ایران، سرزمینی بسیار وسیع با تاریخ کهن، فرهنگ غنی و طبیعتی چهار فصل است که پتانسیل بسیار بالایی برای تبدیل شدن به یکی از قطب‌های اصلی گردشگری منطقه دارد. با این حال، باید بگوییم با وجود جاذبه‌های بی‌نظیر و متعدد تاریخی و طبیعی کشورمان، بخش بزرگی از این ظرفیت هنوز ناشناخته و دست نخورده باقی مانده است. در این مطلب، به بررسی فرصت‌های بکر و پنهان صنعت گردشگری در ایران و راهکارهایی برای بهره‌برداری از آن‌ها می‌پردازیم.

نگاهی اجمالی به صنعت گردشگری ایران

با نگاهی به صنعت گردشگری ایران، پی می‌بریم که این صنعت در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته، اما باید بدانید هنوز تا رسیدن به جایگاه واقعی خود فاصله زیادی دارد. طبق آمار سازمان جهانی جهانگردی، ایران در میان ۱۵ کشور برتر جهان از لحاظ تنوع و تعدد جاذبه‌های گردشگری تاریخی و طبیعی است. اما آیا سهم کشورمان از بازار جهانی گردشگری نیز به همین میزان است؟ متاسفانه باید بگوییم خیر. تمرکز اغلب گردشگران خارجی فقط بر روی چند شهر تاریخی ایران مانند اصفهان، شیراز و یزد است. در حالی که کشور پهناور و زیبای ایران، شهر‌ها و مناطق کمتر شناخته شده و شگفت انگیز بسیاری دارد که از چشم‌ها پنهان مانده‌اند. در شهرهای پر گردشگر زیرساخت‌های گردشگری تا حدود قابل قبولی تقویت شده‌اند اما در سایر نقاط کشور به ویژه در مناطق روستایی و عشایری، این زیرساخت‌ها ضعیف و ناکافی باقی مانده‌اند؛ همین امر نیز باعث به وجود آمدن فرصت‌های بی‌شمار برای توسعه گردشگری پایدار و متنوع در این مناطق شده است.

امروزه گردشگران تنها به بازدید از بناهای تاریخی و موزه‌ها اکتفا نمی‌کنند، آن‌ها به دنبال کسب تجربه‌های جدید و متفاوت هستند؛ دوست دارند با سبک زندگی مردم محلی آشنا شوند، در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی شرکت کنند و از غذاهای بومی آنجا لذت ببرند. با توجه به این تغییرات در سلیقه گردشگران، فرصت‌های جدیدی نیز برای توسعه پایدار صنعت گردشگری ایران به وجود آمده است.

فرصت‌های ویژه صنعت گردشگری در ایران

صنعت گردشگری ایران می‌تواند چیزی بسیار فراتر از آثار تاریخی و فرهنگی شناخته شده باشد. فرصت‌های بکر بسیاری در حوزه‌های مختلف گردشگری وجود دارند که هر یک می‌توانند به تنهایی یک مقصد گردشگری جذاب باشند:

گردشگری روستایی و عشایری

روستاها و مناطق عشایری ایران با معماری سنتی، سبک زندگی بومی و مناظر طبیعی بکری که دارند، گنجینه‌هایی پنهان هستند. گردشگری روستایی و عشایری نه تنها به توسعه اقتصادی این مناطق کمک می‌کند و از مهاجرت روستاییان و عشایران به شهرها جلوگیری می‌کند، بلکه باعث حفظ میراث فرهنگی و طبیعی این مناطق نیز می‌شود. برگزاری جشنواره‌های محلی، اقامت در خانه‌های بوم گردی، تجربه زندگی عشایری و حتی شرکت در فعالیت‌های کشاورزی و دامداری، تنها بخشی از فعالیت‌هایی است که می‌توان به گردشگران ارائه داد. توسعه اقامتگاه‌های بوم گردی و آموزش مردم محلی برای میزبانی از گردشگران از جمله گام‌های بسیار مهم در این مسیر هستند.

گردشگری سلامت و درمانی

گردشگری سلامت یکی از پررونق‌ترین فرصت‌های صنعت گردشگری ایران است. این حوزه به دلیل وجود پزشکان ماهر و زبده و جراحان متخصص زبردست، تجهیزات و مراکز پزشکی مدرن و هزینه‌های بسیار پایین درمانی نسبت به کشورهای منطقه و اروپا، پتانسیل عظیمی برای جذب بیماران بین المللی دارد. در ایران طیف وسیعی از خدمات پزشکی ارائه می‌شود. از عمل‌های جراحی سنگین و پیچیده مانند قلب و مغز گرفته تا عمل‌های جراحی زیبایی، دندانپزشکی، چشم و درمان‌های بیماری‌های پیچیده‌ای همچون ناباروری در بالاترین سطح کیفیت انجام می‌شود. شهرهای بزرگی مانند مشهد، تهران و شیراز با داشتن زیرساخت‌های لازم از دیرباز قطب درمانی منطقه و مقصد بیماران خارجی بوده‌اند. با این حال، اگر سرمایه‌گذاری بیشتری در بخش‌های بازاریابی بین‌المللی داشته باشیم و دولت اقداماتی در جهت تسهیل فرایندهای ویزا و اقامت انجام دهد، شاهد ارزآوری قابل توجهی برای کشورمان خواهیم بود؛ چرا که پتانسیل گردشگری سلامت و درمانی ایران بسیار بالا است و با اقداماتی این چنین می‌توان جریان ورود گردشگران سلامت خارجی را چندین برابر کرد.

حوزه آب درمانی چشمه‌های آب گرم و معدنی، یکی دیگر از فرصت‌های پنهان ایران در صنعت گردشگری است. کشورمان به دلیل موقعیت بی‌نظیر جغرافیایی، سرشار از این چشمه‌هاست که خواص درمانی زیادی برای انواع بیماری‌های پوستی، بیماری‌های روماتیسمی، دردهای مفصلی و عصبی دارند. سرعین در اردبیل، محلات در استان مرکزی و لاریجان در مازندران تنها چند نمونه از چشمه‌های معروف ایران هستند که پتانسیل تبدیل شدن به مقاصد اصلی گردشگری درمانی را دارند. با توسعه زیرساخت‌های گردشگری در این شهرها مانند هتل‌ها، کلینیک‌های آب درمانی مجهز و با ایجاد فضاهای رفاهی برای گردشگران، می‌توان علاوه بر افزایش گردشگران داخلی، بیماران خارجی را نیز به این مناطق کشاند. این کار نه تنها درآمدزایی محلی این مناطق را بیشتر می‌کند، بلکه به برندسازی ایران به عنوان یک مقصد جامع در حوزه سلامت و درمان در دنیا کمک می‌کند.

گردشگری ورزشی و ماجراجویی

طبیعت متنوع ایران، با کوه‌ها، بیابان‌ها، سواحل و غارهای بی‌شمار، بستری ایده‌آل برای انواع ورزش‌ها و ماجراجویی‌ها مانند کوهنوردی، صخره نوردی، غارنوردی، دوچرخه سواری، غواصی، آفرود و... را فراهم کرده است. از کویرهای مرکزی ایران برای کویرنوردی و رصد ستارگان تا کوهستان‌های البرز و زاگرس برای کوهنوردی و اسکی و سواحل خلیج فارس و دریای خزر برای انواع فعالیت‌های آبی، همه و همه پتانسیل‌های قابل توجهی در این بخش هستند.

با برگزاری تورهای متنوع می‌توانیم ایران را به مقصدی جذاب برای گردشگران ماجراجو تبدیل کنیم. برای سفر به مناطق کویری یا کوهستانی نیز می‌توان از بلیط قطار برای رسیدن به نزدیک‌ترین شهر، و سپس از وسایل حمل و نقل محلی استفاده کرد.

گردشگری مذهبی و زیارتی

اگرچه گردشگری مذهبی و زیارتی در ایران همواره فعال و پررونق بوده است، اما همچنان پتانسیل‌ها و فرصت‌های بکر و زیادی در این حوزه وجود دارد. دو شهر مشهد و قم، به برکت وجود حرم مطهر امام رضا و حضرت معصومه، سالانه میزبان میلیون‌ها زائر داخلی و خارجی هستند. اما اماکن مذهبی دیگری نیز در سراسر ایران وجود دارند که کمتر مورد توجه گردشگران قرار گرفته‌اند. این حوزه تنها محدود به زیارت حرم‌های مطهر نیست، بازدید از اماکن تاریخی مذهبی، مقبره امامزادگان و مناطق باستانی مرتبط با ادیان مختلف مانند کلیساها و آتشکده‌ها نیز در محدوده گردشگری مذهبی و زیارتی قرار دارند. با توسعه زیرساخت‌های گردشگری در این شهرها، به ویژه در زمینه اقامت و حمل و نقل می‌توان به جذب بیشتر زائران و گردشگران کمک کرد. رزرو آنلاین هتل و رزرو تور با قطار از گزینه‌های مناسب برای گردشگرانی است که قصد بازدید از اماکن مختلف مذهبی و زیارتی ایران را دارند.

چالش‌ها و راهکارهای بهره‌برداری از فرصت‌های پنهان

برای بهره‌برداری از فرصت‌های پنهان صنعت گردشگری، ابتدا باید چالش‌های پیش رو را شناسایی کرد و سپس برای هر یک راهکاری موثر اندیشید. اولین چالش‌ این مسیر، کمبود زیرساخت‌های حمل و نقل و اقامتی مناسب در مناطق کمتر شناخته شده است. راهکار این چالش می‌تواند توسعه جاده‌ها، بهبود دسترسی به فرودگاه‌ها و گسترش شبکه‌های ریلی باشد. چرا که قطار می‌تواند سفر به این مناطق را آسان‌تر کند. تهیه بلیط قطار برای سفرهای داخلی، گزینه راحت، امن و مناسبی است.

چالش دوم، مشکل اطلاع رسانی کافی و بازاریابی هدفمند در این مسیر است. باید با استفاده از رسانه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های مختلف بین‌المللی، در مسیر معرفی جاذبه‌های کمتر شناخته شده ایران قدم برداشت.

چالش سوم، آموزش و توانمندسازی جوامع محلی است. برای حل این مشکل نیز می‌توان با آموزش زبان انگلیسی و مهارت‌های میزبانی و مدیریت اقامتگاه‌های بوم گردی، مردم محلی را برای پذیرایی از گردشگران به بهترین شکل آماده کرد.

باید برای گردشگران امکاناتی مهیا کرد تا بتوانند با رزرو آنلاین هتل و اقامتگاه‌های بوم گردی، برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای سفر به این مناطق داشته باشند. یکی دیگر از راه‌های جذب مسافر و گردشگر بیشتر، فراهم کردن تور‌های مسافرتی جذاب است؛ رزرو تور با قطار همواره انتخابی راحت و مقرون به صرفه برای گردشگران بوده است.

آینده صنعت گردشگری ایران، با کشف و توسعه همین فرصت‌های بکر و پنهان، بسیار هموار و درخشان خواهد بود. با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، بازاریابی هدفمند و توانمندسازی مردم محلی، می‌توانیم ایران عزیز را به مقصدی جذاب برای گردشگران خارجی تبدیل کنیم و سهم واقعی ایران را از بازار جهانی گردشگری به دست آوریم.