درد و ناراحتی گوارشی – چه نفخ بعد از یک وعدهی سنگین باشد و چه گاهی سوءهاضمه – میتواند هر کسی را کلافه کند.
به گزارش انتخاب و به نقل از sciencealert؛ در حالی که پزشکی مدرن درمانهای مؤثری ارائه میدهد، علاقهی تازهای به روشهای طبیعی برای حمایت از سلامت روده ایجاد شده است.
برای قرنها، گیاهان و ادویهها در طب سنتی به دلیل فواید گوارشیشان استفاده میشدند و اکنون علم مدرن شروع به تأیید برخی از این درمانهای قدیمی کرده است.
این پنج گیاه و ادویه با بهبود هضم غذا مرتبط شدهاند. شواهد علمی چه میگویند؟
۱. نعناع
نعناع (Mentha piperita) یکی از شناختهشدهترین گیاهان برای کاهش ناراحتیهای گوارشی است. ترکیب فعال آن، منتول، عضلات روده را شل میکند و به کاهش نفخ، گاز و درد شکم کمک میکند. همچنین ممکن است حساسیت به درد را کاهش دهد، با باکتریهای مضر مبارزه کند و التهاب را تسکین دهد.
آزمایشهای بالینی نشان دادهاند که کپسولهای روغن نعناع میتوانند علائم سندرم رودهی تحریکپذیر (IBS) را کاهش دهند.
روغن نعناع ممکن است برای افرادی که رفلاکس معده دارند مناسب نباشد، زیرا میتواند اسفنکتر تحتانی مری را شل کند – عضلهای که از بازگشت اسید معده به مری جلوگیری میکند – و احتمال سوزش سر دل، به ویژه با معده خالی، را افزایش دهد. چای نعناع ملایمتر است و ممکن است فواید مشابهی ارائه دهد.
۲. بابونه
بابونه (Matricaria chamomilla) به خاطر اثرات آرامبخشش مشهور است و ممکن است دستگاه گوارش را نیز تسکین دهد. چای بابونه یکی از محبوبترین نوشیدنیهای گیاهی جهان است – روزانه حدود یک میلیون فنجان مصرف میشود – و مدتهاست برای تسکین سوءهاضمه، گاز، ناراحتی معده و تحریک روده استفاده میشود.
شواهد بیشتر سنتی هستند، اما مطالعات حیوانی نشان دادهاند که عصارهی بابونه میتواند با خواص آنتیاکسیدانی خود، زخمهای معده را کاهش دهد. بابونه ممکن است برای کودکان نیز مفید باشد: در یک مطالعه، ۵۷ درصد نوزادانی که چای مبتنی بر بابونه دریافت کردند، ظرف یک هفته از کولیک راحت شدند، در حالی که این رقم در گروه دارونما ۲۶ درصد بود.
یک آزمایش دیگر نشان داد کودکانی که اسهال خفیف داشتند، سریعتر بهبود یافتند وقتی با مخلوط بابونه درمان شدند (این مطالعات بابونه را همراه با گیاهان دیگر ترکیب کردند).
بابونه بهطور کلی ایمن است، اما برخی افراد ممکن است به آن حساسیت داشته باشند.
۳. تخم آجوی (Carom Seeds / Ajwain)
تخم آجوی (Trachyspermum ammi) که در آشپزی هندی و طب آیورودا رایج است، قرنها برای کاهش گاز و نفخ استفاده شده است، احتمالاً به دلیل تیمول، ترکیبی که تولید اسید معده را تحریک میکند – گاهی تا چهار برابر بیشتر.
در مطالعات حیوانی، تخم آجو سرعت حرکت غذا در دستگاه گوارش را افزایش داده، فعالیت آنزیمهای گوارشی را تقویت کرده و ترشح صفرا را افزایش داده است که به تجزیه چربیها کمک میکند.
تحقیقات همچنین نشان میدهند که تخم آجو اثرات ضد اسپاسم دارد و عضلات روده را با مسدود کردن گیرندههایی که معمولاً انقباض را تحریک میکنند، شل میکند. دادههای انسانی محدود است، اما مصرف آشپزی آن ایمن محسوب میشود.
زنان باردار یا شیرده باید از مصرف مقادیر زیاد خودداری کنند، زیرا مصرف بالا با سقط جنین مرتبط بوده است.
۴. رازیانه
رازیانه (Foeniculum vulgare) در بسیاری از فرهنگها پس از وعدههای غذایی جویده میشود تا بوی دهان را تازه کند و هضم را بهبود بخشد. دانههای آن سرشار از فیبر غیرقابل حل هستند که به جلوگیری از نفخ و تجمع گاز کمک میکند. سازمان بهداشت ملی بریتانیا حدود ۳۰ گرم فیبر در روز توصیه میکند.
آنِتول، ترکیب فعال اصلی رازیانه، از نظر شیمیایی مشابه دوپامین است و عضلات روده را شل میکند – مکانیزمی که در مطالعات آزمایشگاهی تأیید شده است. در یک آزمایش کوچک روی افراد مبتلا به IBS، رازیانه دردهای شکمی شبیه کرامپ را کاهش داد که احتمالاً به دلیل همین اثر شلکنندگی عضلانی بود.
آب رازیانه، که با بیکربنات سدیم و شربت ترکیب میشود تا «آب ضد نفخ» بسازد، مدتهاست برای کاهش گاز و نفخ نوزادان استفاده میشود. آزمایشهای انسانی محدود است، اما سابقه طولانی استفاده ایمن از رازیانه، نقش سنتی آن در مراقبت گوارشی را تأیید میکند.
۵. زیره
زیره (Cuminum cyminum) نیز سابقه طولانی در تسکین مشکلات گوارشی دارد. مطالعات مدرن نشان میدهند که زیره فعالیت آنزیمهای گوارشی را افزایش داده و روند تجزیه غذا را سریعتر میکند. همچنین ترشح صفرا از کبد را تحریک میکند که به هضم چربیها و جذب مواد مغذی کمک میکند.
یک مطالعه روی موشها نشان داد زیره زمان حضور غذا در دستگاه گوارش را حدود ۲۵ درصد کاهش میدهد، احتمالاً به دلیل همین اثرات آنزیمی و صفراوی. در یک آزمایش بالینی روی ۵۷ نفر مبتلا به IBS، زیرهی غلیظ طی دو هفته بهطور قابل توجهی علائم را تسکین داد.
گیاهان و ادویهها جایگزین درمان پزشکی نیستند، اما میتوانند مکمل یک رژیم غذایی متعادل باشند و حمایت ملایمی برای مشکلات گوارشی روزمره ارائه دهند.
در مقادیر معمول، مصرف آنها در آشپزی بهطور کلی ایمن است، اما کسانی که بیماری زمینهای دارند یا دارو مصرف میکنند، باید ابتدا با متخصص بهداشت مشورت کنند.
برای بسیاری از افراد، یک فنجان چای بابونه یا کمی زیره میتواند گامی ساده – و خوشطعم – به سوی سلامت بهتر گوارش باشد.
