مهرداد فرهادی، کارشناس ژئوپلوتیک در گفت‌و‌گو با «انتخاب» می گوید به نظر می‌رسد که اکنون قدرت یا اراده ترامپ برابر نتانیاهو و لابی صهیونیسم در ایالات متحده قرار گرفته است و این نتانیاهوست که سعی دارد با مداخله در تفکر ترامپ، موجب شکست یا پرچالش شدن مذاکرات شود.
منابع نزدیک به ترامپ، گزارش می‌دهند که او از نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو ناامید شده است. روابط بین نتانیاهو و رئیس‌جمهور ایالات متحده با ناامیدی متقابل از هر دو طرف به سطح پایینی رسیده است.
مذاکرات تا به اینجای کار بدون چالش جدی و در روندی آرام، پیش رفته است. همین آرامش میان ایران و آمریکا مقداری کارشناسان و مردم را نسبت به روند موجود متعجب و مشکوک کرده است. برخی مدعی‌اند که توافق به این سادگی به دست نمی‌آید و برخی نیز مدعی‌اند که طرفین بسیاری از مسائلشان حل شده است. سؤال اساسی اینجاست که دقیقاً بر سر چه چیز توافق خواهد بود و نقاط اختلافی احتمالی بر سر چه مواردی خواهد بود؟
به جهت بررسی موضوع فوق، گفت‌و‌گو کردیم با مهرداد فرهادی، که در ادامه مشروح آن را می‌خوانیم:
• تا اینجای کار جمع‌بندی شما از وضعیت مذاکرات و روند پیش رفته، چیست؟
بر اساس مشاهدات بنده از اخبار و اطلاعات منتشر شده در رسانه‌ها، بنظر می‌رسد که تاکنون مذاکرات هسته‌ای در سطح دو مقام عالی خوب پیش می‌رفت. هفته گذشته برای اولین بار جلسه مذاکرات در سطح فنی نیز تشکیل شد، اما گویا رایزنی‌ها در سطح فنی فعلاً متوقف شده است و قرار است به زودی دو مقام عالی ایران و ایالات متحده جلسه‌ای تشکیل دهند که اینبار در سطح فنی ادامه نمی‌یابد. شاید گروه‌های فنی نیازمند اندیشیدن بیشتر هستند و یا شاید هم مذاکرات در سطوح فنی با چالشی مواجه شده باشد. این دیگر یک گمانه‌زنی است. بلکه بهتر است پرسید آیا جلسه آینده میان آقایان عراقچی و ویتکاف در خصوص این چالش یا چالش‌هاست؟ یا در خصوص اینکه ادامه‌ی رایزنی‌های فنی زمان بیشتری لازم دارد؟ تهران پیش از این چند مرتبه به نیازمندی مذاکرات فنی به زمان بیشتر اشاره کرده است. تهران اینبار به‌طور رسمی خواستار توافق میان‌مدت (Interim Deal) شده است که زمان لازم مذاکرات فنی برای یک توافق نهایی حفظ شود. در این میان نخست وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو در زمانی حساس در ایران که بندر شهید رجایی در نزدیکی بندرعباس دچار انفجار و آتش‌سوزی شده است، سخنانی متفاوت با مواضع رسمی و علنی ایالات متحده می‌زند که مواضعی سختگیرانه‌تر از متحد آمریکایی خود علیه ایران دارد.
• در نهایت قرار است بر سر چه چیزی توافق شود؟
فرضاً ترامپ یا افراطی‌های دولت او با حفظ توان-فناوری ایران در زمینه غنی‌سازی و تفکیک عناصر مخالفت داشته باشند، با این وجود آنها نیز با حق واردات سوخت هسته‌ای و راکتور‌های غیرنظامی را برای ایران به رسمیت شناخته‌اند. اما نتانیاهو حتی با راکتور‌های غیرنظامی ایران اظهار مخالفت کرد و علناً ایران را به حمله نظامی علیه مواضع نیروگاهی، تامین‌کننده نیاز‌های اولیه بشری تهدید کرد.
اکنون نتانیاهو و لابی او مخالف توافق و افزایش تنش‌هاست، پس جدال گفتمان درونی در واشنگتن دی‌سی نقطه اختلاف اصلی است. اگر ترامپ این اراده یا قدرت را نداشته باشد که در این جدال ایستادگی کند، احتمالاً مواضع کاخ‌سفید همسو با متحد خاورمیانه‌ای، یعنی تل‌آویو تغییر خواهد کرد. همچون که در گذشته مقام‌های ایالات متحده مواضع ضد و نقیض داشته‌اند. نکته دیگر تضاد حرف و عمل ترامپ می‌باشد. او از یک سو در حال تقویت نیروی پدافندی و تهاجمی خود در منطقه است و از سوی دیگر از نتایج مذاکرات ابراز رضایت می‌کند. بنظر بنده ترامپ خواهان کاهش فشار نظامی به صرف خوش‌بینی به مذاکرات و رایزنی‌ها نیست، بلکه کاملاً محتاطانه زمانی مذاکرات را تمام شده می‌داند که توافق امضا شده باشد. همین حضور نظامی نیز موجب افزایش اعتماد بنفس متحد او یعنی نتانیاهو و دولتش شده است. پس در صورتی که ترامپ نتواند جلوی لابی صهیونیسم ایالات متحده ایستادگی کند، توان لازم برای درگیری نظامی با ایران را خواهد داشت.
• نقاط اختلافی احتمالی بر سر چه چیز خواهد بود؟
به باور بنده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران به درستی و هوشمندانه سخنان و ادعا‌های نتانیاهو را در مقابل مواضع و اراده دولت ترامپ قرار داد. به باور بنده احتمال اینکه در حال حاضر مذاکرات به یک نقطه جدی و پر چالش رسیده باشد، بالاست. زیرا بنظر می‌رسد که اکنون قدرت یا اراده ترامپ برابر نتانیاهو و لابی صهیونیسم در ایالات متحده قرار گرفته است و این نتانیاهوست که سعی دارد با مداخله در تفکر ترامپ، موجب شکست یا پرچالش شدن مذاکرات شود. معمولاً در ایالات متحده گفتمان لابی صهیونیسم پیروز می‌شود، زمان نشان خواهد داد که اینبار آیا ترامپ در مقابل آنها ایستادگی می‌کند یا موضع خود را تغییر داده و خواستار موارد سختگیرانه‌تری از ایران می‌شود؟
• دلیل اینکه تا به این حد مذاکرات مثبت پیش رفتته و طرفین رضایتمند هستند چیست؟
ترامپ قصد دارد مطمئن شود که ایران دارای بمب هسته‌ای نخواهد شد و بدین ترتیب منافع خود را که بعضاً همگرا با اسرائیل است در منطقه غرب آسیا تقویت کند. ترامپ تمرکزش را بروی اقتصاد، تجارت جهانی و چین افزایش داده است. چیزی که تاکنون در آن خیلی موفق عمل نکرده است.
