بر اساس مطالعهای جدید از پژوهشگران دانشگاه زوریخ و دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، آسیب مغزی ناشی از انسداد رگهای خونی ممکن است با تزریق سلولهای بنیادی قابل درمان باشد.
به گزارش انتخاب و به نقل از sciencealert؛ نتایج این پژوهش میتواند روزی به بیمارانی که برخی انواع سکتهی مغزی را تجربه کردهاند کمک کند تا عملکردهای از دسترفتهی خود را بازیابند.
پژوهشگران با استفاده از موشهایی که دچار آسیب مغزی ناشی از سکته شده بودند، دریافتند که تزریق سلولهای بنیادی انسانی میتواند با موفقیت به سلولهای نابالغ مغزی تبدیل شود. یافتهها چشمگیر بود: بیشتر سلولهای پیوندی در محل باقی ماندند، ویژگیهای نورونهای کاملاً فعال را پیدا کردند و با سلولهای اطراف ارتباط برقرار کردند.
بازسازی رگها و بهبود حرکت
«ما دریافتیم که سلولهای بنیادی در طول دورهی کامل تحلیل ـ پنج هفته ـ زنده ماندند و بیشتر آنها به نورونهایی تبدیل شدند که حتی با سلولهای موجود در مغز ارتباط برقرار کردند.» این را کریستین تاکنبرگ، عصبشناس دانشگاه زوریخ، توضیح میدهد.
علاوه بر این، پژوهشگران مشاهده کردند که رگهای خونی خودبهخود ترمیم شدند، التهاب مغزی کاهش یافت و سد خونی-مغزی تقویت شد. موشها حتی نشانههایی از بهبود حرکت و هماهنگی نشان دادند؛ یافتهای کلیدی، زیرا سکته میتواند کنترل حرکتی بدن را بهشدت مختل کند.
تصویری از مغز موش
تصویری از برش عرضی مغز موش ناحیهی سکته (دایرهچیندار) و گسترش سلولهای بنیادی انسانی پیوندی (قهوهای تیره) را نشان میدهد. (UZH)
اهمیت زمانبندی در پیوند سلولها
این مطالعهی جدید بر اساس پژوهشهای پیشین همان گروه بنا شده است که زمانبندی بهینه برای تزریق سلولهای بنیادی پس از سکته را بررسی کرده بودند. این موضوع در توسعهی درمانهای واقعی اهمیت دارد، زیرا به نظر میرسد مغز باید تا حدی پس از سکته تثبیت شود تا پیوند مؤثر باشد.
در حالیکه مطالعات قبلی نیز به این موضوع پرداختهاند، تاکنبرگ و همکارانش میگویند هیچیک با این سطح از جزئیات انجام نشدهاند. آنها تنها به زندهماندن سلولهای پیوندی علاقهمند نبودند، بلکه میخواستند بدانند آیا این سلولها میتوانند ارتباطات عصبی واقعی ایجاد کنند یا خیر.
تاکنبرگ میگوید: «تحلیل ما بسیار فراتر از محدودهی سایر مطالعات است که صرفاً بر اثرات فوری پس از پیوند تمرکز داشتند.»
امید به درمان غیرقابل درمان
در حال حاضر، آسیب ناشی از سکته در مغز غیرقابل بازگشت است؛ مشکلی که یکچهارم جمعیت را تحت تأثیر قرار میدهد. خونریزی داخلی یا کمبود اکسیژن ناشی از سکته، سلولهای مغزی را برای همیشه از بین میبرد و میتواند بهطور جدی بر گفتار و حرکت اثر بگذارد.
با این حال، پژوهشگران امیدوارند که در آینده، درمان با سلولهای بنیادی بتواند آنچه را که اکنون غیرقابل ترمیم است، بازسازی کند. در این حوزه نوآوریهای متعددی در حال شکلگیری است، از جمله درمان دیابت و نابینایی.
اینکه آیا این روش میتواند در مغز انسان نیز کارآمد باشد یا نه، هنوز مشخص نیست و نیازمند آزمایشهای طولانیمدت خواهد بود.
چالشهای پیش رو
با وجود امیدواری، همچنان چالشهای زیادی وجود دارد: هرگونه مداخله در مغز میتواند پیامدهای پیشبینینشده داشته باشد. پژوهشگران باید راهی بیابند تا از خارج شدن سلولهای بنیادی پیوندی از مسیر اصلی خود جلوگیری کنند.
تاکنبرگ میگوید: «ضروری است که رویکردهای درمانی تازه برای بازسازی احتمالی مغز پس از بیماریها یا آسیبها دنبال شود.»
او ادامه میدهد: «یافتههای ما نشان میدهد که سلولهای بنیادی عصبی نهتنها نورونهای جدید ایجاد میکنند، بلکه سایر فرآیندهای بازسازی را نیز تحریک میکنند.»
این پژوهش در مجلهی Nature Communications منتشر شده است.
محققان، موشها را در یک محوطه کوچک رها کردند و فعالیت بخشی از مغز آنها را که برای جهتیابی و حافظه استفاده میشود، ثبت کردند. آنها دریافتند که سلولهای این بخش از مغز، با الگویی شبیه به یک مسافتسنج «فعال» میشوند و با هر چند قدمی که حیوان برمیدارد، تیکتاک میکنند.
