دهیم برای خون رسانی بهتر زالو درمانی هم انجام می‌دهیم. چرا که یکی از مشکلاتی که در دیابت داریم عدم خون رسانی خوب است. همان‌طور که قبلا هم گفتم زالودرمانی قدم اول و تنها قدم ما برای درمان نیست. کارهای مختلفی انجام می‌دهیم که یکی از آن‌ها زالو درمانی است. خیلی وقت‌ها در گرفتگی‌های عروق قلبی و بیمارهای قلبی مریض اول باید به پزشک متخصص قلب مراجعه کند تا موارد اورژانسی رد شود. اگر دکتر قلب داروهاش را داد بیمار داروهای پزشک قلب‌اش را مصرف می‌کند. افرادی که گرفتگی عروق دارند می‌توانیم در کنار طب رایج، زالو درمانی هم روی قفسه سینه برای آن‌ها انجام دهیم تا کمک کند خون رسانی عروق بیشتر شود و مشکل گرفتگی عروق حل شود.
چه کسانی نمی‌توانند از زالو درمانی استفاده کنند؟

بستگی به شرایط بیمار دارد. برای کسانی که به شدت از زالو می‌ترسند زالو درمانی را توصیه نمی‌کنیم، حتی اگر برای او مفید باشد. به خاطر  وحشتی که دارد ممکن است زالو برایش مضر هم باشد. ما قوَت را با توجه به شرایط مزاج و نبض مریض می‌سنجیم کسی که نیرو و توانایی خوبی داشته باشد و کم‌خونی نداشته باشد معمولا می‌تواند از زالو درمانی استفاده کند.

 اهمیت سن افراد در زالودرمانی چیست؟

سن افراد مهم است. برای مثال برای نوزادان معمولا زالو درمانی انجام نمی‌دهیم  یا در افرادی که خیلی پیر هستند و در اثر کهولت سن بسیار کم توان باشند ممکن است نتوانیم از زالو درمانی استفاده کنیم. بنابراین در این افراد، معمولا از راه‌های درمانی دیگر استفاده می‌کنیم بنابراین اگر لازم باشد و فرد توانایی انجام آن را داشته باشد زالو درمانی را انجام می‌دهیم .در بچه‌های 2سال به بالا اگر ضرورت داشته باشد انجام می‌دهیم.

برای کسانی که به شدت از زالو می‌ترسند زالو درمانی را توصیه نمی‌کنیم، حتی اگر برای او مفید باشد. به خاطر  وحشتی که دارد ممکن است زالو برایش مضر هم باشد.
 افراد مسنی که مشکلات واریس دارند زالو درمانی مفید است؟

 زالو درمانی یکی از راههای درمان‌ واریس است. منتها در قدم اول پاکسازی کلی انجام می‌دهیم. بعد مریض 10 یا 20 روز داروهاش را که استفاده کرد زالو درمانی را  شروع می‌کنیم. در سنین بالا بستگی به قوت مریض و تشخیص پزشک دارد. اگر مریض کم خونی دارد یا قوت لازم را ندارد. معمولا برای این افراد زالو درمانی انجام نمی‌دهیم سعی می‌کنیم ازدرمان‌های دیگری استفاده کنیم.
 

 شایعاتی وجود دارد که بیماری‌های ایدز و هپاتیت از طریق زالودرمانی انتقال می‌یابد؟

زالو درمانی اگر در مراکز پزشکی معتبر انجام شود، هر زالو برای یک نفر استفاده می‌شود. بعد از این‌که زالو خون را مکید و کارش تمام شد جلوی چشم بیمار از بین می رود. این گونه نیست که زالو نگهداری شود و برای کس دیگری استفاده شود. در صورتی باعث انتقال بیماری‌های خونی می‌شود که یک زالو برای چند نفر استفاده شود. این موضوع ممکن است در مراکزی که معتبر نیستند و افرادی که تحصیلات لازم را ندارند یا  اطلاعات نداشته باشند یا صرف مسائل مالی بیایند یک زالو را برای چند نفر استفاده کنند، باعث انتقال بیماری شود.