آمار‌ها نشان می‌دهد که مرتباً و به طور پیوسته، چشمه‌های تولید گرد و خاک در ایران در حال افزایش است / با یک شیب بسیار بسیار زیاد، اصفهان در حال رفتن به سمت عدم زیست‌پذیری است / طبق بررسی‌های دانشگاه آزاد نجف آباد بین سال ۱۴۰۹ تا ۱۴۱۸، آبخوان اصفهان تمام می‌شود

استان‌های مرکزی کشور از جمله اصفهان، مرکزی، تهران و یزد دچار بحران‌های آب و هوایی شدیدی هستند. افزایش گرد و غبار در اصفهان و یزد طی روز‌های اخیر، شرایط سختی را برای شهروندان به وجود آورده است. افزایش دما غیرمعمول در اصفهان نیز زیست‌پذیری در این شهر را سخت کرده و به گفته کارشناسان، اصفهان و استان‌های مرکزی در حال رفتن به سوی شرایطی هستند که در آن زیست‌پذیری ممکن نیست.

 

محمد درویش، کارشناس محیط زیست، درباره افزایش گرد و غبار و آلودگی هوا در نقاط مرکزی کشور به «انتخاب» گفت: گرد و غبار یک روند فزاینده است که بیست سال است ادامه دارد. آمار‌ها نشان می‌دهد که مرتباً و به طور پیوسته‌ای، چشمه‌های تولید گرد و خاک در حال افزایش است، میانگین دما و خشکی سطح خاک نیز در حال افزایش است. مهم‌ترین علت این اتفاقات ناترازی آبخوان هاست. هرچقدر ناترازی آبخوان‌ها بیشتر باشد، سبب می‌شود خشکی سطح خاک افزایش پیدا کند و منجر به نابودی پوشش‌های گیاهی می‌شود. با اندک نسیمی در این شرایط، گرد و غبار از زمین بلند می‌شود. تا زمانیکه فاصله آب از سطح زمین درحال افزایش است، گرد و غبار زیاد می‌شود. ذرات کوچکتر از ده میکرون می‌توانند یکی از شاخص‌های مهم آلودگی باشند. در مرکز ایران از جمله اصفهان و یزد و مرکزی و سمنان و تهران و البرز و قزوین، با کلکسیونی از صنایع آب بر، انرژی بر رو به رو هستیم. بیشترین کارخانه جات سیمان و فولاد و گندله‌سازی و پتروشیمی‌ها در این مناطق استقرار پیدا کرده‌اند و تجمع بزرگی از آلایندگی را به ارمغان می‌آورند. طرح‌های انتقال آب به سمت این استان‌ها سبب شده تا اندک محدودیتی که برای توسعه طرح‌ها کارخانه جات وجود داشت هم به حاشیه برود. اگر اصفهان به شاخص آلودگی 500 رسیده است، به خاطر کمبود آب برای صنعت است اما اگر آب بود، شاخص از هزار هم بیشتر می‌شد. اگر در اردکان شاخص به 600 می‌رسد، به خاطر این است که صنایع نتوانستند خود را توسعه دهند. این صنایع ثروتمند، شیرین‌سازی آب از خلیج را مدنظر قرار داده‌اند تا محدودیت‌ها را از بین ببرند. چشم انداز ایران مرکزی از جمله اصفهان، پرغبار‌تر خواهد بود.

 

وی درباره نقش صنایع پالایشگاهی و فولادی در ایجاد بحران آب و هوا در اصفهان و نقاط مرکزی کشور بیان کرد: با یک شیب بسیار بسیار اصفهان در حال رفتن به سمت عدم زیست‌پذیری است. آینده اصفهان به خطر صنایع خیلی وحشتناک است. منابع آب اصفهان به سرعت درحال تمام شدن است. طبق بررسی‌های دانشگاه آزاد نجف آباد بین سال 1409 تا 1418، آبخوان اصفهان تمام می‌شود. مطالعه دکتر گندم کار در دانشگاه نجف آباد نشان می‌دهد که میانگین افزایش دما در چهل سال اخیر در اصفهان بیش از 4 درجه بوده است، در حالیکه در این مدت، میانگین افزایش دما در ایران حدود 1.5 درجه و در جهان کمتر از 1.1 دهم بوده است. وضعیت اصفهان و نجف آباد بسیار وخیم‌تر از وضعیت جهانی است. تمام جهان دست به دست هم می‌دهند که نگذارند افزایش دما 4 درجه در 2070 رخ دهد اما اصفهان الان درگیر این مسأله است. افزایش افسردگی و بیماری تنفسی در اصفهان نشان می‌دهد که این شهر چه آینده‌ای دارد. کسانیکه در وزارت بهداشت و استانداری اصفهان و شهرداری اصفهان حضور دارند و آمار‌ها زیرنظرشان است و آن‌ها را انکار می‌کنند، باید بدانند که وضعیت اصفهان خجالت‌آور است.

 

او افزود: ما باید اقتصادی را در کشور تعریف کنیم که آب محور نباشد. نباید تمام راه‌ها برای تولید پول، به سمت تاراج آب ختم شود. هنر حکومت باید در ایران باشد که کسب و کار‌هایی تعریف کند که حیاتشان در آلودگی هوا و آب نباشد. این امکان در ایران که 165 میلیون هکتار وسعت دارد و تنوع خارق العاده فرهنگی و طبیعی و تاریخی و انسانی در آن وجود دارد، فراهم است.

 

وی درباره استفاده از پتانسیل‌های طبیعی کشور برای عبور از بحران‌های محیط زیستی اظهار داشت: امارات به عنوان کشوری که 30 هزار کیلومتر مربع از سمنان کوچکتر است، در 2023،953 میلیارد دلار درآمد از تجارت غیرنفتی به دست آورد. در اماراتی که میانگین بارش آن اندازه یزد و دما آن اندازه اهواز است، چنین پولی را درآورده‌اند؛ پس اگر در ایران فهم و درایت وجود اشته باشد، حتماً می‌توان وضعیت بهتری داشت. ما با یک شیفت درست چیدمان توسعه و رفتن به سوی اقتصادی که آب محور نباشد، می‌توانیم از وضعیت فعلی عبور کنیم. ما باید بزرگترین نیروگاه‌های خورشیدی را در کشور مستقر کنیم، ما بزرگترین کشور منطقه از نظر طول سواحل هستیم و می‌توانیم از انرژی امواج استفاده کنیم.

 

درویش درباره لزوم توجه دولت چهاردهم به سند امنیت غذایی گفت: ما با توریسم سلامت می‌توانیم حرف‌های زیادی داشته باشیم. در سند امنیت غذایی ایران، این مسائل دیده شده است. سند امنیت غذایی می‌گوید در 1411 مصرف آب کشاورزی را 30 میلیارد کم کنیم و ناترازی آبخوان‌ها را به 105 میلیارد مترمکعب برسانیم. یک بخشی از نظام تدبیر متوجه این خطر شده و آن را تصویب کرده است. وظیفه دولت چهاردهم و مسعود پزشکیان و رئیس سازمان محیط زیست و وزارت نیرو می‌شود این است که با قدرت و جدیت سند امنیت غذایی را پیگیری کنند. این سند نباید به فراموشی سپرده شود و به سند چشم انداز 20 ساله دچار نشود. ما شعار‌های زیادی داریم اما اگر یمن و افغانستان نبودند امروز کشور آخر منطقه بودیم. اسناد بالادستی برای عبور از بحران وجود دارد و مدیران پرقدرت می‌توانند این جراحی دردناک را انجام دهند و به سوی اقتصاد آب محور حرکت کنیم.